«Ἵνα πάντες ἓν ὦσιν» (Ἰω. 17,21)
Μελετᾶτε, ἀγαπητοί μου, τακτικά, κάθε μέ- ρα, μὲ προσευχὴ καὶ δάκρυα τὸ λόγο τοῦΘεοῦ; Ἐὰν ναί, εἶστε μακάριοι σύμφωνα μὲ τὸν1ο ψαλμό·
«Μακάριος ἀνήρ, ὃς οὐκ ἐπορεύθη ἐν βουλῇ ἀσεβῶν…, ἀλλ᾽ ἢ ἐν τῷ νόμῳ Κυρίου τὸ θέλημα αὐτοῦ, καὶ ἐν τῷ νόμῳ αὐτοῦ μελετήσει ἡμέρας καὶ νυκτός. Καὶ ἔσται ὡς τὸ ξύλον τὸ πεφυτευμένον
παρὰ τὰς διεξόδους τῶν ὑδάτων» (Ψαλμ. 1,1-3).
παρὰ τὰς διεξόδους τῶν ὑδάτων» (Ψαλμ. 1,1-3).
Ὁ δίκαιος, ὁ εὐσεβής, λέει, εἶνε δέντρο καρποφόρο καὶ ἀμάραντο, ποὺ οἱ ῥίζες του ῥουφοῦν τὰ νερὰ τῶν ἁγίων Γραφῶν.
Παλαιὰ καὶ Καινὴ Διαθήκη· 49 βιβλία ἡ πρώτη, 27 ἡ δεύτερη. Ἀπὸ ὅλη τὴν ἁγία Γραφὴ ὑπερέχει σὲ ἀποκάλυψι ἀληθειῶν ἡ Καινὴ Διαθήκη. Κι ἀπὸ ὅλη τὴν Καινὴ Διαθήκη ὑπερέχουν τὰ τέσσερα Εὐαγγέλια, μέσα στὰ ὁποῖα ζωγραφίζεται ἡ εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Κι ἀπὸ τὰ τέσσερα Εὐαγγέλια κατὰ τὸν Μ. Βασίλειο ὑπερέχει τὸ Κατὰ Ἰωάννην Εὐ αγγέλιο. Κι ἀπὸ ὅλα τὰ κεφάλαια τοῦ Εὐαγγελίου αὐτοῦ ὑπερέχουντὰ τέσσερα ἐκεῖνα, 14ο, 15ο, 16ο καὶ 17ο, ποὺ περιέχουν τὴν τελευταία ὁμιλία, τὴν ἱερὰ διαθήκη τοῦ Κυρίου στοὺς μαθητάς του. Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης λέει· «Ἐγὼ εἶδα ἄνθρωπο ποὺ εἶχε συνήθεια …νὰ διαβάζῃ κάθε μέρα ἕνα μέρος ἀπὸ τὴν ἱερὰ αὐτὴ διαθήκη».
Στὸ τέλος τῆς ὁμιλίας αὐτῆς ὁ Ἰησοῦς προσεύχεται κι ἀπ᾽ τὴν καρδιά του ἐκπηδοῦν αἰτήματα. Τὸ τελευταῖο καὶ θερμότερο ἀπ᾽ ὅλα εἶνε τὸ αἴτημα γιὰ τὴν ἑνότητα· «Ἵνα πάντες ἓν ὦσιν» (Ἰω. 17,21).
Ἡ ἑνότης εἶνε τὸ ὕψιστο δίδαγμα καὶ τὸ ἱερώτερο ἀπὸ τὰ αἰτήματα τοῦ Χριστοῦ.
Ὁ Ἰησοῦς, ἀγαπητοί μου, θέλει νὰ βλέπῃ ὅλους τοὺς πιστοὺς ἑνωμένους, οὔτε σκιὰ διχονοίας νὰ μὴ μειώνῃ τὴν ἕνωσί τους.
