 |
| Φορητή εικόνα των Αγίων Τιμοθέου και Μαύρας από τον ιερό ναό του Μαχαιράδου Ζακύνθου. Έργο του Ν. Παπαγιαννοπούλου (1897) |
Ο Άγιος Τιμόθεος καταγόταν από το χωριό Πεναπέων, που βρίσκεται στην περιοχή της Θηβαΐδος της Αιγύπτου και διακρινόταν για τη βαθιά του ευσέβεια και την επίδοση του στα ιερά γράμματα. Γι' αυτό και ο επίσκοπος της Θηβαΐδος βλέποντας τον ένθεο ζήλο του νεαρού Τιμοθέου, τον χειροθέτησε αναγνώστη. Η θεία Πρόνοια τον προετοίμαζε όμως για άλλους δρόμους.
Είκοσι ημέρες μετά τον γάμο του με μία ενάρετη και ευσεβή κοπέλα, τη Μαύρα, και ενώ όλοι χαίρονταν για τον ευλογημένο αυτό γάμο, καταγγέλθηκε στον ειδωλολάτρη ηγεμόνα της Θηβαΐδος Αρριανό, ότι είναι χριστιανός και φλογερός κήρυκας του Ευαγγελίου του Χριστού. Ο Αρριανός διέταξε τον Τιμόθεο να του παραδώσει τα ιερά βιβλία, που διάβαζε στην εκκλησία, για να τα κάψει και στη συνέχεια να θυσιάσει στα ψεύτικα είδωλα. Ο Τιμόθεος έμεινε σταθερός στην πίστη του και με θάρρος του είπε, ότι τα βιβλία είναι πολύτιμα, όπως τα παιδιά. Και όπως ένας πατέρας δεν παραδίδει ποτέ τα παιδιά του, έτσι και εκείνος δεν μπορεί να του παραδώσει τα ιερά βιβλία. Τότε ο ηγεμόνας εξοργίστηκε τόσο πολύ, ώστε μια σειρά από φρικτά βασανιστήρια περίμεναν τον θαρραλέο και ακλόνητο στη χριστιανική πίστη Τιμόθεο. Δύο πυρωμένα σίδερα διαπέρασαν τα αυτιά του, με αποτέλεσμα να χυθούν έξω τα μάτια του, ενώ τον κρέμασαν από τους αστραγάλους ανάσκελα και βάζοντας σε κίνηση τον τροχό, τα καρφιά κατέσχισαν τις σάρκες του. Στη συνέχεια του έδεσαν μια βαριά πέτρα στον λαιμό και τον κρέμασαν από ένα ψηλό δένδρο. Ο Τιμόθεος έμεινε σταθερός και ακλόνητος παρά τα βασανιστήρια, στα οποία υπεβλήθη, και τότε ο ηγεμόνας διέταξε να τον οδηγήσουν στη φυλακή και να του φέρουν τη γυναίκα του, τη Μαύρα, ελπίζοντας ότι θα του αλλάξει γνώμη.
