ΣΗΜΕΡΑ, ἀγαπητοί μου, ἡ ἁγία μας Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τιμᾷ τοὺς ἁγίους πατέρας.
Ἐξηγήσαμε ἄλλοτε τὴν ἔννοια ποὺ ἔχει ἡ λέξις πατήρ.
Εἴπαμε, ὅτι Πατὴρ μὲ πῖ κεφαλαῖο εἶνε ἕνας, ὁ Θεός.
Κατόπιν, πατέρες εἶνε ὅσοι μὲ τὸν εὐλογημένο γάμο δημιούργησαν οἰκογένεια καὶ ἔφεραν στὸν κόσμο παιδιά.
Ἔπειτα πατέρες λέγονται ἐκεῖνοι ποὺ τροφοδοτοῦν πνευματικῶς τὸν κόσμο, ὅπως εἶνε οἱ διδάσκαλοι, καθηγηταὶ καὶ πνευματικοὶ ἡγέται τῆς ἀνθρωπότητος.
Τέλος, στὴν ἐκκλησιαστικὴ γλῶσσα, πατέρες λέγονται ἐκεῖνοι ποὺ μὲ λόγους καὶ ἔργα τίμησαν, δόξασαν καὶ στερέωσαν τὴν ἁγία μας Ἐκκλησία,
τὴν Ὀρθοδοξία.
Τέτοιων πατέρων, μὲ τὴν τελευταία ἔννοια, ἑορτάζουμε τὴ μνήμη σήμερα.
Ἑορτάζουμε εἰδικώτερα τὴ μνήμη τῶν πατέρων ποὺ συγκρότησαν τὴν Τετάρτη (Δ΄) Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τὸ 451 στὴ Χαλκηδόνα τῆς Μικρᾶς Ἀσίας.
Συνεκλήθη τότε Οἰκουμενικὴ Σύνοδος. Ποιά ἡ αἰτία; Μία αἵρεσις. Σὲ ἕνα μικρὸ τεῦχος ἀναπτύσσω «Τί εἶνε αἵρεσις» καὶ αἱρετικός.
Αἱρετικὸς εἶνε ἐκεῖνος ποὺ πηγαίνει κόντρα μὲ τὴ διδασκαλία τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας, διδάσκει ξένα πρὸς τὰ δόγματα καὶ τὶς ἀλήθειες τῆς πίστεώς μας.
Ξέρεις πῶς μοιάζει ὁ αἱρετικός;
Εἶνε σὰν αὐτὸν ποὺ δηλητηριάζει τὸ γάλα, ποὺ νοθεύει τὸ φάρμακο, πού ἀφήνει ἀφρούρητο κάτι ποὺ τὸν ἔβαλαν νὰ φυλάξῃ, ποὺ παραχαράσσει τὸ νόμισμα, ποὺ παραποιεῖ τὸ τέλειο, ποὺ παρεκκλίνει ἀπ᾿ τὸ σωστό.
Πίνετε γάλα νερωμένο; Δέχεστε φάρμακο νοθευμένο; Συναλλάσσεσθε μὲ κίβδηλα νομίσματα;
Ἔ, κάτι τέτοιο εἶνε ἡ αἵρεσις. Καὶ ὅπως αὐτὸς ποὺ κάνει τέτοιες δολιοφθορὲς εἶνε ὑπόδικος καὶ καλεῖται ν᾿ ἀπολογηθῇ, ἔτσι καὶ ὁ αἱρετικὸς καλεῖται ν᾿ ἀπολογηθῇ ἐνώπιον τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας. Διότι αὐτὸς φαρμακώνει τὸ γάλα, κυκλοφορεῖ νόμισμα κίβδηλο, νοθεύει τὰ φάρμακα τῆς Ἐκκλησίας, ἀνακατεύοντας διδασκαλίες τῆς ἁγίας Γραφῆς μὲ δικές του.
Αἱρετικός, ἐξ αιτίας τοῦ ὁποίου συνεκλήθη ἡ Τετάρτη (Δ΄) Οἰκουμενικὴ Σύνοδος, ἦτο ἕνας ποὺ ὠνομάζετο Εὐτυχής. Ἦταν μοναχός, καλόγερος, ἀρχιμανδρίτης. Εὐτυχὴς στὸ ὄνομα, ἀλλὰ δυστυχέστατος στὴν πραγματικότητα. Διότι δίδαξε πράγματα ἀντίθετα μὲ τὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας. Τί διδάσκει ἡ Ἐκκλησία μας; Θὰ μιλήσουμε κάπως θεολογικὰ ἐδῶ, καὶ παρακαλῶ νὰ προσέξετε.