Ἡ ἑνότης τῶν πιστῶν εἶνε ἡ λαμπρότερη περιβολὴ τῆς Ἐκκλησίας, εἶνε ὁ «ἄρραφος» χιτώνας τοῦ Ἰησοῦ ὁ «ἄνωθεν ὑφαντὸς δι᾽ ὅλου» (Ἰω. 19,23), ποὺ δὲν τόλμησαν νὰ σχίσουν οἱ σταυρωταί του.Πῶς ἀνταποκρίθη καν στὸ αἴτημά του οἱ πιστοί; εἶνε ἑνωμένοι οἱ Χριστιανοί;
Καταβάλλουν κάθε προσπάθεια νὰ διατηρηθῇ ἡ ἑνότης; Ἡ ἀπάντησις εἶνε θλιβερή. Μέχρι τὸν 8ο αἰῶνα ὁ χριστιανικὸς κόσμος κατὰ μέγα μέρος ἦταν ἑνωμένος. Ἀνατολὴ καὶ Δύσις, Βορρᾶς καὶ Νότος «ἠσπάζον το ἀλλήλους ἐν φιλήματι ἁγίῳ» (῾Ρωμ. 16,16 κ.ἀ.).
Ὅπως λέει ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος, «οὐδέν ἐστιν ἄμεινον (=καλύτερο) τῆς κατὰ Χριστὸν εἰρήνης» (Ἐφ. XIII).
Ἀλλ᾽ αἴφνης ἦλθε ἡ συμφορά· ἡ ὑπερηφάνεια τοῦ πάπα, ποὺ ἤθελε νὰ στήσῃ τὸ θρόνο του πάνω ἀπ᾽ ὅλους, δημιούργησε τὸ πρῶτο ῥῆγμα καὶ ἡ χριστιανοσύνη διασπάσθηκε σὲ ὀρθοδόξους καὶ δυτικούς. Αἰτία τοῦ χάσματος τὸ πρωτεῖο τοῦ πάπα.
Καὶ αὐτὸ ἔγινε πάλι ἡ αἰτία νέας διασπάσεως τῆς δυτικῆς χριστιανοσύνης· ἑκατομμύρια λαῶν, ποὺ δὲν ἀνέχονταν τὴν ἀπολυταρχία τῆς ῾Ρώμης, ἐπαναστάτησαν κατὰ τῆς τυραννίας τῶν παπῶν, ἀποσχίσθηκαν καὶ ἵδρυσαν τὶς παρατάξεις τῶν διαμαρτυρομένων.
Καὶ οἱ διαμαρτυρόμενοι πάλι, λόγῳ τῆς ἀναρχίας ποὺ ἐπικρατοῦσε στὶς τάξεις τους, δὲν ἔμειναν ἑνωμένοι γύρω ἀπὸ τὸ Λούθηρο καὶ τὸν Καλβῖνο· διαιρέθηκαν καὶ ὑποδιαιρέθηκαν δύο καὶ τρεῖς καὶ τέσσερις φορές, καὶ τώρα ἀποτελοῦν ἕνα ποικιλόχρωμο μωσαϊκό, μέσα στὸ ὁποῖο ἡ εἰκόνα τοῦ Θεανθρώπου πάει νὰ χαθῇ ὁλότελα.
Οἱ προτεστάντες ἀκρωτηριάζουν συνεχῶς «τὸν Κύριον τῆς δόξης» (Α΄ Κορ. 2,8)· ἑκατοντάδες εἶνε τὰ αἱρετικὰ συγκροτή ματά τους, ἐνῷ μερικὰ ἀπὸ αὐτὰ φτάνουν μέχρι σημείου νὰ ἀρνοῦνται καὶ τὴ θεότητα τοῦ Χριστοῦ.
