H άγνωστη «καλόγρια»

Πέρασαν τέσσερα χρόνια. O συμμοριτοπόλεμος τώρα μαίνεται στην ελληνική ύπαιθρο. Οι κάτοικοι της Ευρυτανίας και ορεινής Ναυπακτίας εγκαταλείπουν τα χωριά τους και προσφευγουν για ασφάλεια σε άλλα μέρη της Ελλάδος. Μαζί τους προσφεύγει και η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Ακολουθεί κι  αυτή την τύχη των παιδιών της και μεταφέρεται από τους μοναχούς του  Προύσου στη ακρόπολη της Ναυπάκτου. Το μοναστήρι παραμένει τελείως  έρημο.   Ύστερα από καιρό αρχίζουν οι επιχειρήσεις του στρατού. Η ενάτη μεραρχία αναλαμβάνει εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην Ευρυτανία. Μερικά τμήματα περνούν από τον Προυσό. Ορισμένοι αξιωματικοί και στρατιώτες πλησιάζουν  στη σκοτεινή εκκλησούλα της σπηλιάς και μπαίνουν για να προσκυνήσουν. Εκεί μέσα αντικρίζουν ένα παράδοξο θέαμα: Μπροστά το τέμπλο, στ' αριστερά της ωραίας πύλης, ένα αναμμένο καντήλι και μια καλόγρια γονατιστή. Οι στρατιώτες απορούν. Πώς ζει αυτή η μοναχή εδώ, τη στιγμή που η  Ευρυτανία είναι τελείως έρημη από κατοίκους; Πώς συντηρείται, τί τρώει, που βρίσκει λάδι για το καντήλι; Την ερωτούν λοιπόν,  κι εκείνη σεμνά και πονεμένα τους απαντά: - Παιδιά μου, ζω εδώ μοναχή μου δυόμισι τώρα χρόνια. Για τη δική μου ζωή δεν χρειάζονται φαγητό και ψωμί.  Μου αρκεί ότι έχω το καντήλι μου αναμμένο. Οι στρατιώτες, κουρασμένοι από τις επιχειρήσεις και βιαστικοί να φύγουν, δεν έδωσαν προσοχή στα λόγια της. Την επομένη όμως, όταν τα έφεραν πάλι στη μνήμη τους, κατάλαβαν πως επρόκειτο για κάτι θαυμαστό. Κι όταν αργότερα περνούσαν από τη Ναύπακτο, ζήτησαν με επιμονή άδεια από τον διοικητή τους για να επισκεφθούν τον Μητροπολίτη. Ο Επίσκοπος Ναυπακτίας και Ευρυτανίας Χριστόφορος τους υποδέχθηκε με αγάπη, κι αφού τους άκουσε συγκινημένος,  έριξε φως στο μυστήριο. -  Ο ναός,  τους είπε,  που επισκεφθήκατε,  ανήκει στην έρημη τώρα Ιερά Μονή Προυσιώτισσας,  της οποίας η θαυματουργή εικόνα βρίσκεται πάνω από  δύο χρόνια εδώ, στο παρεκκλήσι της μητροπόλεως μας, στον Άγιο Διονύσιο. Πηγαίνετε να την προσκυνήσετε,  και θα καταλάβετε... Πήγαν πράγματι καί προσκύνησαν. Τότε αυθόρμητα στον καθένα δόθηκε η εξήγηση στην απορία του:  Στήν εικόνα της Θεομήτορος αναγνώρισαν τη  μοναχή εκείνη που συνάντησαν στο εκκλησάκι της σπηλιάς,  ψηλά στον  Προυσό!