ΣΗΜΕΡΑ, αγαπητοί μου, είναι μεγάλη εορτή και πανήγυρης. είναι ή τρίτη (Γ') Κυριακή των νηστειών και εορτή της Σταυροπροσκυνήσεως. Παντού οι ορθόδοξοι τρέχουν στις εκκλησίες, ασπάζονται τον τίμιο σταυρό, παίρνουν από το χέρι του ιερέως τ' αγιασμένα άνθη, και ψάλλουν «Τον σταυρόν σου προσκυνούμεν, Δέσποτα, και την άγίαν σου άνάστασιν δοξάζομε». Άλλα φτάνουν αυτά; Αυτά είναι τύπος —τύπος αναγκαίος βεβαίως—, άλλα ή ουσία είναι αλλού.
Ποια είναι ή ουσία, ποιο είναι το περιεχόμενο της σημερινής εορτής;
Σήμερα ό αληθινός Χριστιανός αισθάνεται κάτι ιερό, αισθάνεται το ρίγος του εσταυρωμένου Λυτρωτού. Προσέξατε τα λόγια πού ακούστηκαν στο σημερινό ευαγγέλιο; είναι μία διακήρυξης παγκόσμιος. Ό Χριστός απευθύνεται προς τους ανθρώπους όλων των αιώνων και ορίζει τους όρους υπό τους οποίους μπορεί κανείς να γίνη Χριστιανός και να ενταχθεί στην στρατιά του. Ή ένταξης αύτη δεν γίνεται αναγκαστικής• εθελοντές ζητεί ό Χριστός, όχι ανελεύθερα πλάσματα πού εκτελούν καταναγκαστικά έργα. Τον ακούμε να λέει «Όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν...»(Μάρκ. 8,34)• όποιος θέλει. Δεν βιάζει κανένα• σέβεται την ελευθερία του ανθρώπου και καλεί ελευθέρως να υποταχθούμε στο άγιο θέλημα του.
Στα λόγια του, πού ακούσαμε, κάνει λόγο για σταυρό• «και άράτω τον σταυρόν αυτού...»(ε. ά.). Δύο είδη σταυρών προβάλλουν σήμερα ενώπιον μας. Ό ένας είναι ό σταυρός πού προσκυνούμε, ό σταυρός πού σήκωσε ό ίδιος ό Χριστός. Ό άλλος είναι ό σταυρός πού πρέπει να σήκωση ό καθένας από μας, αν θέλει να λέγεται παιδί του Εσταυρωμένου. Για τους δύο αυτούς σταυρούς θέλω να πω λίγες λέξεις και παρακαλώ να προσέξετε.
Αρχίζω με το σταυρό του Χριστού
Ό σταυρός στην παλαιά εποχή, προ Χριστού, στους λαούς της 'Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ήταν ή πιο αυστηρά τιμωρία• ήταν το όργανο με το όποιο εκτελούντο οι βαρυποινίτες, όσοι διέπρατταν μεγάλα εγκλήματα, ειδεχθή αποτρόπαια και φρικαλέα.
Μετά Χριστόν τα πράγματα άλλαξαν. Λίγα χρόνια μετά τη σταύρωση του Κυρίου όσοι κατεδικάζοντο εις θάνατον εκτελούντο πλέον με άλλους τρόπους• άλλοι με αγχόνη, άλλοι με ξίφος, άλλοι με όπλο, άλλοι με ηλεκτρική καρέκλα. Σήμερα ό σταυρός ως τρόπος εκτελέσεως έχει καταργηθεί.
Σκληρά ποινή ό σταυρός. Αυτός πού καρφωνόταν εκεί σφάδαζε σαν ψάρι έξω άπ' το νερό• είχε σπασμούς, πόνους φρικτούς• το αίμα έτρεχε σταλαγματιά-σταλαγματιά από τις πληγές των χεριών και των ποδιών. Δίψα φοβερή βασάνιζε το σώμα• γι' αυτό ακουγόταν το «διψώ» (Ίωάν. 19,28). Έμεναν δε οι κατάδικοι στο σταυρό όχι λίγες ώρες, αλλά και ήμερες και εβδομάδα ακόμα.
Σκληροτράχηλοι άντρες οι ληστές και οι κακούργοι, με σώματα ρωμαλέα, άντεχαν στο μαρτύριο του σταυρού. Κι όταν πλέον ξεψυχούσαν, δεν τους έθαβαν κοράκια και όρνεα έρχονταν κ' έτρωγαν τις σάρκες τους εκεί πάνω στο σταυρό.