Ἀλλὰ μήπως κ᾽ ἐμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι μείναμε ἑνωμένοι;
Ἐθνικοὶ ἐγωισμοὶ διαίρεσαν τὸ σῶμα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας σὲ ἐκκλησίες κρατικές (῾Ρωσική, Βουλγαρική, Σερβική, Ἑλληνική, Ἀλβανική…), οἱ ὁποῖες ἀπηχοῦν μᾶλλον τὸ ἐφήμερο πνεῦμα τοῦ κόσμου, τοῦ κράτους ἐντὸς τοῦ ὁποίου κινοῦνται, παρὰ τὸ αἰώνιο πνεῦμα τοῦ Ἰησοῦ, μέσα στὸ ὁποῖο θὰ ἔπρεπε νὰ συμβιώνουν καὶ νὰ συνεργάζωνται, γιὰ νὰ μποροῦν νὰ λένε·
Οἱ προτεστάντες ἀκρωτηριάζουν συνεχῶς «τὸν Κύριον τῆς δόξης» (Α΄ Κορ. 2,8)· ἑκατοντάδες εἶνε τὰ αἱρετικὰ συγκροτή ματά τους, ἐνῷ μερικὰ ἀπὸ αὐτὰ φτάνουν μέχρι σημείου νὰ ἀρνοῦνται καὶ τὴ θεότητα τοῦ Χριστοῦ.
Ἀλλὰ μήπως κ᾽ ἐμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι μείναμε ἑνωμένοι;
Ἐθνικοὶ ἐγωισμοὶ διαίρεσαν τὸ σῶμα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας σὲ ἐκκλησίες κρατικές (῾Ρωσική, Βουλγαρική, Σερβική, Ἑλληνική, Ἀλβανική…), οἱ ὁποῖες ἀπηχοῦν μᾶλλον τὸ ἐφήμερο πνεῦμα τοῦ κόσμου, τοῦ κράτους ἐντὸς τοῦ ὁποίου κινοῦνται, παρὰ τὸ αἰώνιο πνεῦμα τοῦ Ἰησοῦ, μέσα στὸ ὁποῖο θὰ ἔπρεπε νὰ συμβιώνουν καὶ νὰ συνεργάζωνται, γιὰ νὰ μποροῦν νὰ λένε·
«Οὐκ ἔνι Ρῶσος, Βούλγαρος, Σέρβος, Ἕλληνας…», ἀλλὰ πάντες οἱ ὀρθόδοξοι «εἷς ἐσμεν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (πρβλ.Γαλ. 3,28. Κολ. 3,11)· ὑπεράνω ὅλων ὁ Κύριος, ὑπεράνω ὅλων ἡ Ὀρθόδοξος πίστις.
Καὶ ἂν μείνουμε μόνο στὴν πατρίδα μας, ἐρωτοῦμε· εἶνε ἑνωμένη στὴν Ἑλλάδα ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία; Ἡ ἱστορία λέει, ὅτι τὴν περίοδο τῆς τουρκοκρατίας ἦταν ἑνωμένη γύρω ἀπὸ τὸ θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Μετὰ τὴν πολιτική μας ἀπελευθέρωσι ἄρχισε ἡ ὑποδούλωσι τῆς Ἐκκλησίας μας στὸ κράτος καὶ ἡ διάσπασις τοῦ ὀρθοδόξου πληρώματος.
Καὶ ἂν μείνουμε μόνο στὴν πατρίδα μας, ἐρωτοῦμε· εἶνε ἑνωμένη στὴν Ἑλλάδα ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία; Ἡ ἱστορία λέει, ὅτι τὴν περίοδο τῆς τουρκοκρατίας ἦταν ἑνωμένη γύρω ἀπὸ τὸ θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Μετὰ τὴν πολιτική μας ἀπελευθέρωσι ἄρχισε ἡ ὑποδούλωσι τῆς Ἐκκλησίας μας στὸ κράτος καὶ ἡ διάσπασις τοῦ ὀρθοδόξου πληρώματος.
