ΕΙΜΕΘΑ στὴν περίοδο τῶν ἑορτῶν. Στὰ χέρια μας κρατοῦμε ἕνα ἀγγελικὸ κομπολόϊ μὲ δώδεκα χάντρες. Εἶνε τὸ Δωδεκαήμερο. Ἡ πρώτη χάντρα, χρυσῆ χάντρα, εἶνε ἡ ἑορτὴ τῆς γεννήσεως τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ. Καὶ σήμερα, τελευταία ἡμέρα τοῦ Δωδεκαημέρου, εἶνε ἡ ἑορτὴ τῶν Φώτων, κατὰ τὴν ὁποία τελοῦμε καὶ τὸν ἁγιασμὸ τῶν ὑδάτων. Γεννᾶται τὸ
ἐρώτημα· Πρὸς τί οἱ ἑορτές; Ἔγιναν γιὰ νὰ κινῆται τὸ ἐμπόριο, γιὰ τὴν κατανάλωσι; Ἔγιναν γιὰ νὰ μὴν πλήττῃ ὁ ἄνθρωπος, σὰν μιὰ διακοπὴ στὴν καθημερινὴ ζωὴ καὶ ἀνάπαυσι; Ἢ μήπως ἔγιναν γιὰ τὸ χαρτοπαίγνιο; Ἐάν, ἀγαπητοί μου, ἔτσι γιορτάζουμε, τότε μοιάζουμε μὲ τοὺς εἰδωλολάτρες, ποὺ κι αὐτοὶ περίμεναν τὶς ἑορτὲς τῶν θεῶν τους γιὰ νὰ γλεντήσουν, νὰ ὀργιάσουν, νὰ κάνουν ὅσα δὲν ἔκαναν τὶς ἄλλες μέρες. Ὄχι. Οἱ χριστιανικὲς ἑορτὲς διαφέρουν. Σκοπὸς τῶν ἑορτῶν τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας εἶνε αὐτὸ ποὺ τόνισε σήμερα ὁ Παῦλος στὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα ὅταν ἔλεγε «Ἐπεφάνη ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἡ σωτήριος πᾶσιν ἀνθρώποις, παιδεύουσα ἡμᾶς ἵνα ἀρνησάμενοι τὴν ἀσέβειαν καὶ τὰς κοσμικὰς ἐπιθυμίας σωφρόνως καὶ δικαίως καὶ εὐσεβῶς ζήσωμεν» (Τίτ. 2,11-12). Αὐτὰ τὰ λόγια εἶνε χοντρὸ νόμισμα καὶ πρέπει νὰ τὸ κάνουμε λιανά. Τί σημαίνουν; Τὸ οὐσιῶδες ἐρώτημα, ἀγαπητοί μου, εἶνε τὸ ἑξῆς. Ἦρθε ἢ δὲν ἦρθε ὁ Χριστός; Τὰ τρία τέταρτα (3/4) τῶν κατοίκων τοῦ πλανήτου τὸν ἀγνοοῦν· εἶνε εἰδωλολάτρες μέχρι σήμερα. Ἕνα μικρὸ μέρος, οἱ Ἰουδαῖοι, λένε ὅτι δὲν ἦρθε· τὸν περιμένουν ἀκόμη οἱ δυστυχεῖς κάτω στὸ Ἰσραήλ. Καὶ οἱ ἄλλοι, ἐμεῖς; Γιὰ μᾶς δὲν ὑπάρχει ἀμφιβολία, ὅτι ὁ Χριστὸς ἦρθε. Ναί. Ἀλλ᾿ ἐὰν πιστεύῃς ὅτι ἦρθε ὁ Χριστός, τὸ πρᾶγμα ἀλλάζει. Ἐὰν δὲν τὸ πίστευες, τότε θὰ εἶχες δικαίωμα νὰ ζῇς ὅπως θέλεις. Ἂν ὅμως πιστεύῃς ὅτι ἦρθε ὁ Χριστός, τότε δὲν μπορεῖς νὰ ζῇς κατὰ τὰ κέφια σου· δὲν μπορεῖς νὰ ζῇς ὅπως οἱ εἰδωλολάτρες καὶ οἱ Ἰουδαῖοι· πρέπει νὰ ζῇς ὡς Χριστιανός. Ἔχεις ὡρισμένες ὑποχρεώσεις. Ποιές ὑποχρεώσεις; Ὅπως ὁ γεωμέτρης παίρνει τὸ διαβήτη καὶ κάνει κύκλους, καὶ ὅσο τὸν ἀνοίγει τὸ διαβήτη τόσο μεγαλύτερο κύκλο σχηματίζει πάνω στὸ χαρτί, ἔτσι καὶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος, γεωμέτρης τοῦ οὐρανοῦ, παίρνει σήμερα τὸν οὐράνιο διαβήτη καὶ μᾶς γράφει τρεῖς