Σ' αυτό τον ατιμωτικό θάνατο καταδικάστηκε ό Χριστός μας. Ευαίσθητη ύπαρξης, πονεμένος από τα φραγγελώματα, τα ραπίσματα και τις εξουθενώσεις, δεν άντεξε πολύ• λίγες ώρες έζησε στο σταυρό και παρέδωσε το πνεύμα στον ουράνιο Πατέρα.
Βλέποντας τον Κύριο μας πάνω στο σταυρό διερωτάται κάθε άνθρωπος• Τι κακό έκανε; Σ' αυτό απαντούν οι απόστολοι, απαντά ή Γραφή, απαντά ή Ιστορία, απαντούν οι αιώνες• ό Χριστός, μέσα στα εκατομμύρια και δισεκατομμύρια των ανθρώπων, είναι ό μόνος επί του φλοιού της γης πού δεν έκανε κανένα κακό, καμιά απολύτως αμαρτία• δεν «ευρέθη δόλος εν τω στόματι αυτού» (Ήσ. 53.91 Α' Πέτρ. 2,22). Υπήρξε ό αναμάρτητος με την απόλυτο έννοια. Πέρασε την επίγειο ζωή του σκορπίζοντας τα μύρα της αγάπης του σε όλο τον κόσμο «διήλθε ευεργετών» (Πράξ. 10,38).
Άλλα τότε γιατί σταυρώθηκε; Σάς παρακαλώ στο σημείο αυτό να προσέξετε ιδιαιτέρως, είναι το σημαντικότερο. Γιατί σταυρώθηκε ό Χριστός;
Οι Γραφές λένε, ότι σταυρώθηκε ως αντιπρόσωπος ολοκλήρου της αμαρτωλής ανθρωπότητας.
Όπως εμείς σε πολλές περιπτώσεις ορίζουμε αντιπροσώπους - πληρεξουσίους, πού ενεργούν για λογαριασμό μας σε διάφορες αστικές υποθέσεις, κατά παρόμοιο τρόπο ή αγάπη του Θεού ώρισε το Χριστό ως αντιπρόσωπο μας.
Ακόμη απλούστερα• εκείνο πού έπρεπε να πάθουμε εμείς ως αμαρτωλοί, το έπαθε εκείνος. Εγώ έπρεπε να σταυρωθώ, εσείς έπρεπε να σταυρωθείτε, ό καθένας από μας έπρεπε να σταυρωθεί επάνω στο ξύλο του σταυρού για τις αμαρτίες πού έχουμε διαπράξει. Άλλ' αντί ημών και υπέρ ημών σταυρώθηκε και έχυσε το τίμιο του αίμα ό Χριστός.
Εάν προσέξετε στον Ακάθιστο ύμνο, στο στοιχείο «Χ», υπάρχει μια ωραία εικόνα της λυτρωτικής δυνάμεως του Κυρίου μας.
Λέει εκεί ό ποιητής, ότι καθένας από μας έχει ένα «χειρόγραφο», ένα τεφτέρι, στο οποίο είναι σημειωμένα τα αμαρτήματα του από την ώρα πού γεννήθηκε ως την τελευταία του πνοή.
Αυτό λοιπόν το «χαρτί», όπου είναι γραμμένα τα αμαρτήματα μας, ό Χριστός το έσχιζε με τη σταυρική του θυσία (Άκάθ. ύμν. Χ).
Στα παλιά τα χρόνια ένας βασιλιάς πήγε τη νύχτα στους στρατώνες για επιθεωρήσει. Σ΄ ένα θάλαμο κάποιος στρατιώτης είχε αποκοιμηθεί έχοντας δίπλα του ένα χαρτί. Σ' αυτό είχε γράψει τα χρέη του, πού ήταν πολλά - ένα σημαντικό ποσό, και κάτω από το άθροισμα του χρέους είχε σημειώσει• «Αλίμονο μου, ποιος θα εξόφληση το χρέος μου;».