Ἡ ἀντικανονικὴ μεταρρύθμισις τοῦ ἡμερολογίου τὸ 1924 διαίρεσε τὸ λαό μας σὲ δύο παρατάξεις, τῆς ἐπισήμου ἐκκλησίας καὶ τῶν παλαιοημερολογιτῶν (ποὺ κι αὐτοὶ τώρα διαιρέθηκαν).
Ποιός θὰ μᾶς ἑνώσῃ;
Ἡ ἀγάπη, ἀπαντᾷ ὁ ἀπόστολος Παῦλος· ἡ ἀγάπη, ποὺ σέβεται τὴν ἐλευθερία καὶ τοῦ ἐλαχίστου ἀδελφοῦ, ποὺ μπορεῖ νὰ θέλῃ νὰ «ἐσθίῃ λάχανα» (βλ. ῾Ρωμ. 14,1-4).
Ἡ ἀγάπη, ἀπαντᾷ ὁ ἀπόστολος Παῦλος· ἡ ἀγάπη, ποὺ σέβεται τὴν ἐλευθερία καὶ τοῦ ἐλαχίστου ἀδελφοῦ, ποὺ μπορεῖ νὰ θέλῃ νὰ «ἐσθίῃ λάχανα» (βλ. ῾Ρωμ. 14,1-4).
Ἄλλη διαίρεσις προέρχεται ἀπὸ τὴν πλευρὰ Διαφόρων χριστιανικῶν ἑνώσεων, ἀδελφοτήτων, συλλόγων καὶ σωματείων.
Δὲν εἴμαστε κατὰ τῶν θρησκευτικῶν σωματείων· τὴν συλλογικὴ ὀργάνωσι καὶ δρᾶσι τῶν ὀρθοδόξων ἐπιβάλλει ἡ ἀδράνεια τῆς ἐπισήμου ἐκκλησίας καὶ οἱ πονηρὲς ἡμέρες ποὺ ζοῦμε.
Εἶνε λοιπὸν εὐλογία νὰ ὀργανωθοῦν οἱ ὀρθόδοξοι, ἀλλὰ νὰ ἔχουν ἀγάπη μεταξύ τους καὶ νὰ συν εργάζωνται. Διαφορετικά, ἂν ἐπιδιώκουν καθένας τὴν ἐξόντωσι τοῦ ἄλλου καὶ τὴ δική του ἐπικράτησι, ἡ εὐλογία θὰ γίνῃ κατάρα καὶ σκάνδαλο.«Ἰδέστε πῶς ἀγαπῶνται οἱ Χριστιανοί!», ἔλεγαν μὲ θαυμασμὸ οἱ εἰδωλολάτρες τῶν πρώτων αἰώνων.
«Ἰδέστε πῶς μισοῦνται οἱ Χριστιανοί», θὰ λένε οἱ ἄπιστοι τῶν ἡμερῶν μας.
Εἶνε λοιπὸν εὐλογία νὰ ὀργανωθοῦν οἱ ὀρθόδοξοι, ἀλλὰ νὰ ἔχουν ἀγάπη μεταξύ τους καὶ νὰ συν εργάζωνται. Διαφορετικά, ἂν ἐπιδιώκουν καθένας τὴν ἐξόντωσι τοῦ ἄλλου καὶ τὴ δική του ἐπικράτησι, ἡ εὐλογία θὰ γίνῃ κατάρα καὶ σκάνδαλο.«Ἰδέστε πῶς ἀγαπῶνται οἱ Χριστιανοί!», ἔλεγαν μὲ θαυμασμὸ οἱ εἰδωλολάτρες τῶν πρώτων αἰώνων.
«Ἰδέστε πῶς μισοῦνται οἱ Χριστιανοί», θὰ λένε οἱ ἄπιστοι τῶν ἡμερῶν μας.