κύκλους. Ὁ ἕνας εἶνε μικρότερος, ὁ ἄλλος μεγαλύτερος, κι ὁ ἄλλος πολὺ μεγάλος – ἄπειρος. Ὁ μικρότερος κύκλος εἶνε τὰ καθήκοντα ποὺ ἔχουμε ἀπέναντι στὸν ἑαυτό μας, ὁ μεγαλύτερος εἶνε τὰ καθήκοντα ποὺ ἔχουμε πρὸς τὸν πλησίον, καὶ ὁ τρίτος κύκλος, ὁ ἄπειρος, εἶνε τὰ καθήκοντα ποὺ ἔχουμε πρὸς τὸ Θεό. Ξέρετε γράμματα; Γιά διαβάστε. Στὸν πρῶτο κύκλο λέει, νὰ ζήσουμε «σωφρόνως», στὸν δεύτερο λέει νὰ ζήσουμε «δικαίως», καὶ στὸν τρίτο λέει νὰ ζήσουμε «εὐσεβῶς» (Τίτ. 2,12). Μπρός παιδιὰ τοῦ Θεοῦ ποὺ ἔχετε βγῆ ἀπὸ τὴν ἱερὰ κολυμβήθρα βαπτισμένα στὸ ὄνομα τῆς ἁγίας Τριάδος, μπρός πρίγκιπες τοῦ οὐρανοῦ! ἔτσι νὰ ζήσετε.
* * *
Στὸν πρῶτο κύκλο ὁ ἀπόστολος Παῦλος μᾶς λέει, ὅτι πρέπει νὰ ζήσουμε «σωφρόνως». Τί θὰ πῇ «σωφρόνως»; Κάθε ἄνθρωπος, ἂν ἀνοίξετε τὴν καρδιά του, θὰ δῆτε ὅτι ἔχει ἐπιθυμίες ποὺ φτάνουν μέχρι τὰ ἄστρα, ἀλλὰ καὶ ἄλλες ἐπιθυμίες ποὺ φτάνουν μέχρι τὴν κόλασι. Διαλέξτε καὶ πάρτε. Ἂν πᾶτε μὲ τὶς ἱερὲς ἐπιθυμίες σας, θὰ φτάσετε μέχρι τὸν οὐρανό· ἂν ἀκολουθήσετε τὸ ῥεῦμα τῶν πονηρῶν ἐπιθυμιῶν σας, τότε θὰ κατρακυλίσετε στὴν ἄβυσσο, στὰ πέταυρα τοῦ ᾅδου. Κάθε ἄνθρωπος ἔχει μέσα του βοῦρκο, ἀλλ᾿ ἔχει καὶ διαμάντια· ἔχει κακία, ἀλλ᾿ ἔχει καὶ ἀρετή· ἔχει τὸ ἀγαθό, ἀλλ᾿ ἔχει καὶ τὸ πονηρὸ καὶ διεστραμμένο. Γιὰ νὰ μιλήσω κ᾿ ἐγὼ μὲ τὴ γλῶσσα τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, λέω, ὅτι κάθε ἄνθρωπος ἔχει μέσα του κάποιο «γουρουνάκι». Καὶ ὅσο πιὸ ψηλὰ εἶνε κανείς, τόσα περισσότερα «γουρουνάκια» ἔχει. «Γουρουνάκια» εἶνε τὰ πάθη του. Ἐὰν λοιπὸν ἀφήσῃς τὸν ἑαυτό σου ἕρμαιο τῶν παθῶν, τότε θὰ γίνῃς κτῆνος καὶ θ᾿ ἁρμόζῃ στὴν πλάτη σου ἡ ταμπέλλα ποὺ ἔγραψε ὁ Δαυΐδ· «Ἄνθρωπος ἐν τιμῇ ὢν οὐ συνῆκε, παρασυνεβλήθη τοῖς κτήνεσι τοῖς ἀνοήτοις καὶ ὡμοιώθη αὐτοῖς» (Ψαλμ. 48,13,21). Φεύγει πλέον ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τὸν προορισμό του, ἀπὸ τὴν ἀξιοπρέπειά του, καὶ γίνεται ἕνα κτῆνος δίποδο. Γι᾿ αὐτὸ τί χρειάζεται; Χρειάζεται χαλινάρι, ὅπως στὸ ἄλογο. Ἂν δὲ᾿ βάλῃς χαλινάρι, θὰ γκρεμιστῇς. Καὶ χρυσὸ χαλινάρι, ποὺ συγκρατεῖ τὸ κτῆνος αὐτό, εἶνε ἡ σωφροσύνη. Λοιπὸν «ζήσωμεν σωφρόνως». Μὴν ἀφήσουμε τὸν ἑαυτό μας ἕρμαιο τῶν παθῶν καὶ τῶν κακιῶν μας, ἀλλὰ νὰ τὸν χαλιναγωγήσουμε, λέει ὁ ἀπόστολος. Ἀλλὰ δὲν εμεθα μόνοι στὸν κόσμο. Δίπλα μας ἔχουμε κι ἄλλους ἀνθρώπους. Δίπλα σου εἶνε ἡ μάνα ποὺ σὲ γέννησε, ὁ πατέρας ποὺ σὲ ἀνέθρεψε, ὁ παπποῦς καὶ ἡ γιαγιά σου· δίπλα σου εἶνε ἡ γυναίκα ποὺ ἀγάπησες, τὰ παιδιὰ ποὺ ἔφερες στὸν κόσμο· δίπλα σου εἶνε οἱ γείτονες καὶ οἱ συμπατριῶτες σου, ὅλη ἡ ἀνθρωπότης. Πῶς θὰ ζήσῃς ἀνάμεσά τους; πῶς θὰ φερθῇς; ποιός θὰ εἶνε ὁ κανόνας τοῦ βίου σου; Ἀπαντᾷ ὁ ἀπόστολος Παῦλος· Ὡς πρὸς τὰ καθήκοντα πρὸς τὸν πλησίον, νὰ ζήσουμε «δικαίως». Δικαιοσύνη οἱ γονεῖς στὸ σπίτι, δικαιοσύνη οἱ ἄρχοντες στὸ κράτος, δικαιοσύνη οἱ πλούσιοι στὴν κοινωνία, δικαιοσύνη οἱ πάντες. Ἂν ἔνιωσες αὐτὴ τὴ λέξι βαθειὰ μέσα σου, προσπάθησε νὰ μὴν ἀδικήσῃς ποτέ ἄνθρωπο. Μὴν τὰ θέ᾿ς ὅλα γιὰ τὸν ἑαυτό σου, μὴ γίνεσαι πλεονέκτης καὶ ἅρπαγας. Μὴν ἔχεις στὴ ζωή σου ὡς γνώμονα τὸ νόμο τῆς ζούγκλας «τὸ μεγάλο ψάρι τρώει τὸ μικρό», ἀλλὰ ἔχε μέσα στὴν καρδιά σου τὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ «Ὃ σὺ μισεῖς, ἑτέρῳ μὴ ποιήσῃς» (βλ. Τωβ. 4,15). Ὁ πρῶτος λοιπὸν κύκλος «σωφρόνως», ὁ δεύτερος «δικαίως». Ἀλλὰ ὁ διαβήτης τοῦ Παύλου μὲ κέντρο τὸ Θεὸ χαράζει καὶ τὸν τρίτο κύκλο, ποὺ εἶνε ἄπειρος. Δὲν εἶσαι μόνος, καὶ δὲν ὑπάρχουν δίπλα σου μόνο οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι. Ἂν πῇς ὅτι εἶσαι μόνος, τότε εἶσαι τυφλός, δὲν βλέπεις. Πέρα ἀπὸ σένα, πέρα ἀπὸ τὸ σπίτι σου, πέρα ἀπὸ τὶς καμινάδες σου, πέρα ἀπὸ τὰ πλοῖα σου, πέρα ἀπὸ τοὺς πυραύλους, πέρα ἀπὸ τὰ ἄστρα, ὑπάρχει Ἐκεῖνος. «Δεῦτε προσκυνήσωμεν καὶ προσπέσωμεν αὐτῷ». Ὑπάρχει! ἂς λένε οἱ ἄπιστοι, ἂς φωνάζουν οἱ δαίμονες. Ὑπάρχει! Εἶνε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Ἐκεῖνος δημιούργησε τὰ πάντα. Εἶνε, ὅπως λέει ὁ Παῦλος σήμερα, ὁ «μέγας Θεὸς καὶ σωτὴρ ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός» (Τίτ. 2,13). Τί ὀφείλουμε λοιπὸν στὸ Χριστό; Στὸν πατέρα ὀφείλουμε εὐγνωμοσύνη, στὴ μάνα εὐγνωμοσύνη, στὸ δάσκαλο εὐγνωμοσύνη, στὸν ἱερέα εὐγνωμοσύνη, στοὺς ἐθνικούς μας ἥρωες εὐγνωμοσύνη, παντοῦ εὐγνωμοσύνη. Ἀλλὰ ὑπὸ τὸν οὐρανὸν δὲν ὑπάρχει γλυκύτερο ὄνομα ἀπὸ τὸ ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Πρέπει νὰ εἶνε χυδαία, πολὺ χυδαία μιὰ ψυχή, γιὰ νὰ μὴ μπορῇ ν᾿ ἀγαπήσῃ τὸ Χριστό. Χριστός! ὅταν ἀκοῦς τὸ ὄνομά του, νὰ ἀγάλλεται καὶ νὰ χτυπάῃ ἡ καρδιά σου· τὰ χείλη καὶ ὅλη ἡ ὕπαρξί σου νὰ ψάλλῃ τὸ μεγαλεῖο τοῦ Χριστοῦ μας. Τότε θὰ εἶσαι εὐσεβής, τότε θὰ ζῇς «εὐσεβῶς».