Είκοσι ημέρες μετά τον γάμο του με μία ενάρετη και ευσεβή κοπέλα, τη Μαύρα, και ενώ όλοι χαίρονταν για τον ευλογημένο αυτό γάμο, καταγγέλθηκε στον ειδωλολάτρη ηγεμόνα της Θηβαΐδος Αρριανό, ότι είναι χριστιανός και φλογερός κήρυκας του Ευαγγελίου του Χριστού. Ο Αρριανός διέταξε τον Τιμόθεο να του παραδώσει τα ιερά βιβλία, που διάβαζε στην εκκλησία, για να τα κάψει και στη συνέχεια να θυσιάσει στα ψεύτικα είδωλα. Ο Τιμόθεος έμεινε σταθερός στην πίστη του και με θάρρος του είπε, ότι τα βιβλία είναι πολύτιμα, όπως τα παιδιά. Και όπως ένας πατέρας δεν παραδίδει ποτέ τα παιδιά του, έτσι και εκείνος δεν μπορεί να του παραδώσει τα ιερά βιβλία. Τότε ο ηγεμόνας εξοργίστηκε τόσο πολύ, ώστε μια σειρά από φρικτά βασανιστήρια περίμεναν τον θαρραλέο και ακλόνητο στη χριστιανική πίστη Τιμόθεο. Δύο πυρωμένα σίδερα διαπέρασαν τα αυτιά του, με αποτέλεσμα να χυθούν έξω τα μάτια του, ενώ τον κρέμασαν από τους αστραγάλους ανάσκελα και βάζοντας σε κίνηση τον τροχό, τα καρφιά κατέσχισαν τις σάρκες του. Στη συνέχεια του έδεσαν μια βαριά πέτρα στον λαιμό και τον κρέμασαν από ένα ψηλό δένδρο. Ο Τιμόθεος έμεινε σταθερός και ακλόνητος παρά τα βασανιστήρια, στα οποία υπεβλήθη, και τότε ο ηγεμόνας διέταξε να τον οδηγήσουν στη φυλακή και να του φέρουν τη γυναίκα του, τη Μαύρα, ελπίζοντας ότι θα του αλλάξει γνώμη.
 |
| Η παλαιά θαυματουργή εικόνα της Αγίας Μαύρας από τον ομώνυμο ιερό ναό του Μαχαιράδου Ζακύνθου |
Τότε η Μαύρα, που συνέπασχε με τον σύζυγό της και προσευχόταν γι' αυτόν, τον επισκέφθηκε στη φυλακή και αφού την εμψύχωσε, του ανακοίνωσε ότι και εκείνη είναι αποφασισμένη να μαρτύρησει για την αγάπη του Χριστού. Επιστρέφοντας η Μαύρα στον ειδωλολάτρη ηγεμόνα, ομολόγησε με θάρρος τη χριστιανική της πίστη. Τότε ο ηγεμόνας εξαγριώθηκε τόσο πολύ, ώστε διέταξε να της ξυρίσουν το κεφάλι για εξευτελισμό, να της κόψουν τα δάχτυλα και να την ρίξουν μέσα σε καζάνι καυτού νερού. Εκείνη όμως με τη χάρη του Θεού βγήκε σώα και αβλαβής μέσα από το καζάνι και του είπε, ότι το νερό είναι ψυχρό και αν δεν έχει ξύλα για να βάλει στη φωτιά και να θερμανθεί το νερό, να πάει στον πατέρα της για να του δώσει όσα θέλει. Τότε ο ηγεμόνας έμεινε έκπληκτος από το γεγονός αυτό και πιστεύοντας ότι το νερό δεν έχει θερμανθεί αρκετά, διέταξε να του ρίξουν λίγο στα χέρια του. Το νερό όμως ήταν τόσο καυτό, ώστε το δέρμα του κάηκε και γέμισε πληγές. Το γεγονός αυτό εξαγρίωσε τόσο πολύ τον ηγεμόνα Αρριανό, ώστε διέταξε να κάψουν τη Μαύρα με λαμπάδες, που ήταν βουτηγμένες σε πίσσα και θειάφι. Εκείνη όμως του είπε ότι, αφού δεν κατάφερε να την κάψει μέσα σε καζάνι που περιείχε καυτό νερό, πώς θα κατόρθωνε να την κάψει με λαμπάδες.
