Ἑορτάζει, ἀγαπητοί μου, ἕνα ἀστέρι πρώτου μεγέθους, ποὺ καταλάμπει τὴν Ὀρθοδοξία.
Εἶνε ὁ ἱερὸς Φώτιος, γιὰ τὸν ὁποῖο θὰ μοῦ ἐπιτρέψετε νὰ πῶ μερικὲς λέξεις.
Εἶνε ὁ ἱερὸς Φώτιος, γιὰ τὸν ὁποῖο θὰ μοῦ ἐπιτρέψετε νὰ πῶ μερικὲς λέξεις.
Γυρίζουμε πίσω, στὸ Βυζάντιο τὸν 9ο αἰῶνα. Σ᾽ ἕνα ἀρχοντικὸ τῆς Κωνσταντινουπόλεως γεννήθηκε τότε ἕνα ἀγοράκι.
Τὸ ὠνόμασαν Φώτιο, ὄνομα ποὺ θ᾽ ἀνταποκρινόταν πλήρως στὸ μέλλον του, κατὰ τὸν λόγο τοῦ Κυρίου «Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου» (Ματθ. 5,14).
Ἡ καταγωγή του ἦταν εὐγενική. Οἱ γονεῖς του ὅμως, ὁ Σέργιος καὶ ἡ Εἰρήνη, ἐνῷ ἦταν ἀξιωματοῦχοι, τελείωσαν τὴ ζωή τους μαρτυρικά·
διώχθηκαν καὶ θανατώθηκαν ἐπειδὴ τιμοῦσαν τὶς ἅγιες εἰκόνες· ἦταν ἡ ἐποχὴ τῆς εἰκονομαχίας.
Ὁ μικρὸς ἔμεινε ὀρφανὸς ἀπὸ πατέρα καὶ μητέρα σὲ ἡλικία 5 ἐτῶν.
Μεγάλο πρᾶγμα ἡ οἰκογένεια· «εἰ ἡ ῥίζα ἁγία, καὶ οἱ κλάδοι», λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (῾Ρωμ. 11,16)· μάρτυρες οἱ γονεῖς, ὁμολογητὴς ὁ υἱός.
Ὅταν ἦταν 15 ἐτῶν ἀξιώθηκε νὰ δῇ τὸν θρίαμβο τῆς Ὀρθοδοξίας, τὴν παῦσι τοῦ διωγμοῦ τῶν ἱερῶν εἰκόνων καὶ συνέψαλε μὲ ὅλους «Τὴν ἄχραντον εἰκόνα σου προσκυνοῦμεν, ἀγαθέ…».
Ὅταν ἦταν νέος βρέθηκε στὴν κηδεία τῆς βασιλίσσης ἁγίας Θεοδώρας, ἡ ὁποία πολὺ συνετέλεσε στὴν ἀναστήλωσι τῶν ἁγίων εἰκόνων.
Ἀπὸ μικρὸς ἄκουσε ὅλους τοὺς ἀγῶνες τῶν προγόνων κατὰ τῶν αἱρέσεων.
Ὁ Φώτιος, σφραγισμένος ἀπὸ τὴν δωρεὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος μὲ ἔκτακτα φυσικὰ καὶ πνευματικὰ χαρίσματα, ἦταν ἕνα παιδὶ θαῦμα.
Τέτοια σπάνια παιδιὰ ἀξίζει νὰ τὰ προσέχῃ πάντοτε ἡ πατρίδα· ἀποτελοῦν ἐθνικὸ κεφάλαιο.
Ἂν μὲ ρωτήσετε π.χ. ποιός ἦταν ὁ μεγαλύτερος θεολόγος τοῦ 20οῦ αἰῶνος, θ᾽ ἀπαντήσω ἀδιστάκτως· ὁ Χρῆστος Ἀνδροῦτσος, φτωχὸ παιδὶ ἀπὸ τὴν Κίο τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ποὺ ἀναδείχθηκε χάρις στὴ φροντίδα ἑνὸς καλοῦ ἐπισκόπου.
Παιδὶ θαῦμα λοιπὸν ὁ νεαρὸς Φώτιος, σπούδασε ὅλες τὶς ἐπιστῆμες τῆς ἐποχῆς του καὶ σὲ ἡλικία 20 ἐτῶν δίδασκε ὡς καθηγητὴς στὴ Μαγναύρα τῆς Κωνσταντινουπόλεως, στὸ μοναδικὸ πανεπιστήμιο τοῦ κόσμου τότε.
Ἕνας μικρὸς Ἀριστοτέλης στὴ διάνοια καὶ στὴ γνῶσι ὁ Φώτιος, ἀνέβηκε καὶ στὰ ὑψηλότερα ἀξιώματα τῆς πολιτείας· ἔγινε πρωτοσπαθάριος στὴ φρουρὰ τοῦ αὐτοκράτορος, πρωτοασηκρῆτις, δηλαδὴ γενικὸς γραμματέας τοῦ κράτους, καὶ μέλος τῆς συγκλήτου.