Ἡ διαίρεσις αὐτὴ εἶνε «σημεῖον τῶν καιρῶν» καὶ προφητεύθηκε ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο, ὁ ὁποῖος εἶπε·
«Ἐν ἐκείναις ταῖς ἡμέραις» τῆς ἀποστασίας, τοῦ ἀτομικοῦ καὶ ὁμαδικοῦ ἐγωισμοῦ, «διὰ τὸ πληθυνθῆναι τὴν ἀνομίαν ψυγήσεται ἡ ἀγάπη τῶν πολλῶν» (Ματθ. 24,19,12).
Ἐμφύλιος πόλεμος στοὺς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας.
Ὁ ἱ. Χρυσόστομος λέει·
Ὁ ἱ. Χρυσόστομος λέει·
«Καὶ τοῦτο τὸ σημεῖον (=ἡ διαίρεσις) πεπλήρωται, καθὼς ὁρῶμεν. Οὐχὶ πάντες κατ᾽ ἀλλήλων γεγόνασιν, ἔθνος ἐπὶ ἔθνος, βασιλεία ἐπὶ βασιλείαν, ἄρχοντες κατὰ τῶν ὁμοίων, ἐπίσκοποι κατὰ ἐπισκόπων, πρεσβύτεροι κατὰ πρεσβυτέρων καὶ διάκονοι κατὰ διακόνων, ἀναγνῶσται κατ᾽ ἀλλήλων, λαϊκοὶ κατὰ λαϊκῶν;».
Ὦ Κύριε! Σὺ ζητᾷς τὴν ἑνότητά μας, κ᾽ ἐμεῖς διαιρεθήκαμε· καὶ ἀκούγονται πάλι οἱ φωνὲς τῶν διῃρημένων Χριστιανῶν τῆς ἀρχαίαςΚορίνθου· «Ἐγὼ μέν εἰμι Παύλου, ἐγὼ δὲ Ἀπολλώ, ἐγὼ δὲ Κηφᾶ, ἐγὼ δὲ Χριστοῦ»
(Α΄ Κορ.1,12).
Καὶ ἐκείνους μέν, ποὺ διαιρέθηκαν προσωρινὰ σὲ φατρίες, τοὺς ἕνωσε ὁ ἀπόστολοςΠαῦλος· ἐμᾶς ποιός θὰ μᾶς ἐνώσῃ;
«Ἵνα πάντες ἓν ὦσιν».
Ἀπὸ ἀπόψεως θρησκευτικῆς ἑνότητος θλιβερὴ ἡ εἰκόνα. Ἐνῷ ἄπιστοι καὶ αἱρετικοὶ «κύκλῳ περιπατοῦσι» (Ψαλμ.11,9) καὶ ἁρπάζουν πρόβατα ἀπὸ τὴ μάνδρα μπροστὰ στὰ μάτια τῶν ποιμένων, οἱ ἰθίνοντες βρίσκονται μεταξύ τους σὲ ἔριδες καὶ μάχες.
Ἀδελφοὶ καὶ πατέρες, ἑνωθῆτε! φωνάζει ὁ Κύριος Ἰησοῦς (βλ. Ἰω. 17,21), φωνάζει ὁ Παῦλος (βλ. Α΄Κορ.12,12-27. Ἐφ. 4,3-4,13), φωνάζουν οἱ προφῆτες, φωνάζουν οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. Ἑνωθῆτε!…Δὲν θέλουμε λοιπὸν ν᾽ ἀκούσουμε αὐτούς;
Ἔ, τότε διδάσκαλοί μας ἂς γίνουν τὰ …ζῷα! Ποιά ζῷα; οἱ πελαργοί, τὰ περιστέρια, οἱ μέλισσες, τὰ μυρμήγκια, οἱ ἀκρίδες; Ὄχι, ἀλλὰ τὰ βόδια!
Δὲν διαβάσατε ὅτι «ἔγνω βοῦς τὸν κτησάμενον καὶ ὄνος τὴν φάτνην τοῦ κυρίου αὐτοῦ· Ἰσραὴλ δέ με οὐκ ἔγνω καὶ ὁ λαός με οὐ συνῆκεν»; (Ἠσ.1,3).