Τότε ο ηγεμόνας βλέποντας τη φλογερή πίστη και το ακμαίο φρόνημα και των δύο συζύγων διέταξε να σταυρωθούν και οι δύο, και μάλιστα ο ένας απέναντι από τον άλλο. Πάνω στον σταυρό οι δύο νεαροί σύζυγοι ενθάρρυναν ο ένας τον άλλο και ευχαριστούσαν τον Πανάγαθο Θεό, διότι αξιώθηκαν να σταυρωθούν, όπως ο Θεάνθρωπος Ιησούς στον Γολγοθά. Εννιά ημέρες έμειναν πάνω στον σταυρό και ο πειρασμός θέλησε να δοκιμάσει σκληρά τη Μαύρα, που ήταν διψασμένη και εξαντλημένη. Έτσι παρουσιάστηκε στη φαντασία της τη μία φορά ένα ποτήρι με μέλι και γάλα και τη δεύτερη φορά ότι βρισκόταν σ’ ένα ποτάμι, που έτρεχε μέλι και γάλα και της συνιστούσε και τις δύο φορές να πιει για να ξεδιψάσει. Η Αγία όμως κατάλαβε την πανουργία του διαβόλου και έμεινε σταθερή και ακλόνητη στην πίστη της και στο μαρτυρικό επίγειο τέλος της. Τη δέκατη ημέρα οι Άγιοι ένδοξοι μάρτυρες Τιμόθεος και Μαύρα παρέδωσαν το πνεύμα τους στον στεφανοδότη Κύριο για να δοξάζονται αιώνια στον Ουρανό και να προσφέρουν σε όλους εμάς ένα φωτεινό παράδειγμα σθεναρής πίστεως και αγωνιστικού φρονήματος και ένα πρότυπο συζυγικής αγάπης, που εμπνέεται και καθοδηγείται από την αγάπη του Χριστού. Οι αθλητικοί αγώνες και η θαρραλέα ομολογία πίστεως στον Ιησού Χριστό υμνούνται και γεραίρονται και μέσα από τα υμνογραφικά κείμενα, που έχουν συνταχθεί για τους δύο αγίους. Ακολουθίες προς τιμήν τους έχουν εκδοθεί στη Βενετία το 1769 και το 1802, στη Ζάκυνθο το 1858 και το 1980 και στην Αθήνα το 1895 και το 1915.
Το ζεύγος των Αγίων ενδόξων μαρτύρων Τιμοθέου και Μαύρας τιμάται σε Ανατολή και Δύση στις 3 Μαΐου. Το όνομα της Αγίας Μαύρας φέρει κωμόπολη της Γαλλίας και το 1331, όταν η Λευκάδα πέρασε στην κυριαρχία του Ανδηγαυού ηγεμόνα Βαλτέρου Βρυέννιου, οι Ανδηγαυοί, που κατάγονταν από αυτή την κωμόπολη, έδωσαν το όνομα της πατρίδος τους στο όμορφο νησί του Ιονίου και έκτισαν μικρό ρωμαιοκαθολικό ναό της Αγίας. 130 χρόνια αργότερα η Ελένη Παλαιολογίνα στο ταξίδι της για τη Λευκάδα, όπου θα πάντρευε εκεί την κόρη της, κινδύνεψε από σφοδρή θαλασσοταραχή. Έκανε τότε τάμα στην Αγία, ότι εάν σωθεί, θα ανεγείρει ναό. Και πράγματι, μετά τη διάσωσή της, ανήγειρε περικαλλή ορθόδοξο ναό της Αγίας Μαύρας, που καταστράφηκε το 1810, όταν οι Άγγλοι προσπάθησαν να καταλάβουν το φρούριο. Σήμερα στη θέση του παλαιού ναού υπάρχει ένα εκκλησάκι επ' ονόματι της Αγίας, η οποία από τον 14° μ.Χ. αιώνα τιμάται ως πολιούχος της πόλεως της Λευκάδος.