Ό βασιλιάς είδε το χαρτί, το διάβασε, άκουσε τον αναστεναγμό του. Κ' εκεί πού ό φτωχός ρωτούσε «Ποιος θα εξόφληση το χρέος μου;», ό βασιλιάς έγραψε από κάτω με το χέρι του•
«Εγώ εξοφλώ το χρέος σου». Το πρωί ό στρατιώτης ξύπνησε, πήρε στα χέρια το χαρτί και βλέπει από κάτω• «Εγώ εξοφλώ το χρέος σου». —Ποιος είν' αυτός πού ανέλαβε να εξόφληση το χρέος μου; Του απαντούν οι άλλοι —Ό Ίδιος ό βασιλιάς!... Μπορείτε να φαντασθείτε τη χαρά του;
Εάν λοιπόν ό στρατιώτης εκείνος αισθανόταν ευγνωμοσύνη προς το βασιλιά, διότι τον απήλλαξε από τα χρέη, πόσο μάλλον, αγαπητοί μου, πρέπει να αισθάνεται ευγνωμοσύνη ό καθένας από μας προς τον Βασιλέα Χριστό, πού ήλθε από τον ουρανό — δεν είναι ψέμα, είναι αλήθεια— κ' εξόφλησε το χρέος των αμαρτιών μας;
Υπέγραψε δε την εξόφληση όχι με μελάνι, αλλά με το αίμα του το τίμιο• όπως λέει ό ευαγγελιστής Ιωάννης, «το αίμα Ιησού Χριστού του υιού (του Θεού) καθαρίζει ημάς από πάσης αμαρτίας» (Α' Ίωάν. 1,7).
Αύτη είναι ή ουσία του σταυρού, το μυστήριο των μυστηρίων.
Χωρίς τη θυσία του Χριστού, όχι ένα χρόνο, αλλά και χίλια χρόνια να νηστεύεις, να κάνης κομποσχοίνια, ασκήσεις, ελεημοσύνες, ό,τιδήποτε, δεν μπορείς να εξόφλησης ούτε μια αμαρτία.
Πέστε ό καθένας την πιο μικρή του αμαρτία, και θα σας πω, ότι ούτε κι αυτήν θα μπορούσαμε να την εξοφλήσουμε. Εάν ήτο εις θέσιν ό άνθρωπος να το επιτυχή αυτό μόνος του, δεν θα ερχόταν ό Χριστός να σταυρωθεί επί του ξύλου του σταυρού.
Οι αμαρτίες συγχωρούνται «εν τω αίματι του Αρνίου» του «εσφαγμένου» (Απ. 7,14' 13,8).
Ιδού λοιπόν το μυστήριο του σταυρού. Εάν με ρωτήσετε, ποια είναι ή πιο μεγάλη απόδειξης ότι ό Θεός αγαπά, θα σας απαντήσω• υπάρχουν πολλές, αμέτρητες αποδείξεις.
Άλλα εάν θέλετε να μάθετε, ποια είναι ή πιο τρανή, θα σας δείξω το σταυρό• εκεί επάνω με το αίμα του Χριστού είναι γραμμένο• «Ούτως ήγαπησεν ό Θεός τον κόσμον, ώστε υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν, Ινα πάς ό πιστεύων εις αυτόν μη άπόληται, άλλ' έχη ζωήν αιώνιο» (Ίωάν. 3,16)• κι όπως είπε ό Ησαΐας, «ούτος τάς αμαρτίας ημών φέρει και περί ημών ωδίνατε, και ημείς ελογισάμεθα αυτόν είναι εν πάνω και εν πληγή υπό Θεού και εν κακώσει» (Ήσ. 53,4).
Αγαπητοί μου! Απέναντι στο σταυρό του Χριστού αίσθανόμεθα κ' εμείς ότι έχουμε μια Ιερά υποχρέωση. Δεν είπαμε, ότι το ευαγγέλιο σήμερα ομιλεί για δύο είδη σταυρών;
Έκτος λοιπόν από το σταυρό του Χριστού, με το βάρος των αμαρτιών όλης της ανθρωπότητας, υπάρχει και ό σταυρός του Χριστιανού.
Άλλα για αυτόν θα συνεχίσουμε μια άλλη φορά. Προς το παρόν σταματούμε εδώ τονίζοντας• έχουμε χρέος κ' εμείς, ό καθένας μας, να σήκωση το δικό του σταυρό.
Έτσι είπε ό Χριστός• «Όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν, άπαρνησάσθω εαυτόν και άράτω τον σταυρόν αυτού» αμήν.
+Επίσκοπος Αυγουστίνος
Α ΜΕΡΟΣ ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΗΣ ΟΜΙΛΙΑΣ Η ΟΠΟΙΑ ΕΓΙΝΕ ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΝΑΟ ΆΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΑ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΤΗΝ 21-3-82. ΒΡΑΔΥ ΜΑ ΑΛΛΟ ΤΙΤΛΟ. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΜΗΣΗΣ 3-4-2005