Τί κάνουν τὰ βόδια, τὰ βουβάλια· ὅταν ἐκεῖ ποὺ βόσκουν ἐμφανισθοῦν λύκοι, γιὰ νὰ μὴν καταφαγωθοῦν ξεμοναχιασμένα, μαζεύονται, σχηματίζουν κύκλο, βάζουν τὰ μικρά τους στὸ κέντρο, κι αὐτὰ μὲ τὰ κεφάλια καὶ τὰ κέρατα πρὸς τὰ ἔξω εἶνε ἕτοιμα νὰ ἀμυνθοῦν. Ἂν κάποιος λύκος τολμήσῃ νὰ ἐπιτεθῇ, θ᾽ ἀφήσῃ τὰ ἔντερά του πάνω στὰ κέρατά τους· εἶνε ἀδύνατον νὰ νικηθοῦν.
Τί κάνει ἡ ἑνότης!
Ἔτσι κάνουν τὰ βόδια· καὶ οἱ ὀρθόδοξοι Χριστιανοί; Δυστυχῶς, ὄχι «νοῦν Χριστοῦ» (Α΄ Κορ. 2,16) ,ἀλλ᾽ οὔτε νοῦν βοῶν ἔχουμε. Γιατὶ ἂν εἴχαμε στοιχειώδη νόησι καὶ συναίσθησι τῶν κινδύνων ποὺ διατρέχει ἡ Ὀρθοδοξία, θὰ εἴχαμε ἑνωθῆ.
Ἀδελφοί μου, «ἐσχάτη ὥρα ἐστί» (Α΄ Ἰω. 2,18). Ἐὰν καὶ τὴν κρίσιμη αὐτὴ ὥρα δὲν θελήσουμε ν᾽ ἀκούσουμε τὴ φωνὴ τοῦ Χριστοῦ γιὰ ἑνότητα, ἀλλὰ ἐν ὄψει Ἁρμαγεδῶνος ἐξακολουθήσουμε νὰ διαπληκτιζώμαστε μεταξύ μας, τότε ἕνας τρόπος μένει νὰ ἑνωθοῦμε·ὁ διωγμός, ποὺ ἔρχεται γιὰ τὶς ἁμαρτίες ὅλων μας. Ὅταν κηρυχθῇ διωγμὸς καὶ οἱ ὀρθόδοξοι συλληφθοῦμε καὶ ῥιχτοῦμε στὶς φυλακές, ἐκεῖ θὰ ἑνωθοῦμε ὅλοι, θὰ ἀνταλλάξουμε τὸν ἐν Χριστῷ ἀσπασμὸ καὶ θὰ ποῦμε· Κύριε, ἁμαρτήσαμε καὶ δικαίως τιμωρούμεθα· διαιρεθήκαμε σὲ φατρίες καὶ κόμματα, καὶ προκαλέσαμε τοὺς λύκους.
Ἀλλά, ἀδελφοὶ ὀρθόδοξοι, εἶνε ἀνάγκη νὰ ἔλθῃ ὁ αἱματηρὸς διωγμὸς γιὰ νὰ ἑνωθοῦμε;
Ἀλλά, ἀδελφοὶ ὀρθόδοξοι, εἶνε ἀνάγκη νὰ ἔλθῃ ὁ αἱματηρὸς διωγμὸς γιὰ νὰ ἑνωθοῦμε;
Ἄρθρο ἀπὸ τὸ περιοδικὸ «Χριστ. Σπίθα» (φ. 131/Ἰούν. 1952) καὶ τὸ βιβλίο Σημεῖα τῶν καιρῶν (Ἀθῆναι 1953, σσ. 207 κ.ἑ.). Περιληπτικὴ μεταγλώττισις 4-4-2016.