Τὸ ὠνόμασαν Φώτιο, ὄνομα ποὺ θ᾽ ἀνταποκρινόταν πλήρως στὸ μέλλον του, κατὰ τὸν λόγο τοῦ Κυρίου «Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου» (Ματθ. 5,14).
Ἡ καταγωγή του ἦταν εὐγενική. Οἱ γονεῖς του ὅμως, ὁ Σέργιος καὶ ἡ Εἰρήνη, ἐνῷ ἦταν ἀξιωματοῦχοι, τελείωσαν τὴ ζωή τους μαρτυρικά·
διώχθηκαν καὶ θανατώθηκαν ἐπειδὴ τιμοῦσαν τὶς ἅγιες εἰκόνες· ἦταν ἡ ἐποχὴ τῆς εἰκονομαχίας.
Ὁ μικρὸς ἔμεινε ὀρφανὸς ἀπὸ πατέρα καὶ μητέρα σὲ ἡλικία 5 ἐτῶν.
Μεγάλο πρᾶγμα ἡ οἰκογένεια· «εἰ ἡ ῥίζα ἁγία, καὶ οἱ κλάδοι», λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (῾Ρωμ. 11,16)· μάρτυρες οἱ γονεῖς, ὁμολογητὴς ὁ υἱός.
Ὅταν ἦταν 15 ἐτῶν ἀξιώθηκε νὰ δῇ τὸν θρίαμβο τῆς Ὀρθοδοξίας, τὴν παῦσι τοῦ διωγμοῦ τῶν ἱερῶν εἰκόνων καὶ συνέψαλε μὲ ὅλους «Τὴν ἄχραντον εἰκόνα σου προσκυνοῦμεν, ἀγαθέ…».
Ὅταν ἦταν νέος βρέθηκε στὴν κηδεία τῆς βασιλίσσης ἁγίας Θεοδώρας, ἡ ὁποία πολὺ συνετέλεσε στὴν ἀναστήλωσι τῶν ἁγίων εἰκόνων.
Ἀπὸ μικρὸς ἄκουσε ὅλους τοὺς ἀγῶνες τῶν προγόνων κατὰ τῶν αἱρέσεων.
Ὁ Φώτιος, σφραγισμένος ἀπὸ τὴν δωρεὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος μὲ ἔκτακτα φυσικὰ καὶ πνευματικὰ χαρίσματα, ἦταν ἕνα παιδὶ θαῦμα.
Τέτοια σπάνια παιδιὰ ἀξίζει νὰ τὰ προσέχῃ πάντοτε ἡ πατρίδα· ἀποτελοῦν ἐθνικὸ κεφάλαιο.
Ἂν μὲ ρωτήσετε π.χ. ποιός ἦταν ὁ μεγαλύτερος θεολόγος τοῦ 20οῦ αἰῶνος, θ᾽ ἀπαντήσω ἀδιστάκτως· ὁ Χρῆστος Ἀνδροῦτσος, φτωχὸ παιδὶ ἀπὸ τὴν Κίο τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ποὺ ἀναδείχθηκε χάρις στὴ φροντίδα ἑνὸς καλοῦ ἐπισκόπου.
Παιδὶ θαῦμα λοιπὸν ὁ νεαρὸς Φώτιος, σπούδασε ὅλες τὶς ἐπιστῆμες τῆς ἐποχῆς του καὶ σὲ ἡλικία 20 ἐτῶν δίδασκε ὡς καθηγητὴς στὴ Μαγναύρα τῆς Κωνσταντινουπόλεως, στὸ μοναδικὸ πανεπιστήμιο τοῦ κόσμου τότε.
Ἕνας μικρὸς Ἀριστοτέλης στὴ διάνοια καὶ στὴ γνῶσι ὁ Φώτιος, ἀνέβηκε καὶ στὰ ὑψηλότερα ἀξιώματα τῆς πολιτείας· ἔγινε πρωτοσπαθάριος στὴ φρουρὰ τοῦ αὐτοκράτορος, πρωτοασηκρῆτις, δηλαδὴ γενικὸς γραμματέας τοῦ κράτους, καὶ μέλος τῆς συγκλήτου.
* * *
Ξαφνικὰ ὅμως, καὶ χωρὶς νὰ τὸ ἐπιδιώξῃ ἀλλὰ μὲ τὴ βία, ἀπὸ λαϊκὸς βρέθηκε πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως!
Μέσα σὲ 6 μέρες πέρασε ὅλα τὰ στάδια·
τὴν 1η μέρα ἔγινε μοναχός,
τὴ 2η ἀναγνώστης,
τὴν 3η ὑποδιάκονος,
τὴν 4η διάκονος,
τὴν 5η πρεσβύτερος,
καὶ τὴν 6η, ποὺ ἦταν καὶ ἡ μεγάλη ἡμέρα τῶν Χριστουγέννων τοῦ ἔτους 858 μ.Χ., χειροτονήθηκε ἐπίσκοπος.
