«Ἀπὸ βρέφους τὰ ἱερὰ γράμματα οἶδας…» (Β´ Τιμ. 3,15)Αποστολικό Ανάγνωσμα: Β΄ Τιμ. γ΄ 10-15
Κυριακή ΙΣΤ΄Λουκά (Τελώνου και Φαρισαίου)
Σήμερα, ἀγαπητοί μου, ἀρχίζει τὸ Τριῴδιο. Ἀλλὰ τί εἶνε Τριῴδιο; Στὴ γλῶσσα, ὄχι τοῦ διαβόλου καὶ τοῦ κόσμου ἀλλὰ τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας, Τριῴδιο εἶνε δάκρυα μετανοίας. Εἶνε ἕνα μπουκέτο, ποὺ γιὰ λουλούδια ἔχει πνευματικὰ τραγούδια. Αὐτὰ περιέχει τὸ Τριῴδιο, τὰ ὡραιότατο βιβλίο τῆς Ἐκκλησίας μας.Τὸ Τριῴδιο εἶνε μιὰ
περίοδος 70 ἡμερῶν, 10ἑβδομάδων. Εἶνε μιὰ σκάλα μὲ 70 χρυσᾶ σκαλοπάτια. Ἐμπρός, ἂς τ᾽ ἀνεβοῦμε ἀπὸ σήμερα! Ἐπάνω στὸ πρῶτο σκαλοπάτι γράφει «ταπείνωσις», στὸ τελευταῖο γράφει «δόξα». Στὸ πρῶτο, σήμερα, στέκεται ὁ τελώνης καὶ φωνάζει «Ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ»(Λουκ. 18,13)· στὸ τελευταῖο, τὸ Μέγα Σάββατο, στέκεται ὁ Δαυῒδ καὶ σαλπίζει «Ἀνάστα, ὁ Θεός, κρῖ νον τὴν γῆν, ὅτι σὺ κατακληρονομήσεις ἐν πᾶσι τοῖς ἔθνεσιν»(Ψαλμ. 81,8).
Ἀπὸ τὴν ταπείνωσι στὴ δόξα.
Μεγάλα νοήματα! Τὴν περίοδο τοῦ Τριῳδίου οἱ ὀρθόδοξοι ἔχουμε κάποια καθήκοντα· προσευχὴ πιὸ θερμή, πυκνότερος ἐκκλησιασμός, ἐξομολόγησις, θεία κοινωνία, συγχώρησις τῶν ἐχθρῶν, ἐλεημοσύνη, ἔμπρακτη ἐκδήλωσι ἀγάπης. Ἀλλὰ καὶ κάτι ἄλλο· καθῆκον εἶνε καὶ ἡ ἀνάγνωσις τῆς ἁγίας Γραφῆς. Αὐτὸ τονίζει σήμερα ὁ ἀπόστολος, καὶ ἐπ᾽ αὐτοῦ θέλω νὰ πῶ λίγες λέξεις.
Ἀκούσατε τὸν ἀπόστολο; Ποῦ βρίσκεται ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὅταν γράφει τὰ λόγια αὐτά;Ἀφοῦ διήνυσε μία ἔνδοξη τροχιά, βρίσκεται τώρα ἁλυσοδεμένος ἀπὸ τὸ Νέρωνα στὰ μπουντρούμια τῆς῾Ρώμης κι ἀπὸ ὥρα σὲ ὥρα περιμένει νὰ τὸν ὁδηγήσουν στὸν τόπο τῆς ἐκτελέσεως. Καὶ ὅμως ἔχει κουράγιο νὰ γράφῃ ἐπιστολὲς σὲ ἐκκλησίες ποὺ ἵδρυσε καὶ σὲ πρόσωπα ἀγαπημένα. Μία ἀπὸ αὐτὲς εἶνε καὶ ἡ Δευτέρα (Β΄) πρὸς τὸν μαθητή του Τιμόθεο, ἀπ᾽ τὴν ὁποία εἶνε ἡ περικοπὴ ποὺ ἀκούσαμε.Παιδί μου, λέει, λίγος καιρὸς μοῦ μένει νὰ ζήσω στὸν ψεύτικο αὐτὸ κόσμο· μετὰ ἀπὸ λίγο φεύγω.Σοῦ ἀφήνω κληρονομιά, ὄχι ὑλικὴ ἀλλὰ πνευματική. Σοῦ ἀφήνω τὸ παράδειγμά μου, τοὺς διωγμοὺς καὶ τὰ παθήματά μου· σοῦ ἀφήνω τὴ διδασκαλία μου, τὴν πίστι τὴν ὀρθόδοξο. Μεῖνε ἀκλόνητος σ᾽ αὐτὰ ποὺ διδάχθηκες ὄχι μόνο προφορικῶς ἀλλὰ καὶ γραπτῶς.
Διδάσκαλός σου ὅμως δὲν εἶμαι μόνο ἐγώ· εἶνε καὶ ἡ γιαγιά σου ἡ Λωὶς καὶ ἡ μητέρα σου ἡ Εὐνίκη. Γιατὶ κι ὁ Τιμόθεος βγῆκε ἀπὸ κάποια οἰκογένεια. Δὲν ξεφυτρώνουν ἔτσι στὸν κόσμο οἱ ἅγιοι· πίσω ἀπὸ κάθε ἅγιο καὶ κάθε μεγάλο ἄνδρα ὑπάρχει κάποιο σπίτι. Καὶ πίσω ἀπὸ τὸν Τιμόθεο ἦταν μιὰ γιαγιὰ καὶ μιὰ μάνα.Ἀπὸ μικρόν, λέει, ἡ μητέρα σου, μαζὶ μὲ τὸγάλα ποὺ σὲ θήλασε, σὲ πότισε καὶ τὴν ἁγία διδασκαλία. Ἐπὶ λέξει· «Ἀπὸ βρέφους τὰ ἱερὰ γράμματα οἶδας, τὰ δυνάμενάσε σοφίσαι εἰς σωτηρίαν διὰ πίστεως τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (Β΄ Τιμ. 3,15). Ἔμαθες τὰ ἱερὰ γράμματα ἀπὸ τὴν κούνια .Ὁ λόγος - ἡ ὑπενθύμισις αὐτὴ εἶνε θεόπνευστος. Ἰσχύει δὲ καὶ ὡς
συμβουλή. Δὲν ἐλέχθη μόνο γιὰ τὸν Τιμόθεο· ἀπευθύνεται στοὺς πιστοὺς ὅλων τῶν αἰώνων καὶ τῶν ἐποχῶν. Ἄρα, ἀγαπητοί μου, ἀπευθύνεται καὶ σ᾽ ἐμᾶς.
Μᾶς παραγγέλλει λοιπόν, ἀδελφοί μου, σή- μερα ὁ ἀπόστολος Παῦλος, νὰ μελετοῦμε τὰςΓραφάς . Αὐτὸ εἶνε καθῆκον κάθε Χριστια νοῦ.Τὸ συνιστᾷ Παλαιὰ καὶ Καινὴ Διαθήκη.
Τὸ συνιστᾷ ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς διὰ τοῦ Μωυσέωςὅταν λέει· «Οὐκ ἀποστήσεται ἡ βίβλος τοῦ νόμου τούτου ἐκ τοῦ στόματός σου, καὶ μελετήσεις ἐν αὐτῷ ἡμέρας καὶ νυκτός»(Ἰησ. Ναυῆ 1,8). Μὴλείπει ἀπὸ τὰ χέρια σου, λέει, ἡ Γραφή· μέρα- νύχτα τὸ μυαλό σου νά ᾽νε στὰ νοήματά της.
Καὶ ὁ Δαυῒδ λέει· «Ὡς ἠγάπησα τὸν νόμον σου, Κύριε· ὅλην τὴν ἡμέραν μελέτη μού ἐ στιν». Εἶνε γλυκύτερος «ὑπὲρ μέλι», καλύτερος «ὑπὲρ χιλιάδας χρυσίου καὶ ἀργυρίου» (Ψαλμ. 118, 97,103,72).
Ὁ προφήτης Ἠσαΐας λέει·«Ἐκ νυκτὸς ὀρ θρί ζει τὸ πνεῦμά μου πρὸς σέ, ὁ Θεός, διότι φῶς τὰ προστάγματά σου ἐπὶ τῆς γῆς»(Ἠσ. 26,9). Πρὶν βγῇ ὁ ἥλιος σηκώνομαι καὶ διαβάζω τὸ νόμο σου.. Ὁ δὲ ἀπόστολος Παῦλος λέει, ὅτι «πᾶσα ἡ Γραφὴ εἶνε θεόπνευστος »(Β΄ Τιμ. 3,16).Αὐθεντικώτερα ὅμως ἀπ᾽ ὅλους, ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ὄχι ἁπλῶς μᾶς προτρέπει, ἀλλὰ μᾶς δίνει ἐντολὴ ἱερὰ καὶμᾶς λέει· «Ἐρευνᾶτε τὰς γραφάς» (Ἰω. 5,39).