Πολλὲς εἶνε οἱ ἀλήθειες τῆς πίστεώς μας. Ἀλλ᾿ ὅπως τὸ σπίτι ἔχει θεμέλιο κι ὅπως τὸ δέντρο ἔχει ῥίζα, ἔτσι καὶ τῆς Ἐκκλησίας μας θεμελιώδης ἀλήθεια, ἐπὶ τῆς ὁποίας στηρίζεται ὅλο τὸ οἰκοδόμημά της, εἶνε μία· ὅτι ὁ Χριστὸς εἶνε ἕνα θεανδρικὸ πρόσωπο. Τί θὰ πῇ αὐτό;
Ὅτι ὁ Χριστὸς εἶνε, σὲ ἕνα πρόσωπο, τέλειος Θεὸς καὶ τέλειος ἄνθρωπος – πλὴν τῆς ἁμαρτίας. Τὸ δόγμα αὐτὸ τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας λάμπει μέσα στὰ Εὐαγγέλια. Ἐκεῖ θὰ δῆτε τὸ Χριστὸ ἄλλοτε ὡς ἄνθρωπο καὶ ἄλλοτε ὡς Θεό. Ἄλλοτε νὰ πεινάῃ, νὰ διψάῃ, νὰ κοιμᾶται, νὰ κουράζεται, νὰ ἱδρώνῃ, ν᾿ ἀγωνιᾷ, νὰ δακρύζη, ν᾿ ἀναστενάζῃ (αὐτὰ ποὺ δείχνουν ὅτι εἶνε τέλειος ἄνθρωπος), κι ἄλλοτε νὰ διδάσκῃ λόγια ποὺ δὲν ξανακούστηκαν, νὰ περπατάῃ πάνω στὰ κύματα, νὰ λέῃ στὸν ἄνεμο «Σιώπα, πεφίμωσο» (Μᾶρκ. 4,39) κι ἀμέσως ἡ θάλασσα νὰ γαληνεύῃ, νὰ βγάζῃ δαιμόνια μὲ μιὰ προσταγή, νὰ πηγαίνῃ στὸ μνῆμα νὰ λέῃ «Λάζαρε, δεῦρο ἔξω» (Ἰωάν. 11,43) κι ὁ νεκρὸς νὰ βγαίνῃ ζωντανός, καὶ πρὸ παντὸς ν᾿ ἀνασταίνεται ὁ διος ἀπ᾿ τὸν τάφο καὶ ν᾿ ἀναλαμβάνεται στοὺς οὐρανούς (αὐτὰ ποὺ δείχνουν ὅτι εἶνε Θεός).
Τέλειος ἄνθρωπος καὶ τέλειος Θεός. Αὐτὸ δὲν τὸ παραδέχονται οἱ αἱρετικοί. Καὶ ἄλλοι μὲν ἀρνοῦνται τὴν ἀνθρώπινη φύσι τοῦ Χριστοῦ, ὅπως οἱ ἀρχαῖοι δοκῆται, ποὺ ἔλεγαν ὅτι ὁ Χριστὸς ἦταν φάντασμα, χωρὶς σωματικὴ ὑπόστασι. Ἄλλοι πάλι ἀρνοῦνται τὴ θεότητά του. Μερικοὶ ἔλεγαν ὅτι ἦταν μὲν Θεὸς καὶ ἄνθρωπος, ἀλλ᾿ ἡ θεία φύσις ἀπερρόφησε τὴν ἀνθρώπινη φύσι καὶ εἶνε μόνο Θεός. Ἀπὸ τοὺς πρώτους αἱρετικοὺς ὑπῆρξε ὁ Ἄρειος, ποὺ ἀρνήθηκε τὴ θεότητα τοῦ Χριστοῦ καὶ καθαιρέθηκε ἀπὸ τὴν Πρώτη (Α΄) Οἰκουμενικὴ Σύνοδο.
Κατόπιν ἦρθε ὁ Μακεδόνιος, ποὺ ἀρνήθηκε τὴ θεότητα τοῦ ἁγίου Πνεύματος καὶ καταδικάστηκε ἀπὸ τὴ Δευτέρα (Β΄) Οἰκουμενικὴ Σύνοδο.