 |
| Το επιβλητικό πυργοειδές κωδωνοστάσιο του ιστορικού ιερού ναού Αγίων Τιμοθέου και Μαύρας Μαχαιράδου Ζακύνθου |
Οι Άγιοι Τιμόθεος και Μαύρα τιμούνται με ιδιαίτερη ευλάβεια και λαμπρότητα και στη Ζάκυνθο, όπου σύμφωνα με την τοπική παράδοση ένας βοσκός από το χωριό Λαγοπόδο βρήκε την εικόνα της Αγίας Μαύρας κρεμασμένη σ’ ένα φράκτη στο χωριό Μαχαιράδο. Ο βοσκός προσπάθησε τρεις φορές να την πάει στο χωριό του, αλλά το βράδυ η εικόνα έφευγε και γύριζε στον Μαχαιράδο. Έτσι οι κάτοικοι αποφάσισαν να ανεγείρουν ναό επ' ονόματι των Αγίων Τιμοθέου και Μαύρας στο σημείο, όπου βρέθηκε η εικόνα. Ο περίφημος αυτός ναός στον Μαχαιράδο της Ζακύνθου, που συγκέντρωνε το ενδιαφέρον και το θαυμασμό των πολυάριθμων επισκεπτών του νησιού, χάρη στο θαυμάσιο επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο, τις περίφημες τοιχογραφίες του Δημητρίου Πελεκάση και τη γεμάτη από αφιερώματα θαυματουργή εικόνα της Αγίας Μαύρας, αποτελεί πλέον παρελθόν, αφού αποτεφρώθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2005. Ήδη έχουν καταβληθεί μεγάλες προσπάθειες για την αποκατάσταση του ιστορικού ιερού ναού, ο οποίος αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο προσκύνημα του νησιού μετά τον πολιούχο Άγιο Διονύσιο. Στον ναό των Αγίων Τιμοθέου και Μαύρας στον Μαχαιράδο της Ζακύνθου τελούνται δύο πανηγύρεις κατ’ έτος, η μία στη μνήμη των Αγίων στις 3 Μαΐου και η άλλη τη δεύτερη Κυριακή του Ιουλίου. Η κοντινή απόσταση της Ζακύνθου με την Ηλεία έδωσε την ευκαιρία να διαδοθεί η τιμή των Αγίων και σ' αυτή την περιοχή της πατρίδος μας. Έτσι το όνομα της Αγίας Μαύρας φέρει χωριό της περιοχής, ενώ επ' ονόματι των δύο ενδόξων μαρτύρων της Εκκλησίας μας τιμάται ο ενοριακός ναός του χωριού Ρουπάκι.
 |
| Ο θεμελιωθείς το 1985 περικαλλής ιερός ενοριακός ναός των Αγίων Τιμοθέου και Μαύρας Ηλιουπόλεως Αττικής |
Στην Αττική οι Άγιοι Τιμόθεος και Μαύρα τιμούνται στην Ηλιούπολη, όπου το 1985 θεμελιώθηκε ο ομώνυμος περικαλλής ιερός ενοριακός ναός, που αποτελεί και καύχημα για τους κατοίκους της περιοχής, στη Ν. Ερυθραία, όπου έχει ανεγερθεί ένα όμορφο παρεκκλήσιο επ' ονόματι των Αγίων, και στον ιστορικό ιερό ναό του Αγίου Δημητρίου Ψυρρή στο κέντρο της Αθήνας, όπου υπάρχει προσκυνητάρι με παλαιά εικόνα των Αγίων, στο αφιερωμένο στη μνήμη τους δεξιό κλίτος του ναού.
Αριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος
Εκπαιδευτικός
Βιβλιογραφία
· Ζαμπέλη Ιωάννη, Αγιολόγιον Λευκάδος και Ιθάκης, Έκδοση Ενοριακού Πνευματικού Κέντρου Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας Λευκάδος, Λευκάδα 2002.
· Μπενέτου Ιωάννου, Πρωτοπρεσβυτέρου, Βίος και Πολιτεία των ενδόξων Αγίων μαρτύρων Τιμοθέου και Μαύρας των θαυματουργών, Β΄ Έκδοσις Ιερού Ναού Αγίων Τιμοθέου και Μαύρας Ηλιουπόλεως, Αθήναι 1991.