Ἡ ἁγία Γραφή , ἀγαπητοί μου, δὲν εἶνε ἕνα ἀπ᾽ τὰ συνηθισμένα βιβλία . Δὲν τὴν ἔγραψε κάποιος σοφὸς τῆς γῆς. Δὲν περιέχει πυροτεχνήματα, λέξεις φανταχτερές· ἔχει νοήματα θεῖα, διότι συγγραφέας της εἶνε τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο. Ἐὰν δὲν τὸ πιστεύῃς αὐτό, μὴν τὴνπιάσῃς στὰ χέρια σου.Τὸ Βιβλίο αὐτὸ ἀνταποκρίνεται σὲ ὅλες τὶς
ἀνάγκες τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς. Ὅπως λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, ἡ Γραφὴ εἶνε φαρμακεῖο,γιὰ νὰ βρίσκῃς τὰ φάρμακα ποὺ χρειάζεσαι.
Ἔχεις ἀθυμία, στενοχώρια; τὰ βλέπεις ὅλαμαῦρα καὶ σκοτεινά; Στὶς σελίδες της θ᾽ ἀκού-σῃς·«Ἱνατί περίλυπος εἶ, ἡ ψυχή μου, καὶ ἱνατί συνταράσσεις με; ἔλπισον ἐπὶ τὸν Θεόν…»(Ψαλμ.42,5). Θ᾽ ἀκούσῃς ἀκόμα τὸ Χριστὸ νὰ σοῦ λέῃ·«Μὴ ταρασσέσθω ὑμῶν ἡ καρδία· πιστεύετε εἰς τὸν Θεόν, καὶ εἰς ἐμὲ πιστεύετε»(Ἰω. 14,1)
Περνᾷς βάσανα; Ἄνοιξε τὴν ἁγία Γραφὴ καὶ θὰ βρῇς τὰ λόγια ·«Ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε· ἀλλὰ θαρ σεῖτε, ἐγὼ νενίκηκα τὸν κόσμον»(Ἰω. 16,33).
Σὲ διαβάλλουν καὶ πικραίνεσαι; Ἄνοιξε τὸ Ψαλτήρι κ᾽ ἐκεῖ θ᾽ ἀκούσῃς· «Ἐνδιέβαλλόν με, ἐγὼ δὲ προσηυχόμην» (Ψαλμ. 108,4)· ἐνῷ μὲ συκοφαντοῦσαν, ἐγὼ τὴν ὥρα ἐκείνη προσευχόμουν.
Στὸν Ἑξάψαλμο πάλι λέει· «Οἱ ζητοῦντες τὰ κακά μοι ἐλάλησαν ματαιότητας, καὶ δολιότη τας ὅλην τὴν ἡμέραν ἐμελέτησαν. Ἐγὼ δὲ ὡσεὶ κωφὸς οὐκ ἤκουον καὶ ὡσεὶ ἄλαλος οὐκ ἀνοίγων τὸ στόμα αὐτοῦ»(ἔ.ἀ. 37,13-14). Κοντὰ δηλαδὴ στὴν προσευχή, ὅταν σὲ συκοφαντοῦν, ἡ Γραφὴ συνιστᾷ· σιώπα. Ἡ σιωπὴ θά ᾽νε πιὸ εὔγλωττη ἀπὸ λόγια, θὰ εἶνε «ἄνθρακες πυρὸς» στὰ κεφάλια τῶν ἐχθρῶν σου (πρβλ. Παροιμ. 25,22=῾Ρωμ. 12,20).
Τί ἄλλο ἔχεις; Αἰσθάνεσαι ψυχικὰ ἀδύνατος, δελεάζεσαι ἀπὸ τὴ ματαιότητα, σὲ ἑλκύουν οἱ χαρὲς τοῦ κόσμου, οἱ ἡδονὲς τῆς σαρ-κός; Ἄνοιξε πάλι τὴν ἁγία Γραφὴ καὶ ἄκουσετὸν Σολομῶντα νὰ σοῦ λέῃ· «Ματαιότης μα- ταιοτήτων, τὰ πάντα ματαιότης»(᾿Εκκλ. 1,2).
Ἔχεις ἀδυναμία στὸ μαμωνᾶ, ἑλκύεσαι ἀπὸτὸ χρῆμα, καὶ νομίζεις ὅτι ἡ εὐτυχία εἶνε ἐκεῖ; Στὴν ἁγία Γραφὴ θὰ βρῇς τὸ φάρμακο·«Πλοῦτος ἐὰν ῥέῃ, μὴ προσ τίθεσθε καρδίαν»· κι ἂν ἀκόμα μπρὸς στὰ πόδια σου τρέχῃ ποτάμι ἀπὸ χρυσάφι, μὴν τ᾿ ἀγγίξῃς(Ψαλμ. 61,11)· ἡ εὐτυχία δὲν εἶνε στὴν ἀδικία ἀλλὰ στὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ.