Μετὰ ἐμφανίστηκε ὁ πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νεστόριος, ποὺ χώριζε τὸ Χριστὸ σὲ δύο, τὸν Υἱὸ τοῦ Θεοῦ καὶ τὸν Υἱὸ τοῦ ἀνθρώπου, καὶ καταδικάστηκε ἀπὸ τὴν Τρίτη (Γ΄) Οἰκουμενικὴ Σύνοδο.
Κατόπιν μεταξὺ τῶν ἄλλων αἱρετικῶν παρουσιάστηκε ὁ ἀρχιμανδρίτης τῆς ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως Εὐτυχής, ποὺ κι αὐτὸς δίδαξε αἱρετικὰ γιὰ τὶς δύο φύσεις τοῦ Χριστοῦ· αὐτός, ἀντιθέτως μὲ τὸ Νεστόριο, εἶπε ὅτι ὅπως μέσα στὸν ὠκεανὸ μιὰ σταγόνα ξίδι ἐξαφανίζεται, ἔτσι ἀπορροφήθηκε ἡ ἀνθρωπίνη φύσις τοῦ Χριστοῦ μέσα στὴ θεία φύσι του· ἠρνεῖτο δηλαδὴ τὴν ἀνθρώπινη φύσι τοῦ Χριστοῦ, καὶ γι᾿ αὐτὸ καταδικάστηκε ἀπὸ τοὺς πατέρας τῆς Τετάρτης (Δ΄) Οἰκουμενικῆς Συνόδου ποὺ ἑορτάζουμε σήμερα.
Μαζὶ δὲ μὲ τὸν Εὐτυχῆ καταδικάστηκε καὶ ὁ ὁμόφρων αὐτοῦ ἀρχιεπίσκοπος Ἀλεξανδρείας Διόσκορος.
Γεννᾶται τὸ ἐρώτημα· πῶς εἶνε δυνατὸν τὸ διο πρόσωπο νὰ εἶνε καὶ ἄνθρωπος καὶ Θεός;
Εἶνε δυνατὸν δυὸ τέλεια πράγματα νὰ εἶνε μέσα στὸν διο ἄνθρωπο, στὸ διο πρόσωπο, Θεὸς καὶ ἄνθρωπος; Βοηθητικὸ εἶνε τὸ ἑξῆς πατερικὸ παράδειγμα.
Ἔχετε βρεθῆ ποτὲ σὲ σιδηρουργεῖο; Τὸ σίδερο εἶνε μία φύσις. Ἡ φωτιὰ εἶνε ἄλλη φύσις. Ἅμα ὅμως βάλῃς τὸ σίδερο μέσ᾿ στὴ φωτιὰ τί γίνεται; Σμίγει τὸ σίδερο μὲ τὴ φωτιὰ καὶ τὸ σίδερο γίνεται κόκκινο. Εἶνε δύο πράγματα, σίδερο καὶ φωτιά, ἀλλ᾿ ἔχουν ἑνωθῆ καὶ σχημάτισαν ἕνα πύρινο πρᾶγμα, ἕνα φωτεινὸ μεῖγμα. Ὅπως λοιπὸν ἡ φωτιὰ ἑνώνεται μὲ τὸ σίδερο, κατὰ παρόμοιο τρόπο Θεὸς καὶ ἄνθρωπος ἑνώθηκαν σὲ ἕνα πρόσωπο, στὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν. Ἄλλο παράδειγμα.
Ἐμεῖς τί εμεθα; Ὕλη καὶ πνεῦμα. Είμεθα δύο πράγματα. Καὶ τίθεται τὸ ἐρώτημα· πῶς σμίγει ἡ ὕλη μὲ τὸ πνεῦμα; Πῶς τὸ ὑλικὸ συνυπάρχει ἑνωμένο μὲ τὸ ἄϋλο; Μυστήριο.
Ὅπως λοιπὸν εἶνε μυστήριο ἡ ἕνωσις τοῦ σώματος μὲ τὴν ψυχή, κατὰ παρόμοιο τρόπο εἶνε ἀλήθεια, μυστηριώδης ἀλήθεια, ὅτι Θεὸς καὶ ἄνθρωπος ἑνώθηκαν στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, σὲ ἕνα θεανδρικὸ πρόσωπο.
Αὐτὰ διεκήρυξε ἡ Ἐκκλησία. Καὶ μένει στερεὰ καὶ ἀκλόνητος στὴν πίστι αὐτή.