* * *
Ἀδελφοί μου· ὁ πρῶτος κύκλος «σωφρόνως», ὁ δεύτερος «δικαίως», ὁ τρίτος «εὐσεβῶς». Φέρτε τὸ χέρι στὴν καρδιὰ καὶ ρωτῆστε τὸν ἑαυτό σας· Ζοῦμε ἐμεῖς κατὰ τὸ Εὐαγγέλιο; Ζοῦν οἱ ἄρχοντές μας, οἱ στρατιωτικοί μας, οἱ δικασταί μας, οἱ ἱερεῖς καὶ οἱ ἀρχιερεῖς μας ὅπως θέλει τὸ Εὐαγγέλιο; Ζοῦμε μικροὶ καὶ μεγάλοι, κι αὐτοὶ ποὺ κατοικοῦν στὶς καλύβες κι αὐτοὶ ποὺ κατοικοῦν στὰ μέγαρα, ζοῦμε σωφρόνως; ζοῦμε δικαίως; ζοῦμε εὐσεβῶς; Λείπει δυστυχῶς ἡ σωφροσύνη· κυριαρχοῦν ἀχαλίνωτα πάθη. Λείπει ἡ δικαιοσύνη· ἀδικία καὶ ἐκμετάλλευσις βασιλεύει. Λείπει καὶ ἡ εὐσέβεια· τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ βλασφημεῖται. Ποῦ εἶνε ἡ ἀγάπη μας πρὸς τὸ Θεὸ καὶ τὸν πλησίον; Ἀλλ᾿ ἀρκετὰ ὑπηρετήσαμε τὸ διάβολο. Ἂς βάλουμε φρένο στὸ δρόμο μας. Καὶ ἂς ἀρχίσουμε νὰ ζοῦμε σωφρόνως, δικαίως, εὐσεβῶς. Ἀδελφοί μου, ἐλᾶτε νὰ περάσουμε τὸν Ἰορδάνη! Ποιός εἶνε ὁ Ἰορδάνης; Ἕνα δάκρυ μετανοίας. Ἄγγελος κρατεῖ δίσκο. Περνάει ἀπὸ ὅλους. Καὶ τί θέλει; Ῥῖξτε μέσ᾿ στὸ δίσκο τὸ δάκρυ σας, τὸ δάκρυ γιὰ τὰ παιδιὰ καὶ τοὺς νέους, τὸ δάκρυ γιὰ τὶς γυναῖκες σας, τὸ δάκρυ γιὰ τοὺς ἀρχιερεῖς μας, τὸ δάκρυ γιὰ τοὺς ἄρχοντές μας, τὸ δάκρυ γιὰ τὴν πατρίδα μας. Γιατὶ ἔρχονται ἡμέρες φοβερὲς καὶ ἀπαίσιες. Ἔρχεται ὁ Ἁρμαγεδών (Ἀπ. 16,16). Δῶστε μου δάκρυα. Ἕνα δάκρυ τὸ παίρνει ὁ ἄγγελος, τὸ ἀνεβάζει στοὺς οὐρανούς, καὶ τότε ἡ Παναγιὰ καὶ οἱ ἄγγελοι γονατίζουν μπροστὰ στὸν Κύριο καὶ παρακαλοῦν· Ἔλεος Χριστέ, ἔλεος Χριστέ! Αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς αἰῶνα αἰῶνος· ἀμήν.
† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
(Ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου στον ἱ. κοιμητηριακὸ ναὸ του Ἁγίου Γεωργίου Κοζάνης 6-1-1963)