Κι ἂν τὸ μαυροπούλι τοῦ θανάτου φτερουγίζῃ πάνω ἀπὸ τὸ σπίτι σου κ᾽ ἑτοιμάζεται ν᾿ἁρπάξῃ κάποιον δικό σου, ἢ ἂν ἔχῃς κηδεία ἢμνημόσυνο, ἄκουσε τὰ παρήγορα λόγια τοῦ Χριστοῦ·«Ἐγώ εἰμι ἡ ἀνάστασις καὶ ἡ ζωή…»(Ἰω. 11,25). Ἐκεῖνος εἶνε ὁ νικητὴς τοῦ θανάτου. Εἶσαι, τέλος, ἁμαρτωλός; Διέπραξες ἁμαρτήματα καὶ σὲ κεντᾷ ἡ συνείδησί σου; Μὴν ἀπελπιστῇς! Ἄνοιξε τὸ Εὐαγγέλιο καὶ θὰ δῇςὅτι τὶς ἁμαρτίες τὶς δικές μου, τὶς δικές σουκαὶ ὅλου τοῦ κόσμου τὶς σηκώνει –ποιός;
«Ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου» (Ἰω. 1,29). Θ᾽ ἀκούσῃς καὶ τὸν προφήτη Ἠσαΐα νὰ λέῃ· «Οὗτος τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν φέρει καὶ περὶ ἡμῶν ὁδυνᾶται, καὶ ἡμεῖς ἐλογισάμεθα αὐτὸν εἶναι ἐν πόνῳ καὶ ἐν πληγῇ ὑπὸ Θεοῦ καὶ ἐν κακώσει» (Ἠσ. 53,4).Θ᾽ ἀκούσῃς καὶ τὸν ἀπόστολο Παῦλο νὰ λέῃ, ὅτι ὁ «Χριστὸς Ἰησοῦς ἦλθεν εἰς τὸν κόσμον ἁμαρτωλοὺς σῶσαι, ὧν πρῶτός εἰμι ἐγώ» (Α΄ Τιμ. 1,15) .Ἀπὸ ὅ,τι καὶ ἂν πάσχῃς, ἡ ἁγία Γραφὴ ἔχεινὰ σοῦ προσφέρῃ τὸ κατάλληλο φάρμακο. Γι᾿αὐτὸ εἶνε βιβλίο παμφίλτατο, ὁ αἰώνιος σύντροφος τοῦ ἀνθρώπου, ὁ βασιλεὺς τῶν βιβλίων. Γι᾿ αὐτὸ ἔχει τεραστία κυκλοφορία, μεταφρασμένη σὲ πάνω ἀπὸ χίλιες γλῶσσες καὶ διαλέκτους, γιὰ ὅλους τοὺς λαοὺς τῆς γῆς.
Κ᾽ ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες;
Ἐδῶ μοῦ ᾿ρχεται νὰ σταματήσω. Εἴμαστε τὸ ἔθνος ποὺ λιγώτεροἀπ᾽ ὅλους διαβάζει τὴν ἁγία Γραφή. Εἶνε ζή-τημα ἂν τὴν διαβάζῃ ἕνας μέσα σὲ χίλιους. Οἱ ἄλλοι;… Οὔτε ὁ λαὸς οὔτε οἱ ἄρχοντες· μοιάζουν μὲ καπετάνιο ποὺ ταξιδεύει χωρὶς χάρτη καὶ πυξίδα. Ἂν ὅλοι μας διαβάζαμε τὴν ἁ-γία Γραφή, ὤ τότε –σᾶς ὑπογράφω συμβόλαιο–ἡ πατρίδα μας θὰ ἦταν τὸ πιὸ εὐτυχισμένο ἔθνος. Τώρα τὸ κλείσαμε τὸ Εὐαγγέλιο, τὸ περιπαίζουμε, τὸ κοροϊδεύουμε.Βάζω λοιπὸν πετραχήλι, ἀδελφοί μου, καὶ σᾶς δίνω ἕνα κανόνα. Δὲν ζητῶ δύσκολες νηστεῖες καὶ ἀγρυπνίες· σοῦ ζητῶ ἀπὸ σήμερανὰ διαβάζῃς ἕνα κεφάλαιο κάθε μέρα . Κι ὅταν φτάσῃ τὸ Μέγα Σάββατο, τότε θὰ μὲ θυμηθῇς καὶ θὰ καταλάβῃς πόσο δίκιο εἶχε ὁ Παῦλος νὰ γράφῃ «Ἀπὸ βρέφους τὰ ἱερὰ γράμματα οἶδας, τὰ δυνάμενά σε σοφίσαι εἰς σωτηρίαν διὰ πίστεως τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (Β΄ Τιμ. 3,15). Ὁ δὲ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς δι᾿ εὐχῶν τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου ἂς εἶνε μετὰπάντων ἡμῶν· ἀμήν.
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Κοιμήσεως Θεοτόκου Κυνοσάργους- Ἀθηνῶντὴν 3-2-1963.