* * *
Σήμερα ἔχουμε αἱρετικούς; Ἔχουμε. Ἴσως καὶ χειρότερους ἀπὸ τοὺς παλαιούς. Ποιοί εἶνε; Εἶνε οἱ χιλιασταί. Αὐτοὶ ἀρνοῦνται τὴν ἁγία Τριάδα, τὴ θεότητα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Σταυρὸ δὲν προσκυνοῦν, εἰκόνες δὲν τιμοῦν (τὶς λένε παλιόξυλα), τὴν ἑλληνικὴ σημαία δὲν τὴ σέβονται (τὴ λένε κουρελόπανο), ἀρνοῦνται τὰ πάντα. Οἱ χιλιασταὶ εἶνε «φροῦτο» ποὺ μᾶς ἦρθε ἀπὸ τὴν Ἀμερική. Εἶνε ἑβραϊκὴ προπαγάνδα, ὄργανο τῆς σκοτεινῆς ὀργανώσεως τοῦ σιωνισμοῦ.
Στὴν Ἑλλάδα δὲν ἔπρεπε νὰ γίνῃ οὔτε ἕνας χιλιαστής. Ἡ πατρίδα μας δὲν εἶνε ἑβραϊκὸ ἢ ἀμερικάνικο ἔδαφος· εἶνε τόπος ποτισμένος μὲ δάκρυα καὶ αἷμα. Ἀλλὰ καὶ τὸ καλύτερο χωράφι, ἅμα δὲν τὸ καλλιεργήσῃς, καταντᾷ χέρσο. Ἔτσι καὶ ἡ πατρίδα μας. Οἱ ὑπεύθυνοι ἀμέλησαν τὴν καλλιέργειά της, οἱ χιλιασταὶ αὐξήθηκαν, καὶ κάνουν συγκεντρώσεις σὲ γήπεδα. Ἐκεῖ ὁ Θεὸς τῶν πατέρων μας ὀνομάζεται μὲ τὴν ἑβραϊκὴ λέξι «Ἰεχωβᾶ» καὶ οἱ ἰεχωβῖτες μὲ ἀμερικάνικα δολλάρια ζητοῦν νὰ διαλύσουν τὴν πατρίδα μας.
Ποιός φταίει; Ὅλοι φταῖμε. Φταίει ἡ μάνα, φταίει ὁ πατέρας, φταίει ὁ δάσκαλος, φταῖνε ἡ τηλεόρασι καὶ ὁ κινηματογράφος, οἱ ἐφημερίδες καὶ οἱ δημοσιογράφοι. Φταῖμε πρὸ παντὸς ἐμεῖς οἱ ῥασοφόροι, οἱ παπᾶδες καὶ οἱ δεσποτάδες. Ἡ ἁγία αὐτὴ ἡμέρα μᾶς ὑπενθυμίζει, ὅτι μόλις παρουσιάστηκε ἕνας αἱρετικός, ὁ Εὐτυχής, ἀμέσως μαζεύτηκαν στὴ Χαλκηδόνα – πόσοι; 630 πατέρες! καὶ κατεδίκασαν τὴν αἵρεσί του καὶ ἀπήλλαξαν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ αὐτὴ τὴν θανατηφόρο ἄκανθα.
Εἴμεθα ὅλοι ὑπεύθυνοι. Γέρος ἄνθρωπος εἶμαι, τόσα χρόνια ὑπηρετῶ τὴν Ἐκκλησία, καὶ σᾶς τὸ λέγω· ἐὰν δὲν ξυπνήσουμε, ἡ πατρίδα μας θὰ σβήσῃ ἀπὸ τὸ χάρτη. Δὲν θὰ εἶνε πλέον Ἑλλάς! Θὰ εἶνε μία ἑβραϊκὴ ἐπαρχία, μιὰ χάβρα. Καὶ θά ᾿χουμε ὅλοι τὴν εὐθύνη.
Ἄντρες γυναῖκες καὶ παιδιὰ ποὺ μὲ ἀκοῦτε, σᾶς καλῶ σὲ ἐπιφυλακή. Ὅλοι στὰ ὅπλα, τὰ ὅπλα πνευματικά! Δὲν πρέπει νὰ νικήσουν οἱ χιλιασταί, οἱ Ἑβραῖοι, τὸ ἀμερικάνικο κεφάλαιο, ἡ ἀθεΐα! Νὰ νικήσῃ ὁ Χριστός· ὅν, παῖδες Ἑλλήνων, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.
† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
(ἱ. ναὸς Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης 13-7-1975)