Πῶς ἔγινε αὐτό; «Τὸ πνεῦμα ὅπου θέλει πνεῖ» (Ἰω. 3,8).
Τὶς μέρες ἐκεῖνες ἔπεσε ἀπὸ τὸ θρόνο ὁ καλὸς πατριάρχης Ἰγνάτιος.
Εἴτε ἀδίκως εἴτε δικαίως ὁ πατριαρχικὸς θρόνος κενώθηκε καὶ ἔπρεπε νὰ πληρωθῇ, ἡ θέσις δὲν μποροῦσε νὰ μείνῃ κενή.
Ὁ Φώτιος δὲν εἶχε καμμιά ἰδέα νὰ γίνῃ κληρικός, πολὺ δὲ περισσότερο πατριάρχης.
Ὅταν τοῦ τὸ εἶπαν ἄρχισε νὰ κλαίῃ σὰν μικρὸ παιδί.
Τὸν ψήφισαν ὅμως ὅλοι καί, γιὰ νὰ μὴν τοὺς ξεφύγῃ, ὁ αὐτοκράτορας ἔβαλε ἔξω ἀπ᾽ τὸ σπίτι του φρουρά· ἦταν πλέον σὰν αἰχμάλωτος.
Κλῆρος καὶ λαός, μικροὶ καὶ μεγάλοι, ἄντρες καὶ γυναῖκες, κι αὐτοὶ ἀκόμα οἱ φίλοι τοῦ Ἰγνατίου, προτιμοῦσαν αὐτόν. Ἔτσι ἀνέβηκε στὸν πατριαρχικὸ θρόνο.
Τὰ λέμε αὐτά, γιατὶ στὶς μεγάλες μάχες ποὺ ἔδωσε κατόπιν ἐναντίον τοῦ παπισμοῦ, οἱ ἐχθροί του, μὴ ἔχοντας τίποτε ἄλλο νὰ ποῦν, πετοῦσαν ἐναντίον του τὴν κατηγορία «Ἀντικανονικός»!
Αὐτὴ τὴ λέξι, ποὺ τὴν εἶχαν ἀκούσει παλαιότερα καὶ ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος καὶ ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, τὴ φώναζαν τώρα καὶ ἐναντίον τοῦ Φωτίου, διότι κατέλαβε θρόνο ἐνῷ ζοῦσε ὁ ἐπίσκοπος Ἰγνάτιος.
Ὁ Φώτιος ὅμως οὔτε ἤθελε οὔτε ἐπιδίωξε οὔτε συνήργησε στὸ νὰ πέσῃ ὁ Ἰγνάτιος· ἀγνοοῦσε τελείως τὴν σκευωρία ἐναντίον τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου. Καὶ στὸ τέλος εἶχε μαζί του καλὲς σχέσεις, πέθαναν συμφιλιωμένοι· σήμερα εἶνε καὶ οἱ δύο στὸ ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας.
Κατέλαβε λοιπὸν τὸ θρόνο κανονικά.
Ἀρνήθηκε τὴν κοσμικὴ δόξα, τὰ θυσίασε ὅλα καὶ φόρεσε τὸ τιμημένο ῥάσο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ποὺ μιὰ κλωστή του ἀξίζει περισσότερο ἀπὸ χλαμύδες καὶ πορφύρες βασιλικές.
Νὰ διηγηθοῦμε τὸν βίο του, πῶς περνοῦσε τὶς μέρες καὶ τὶς νύχτες, τοὺς ἀγῶνες ποὺ διεξήγαγε;
Μὲ ἕνα λόγο, φάνηκε ἀντάξιος τῆς ἱερᾶς Παραδόσεως, τῶν πατέρων ποὺ διαδέχθηκε, τοῦ Χρυσοστόμου, τοῦ Γρηγορίου, τοῦ Ταρασίου καὶ ἄλλων ἀνδρῶν τῆς Ὀρθοδοξίας.
Μέσα σὲ 6 μέρες πέρασε ὅλα τὰ στάδια·
τὴν 1η μέρα ἔγινε μοναχός,
τὴ 2η ἀναγνώστης,
τὴν 3η ὑποδιάκονος,
τὴν 4η διάκονος,
τὴν 5η πρεσβύτερος,
καὶ τὴν 6η, ποὺ ἦταν καὶ ἡ μεγάλη ἡμέρα τῶν Χριστουγέννων τοῦ ἔτους 858 μ.Χ., χειροτονήθηκε ἐπίσκοπος.
Πῶς ἔγινε αὐτό; «Τὸ πνεῦμα ὅπου θέλει πνεῖ» (Ἰω. 3,8).
Τὶς μέρες ἐκεῖνες ἔπεσε ἀπὸ τὸ θρόνο ὁ καλὸς πατριάρχης Ἰγνάτιος.
Εἴτε ἀδίκως εἴτε δικαίως ὁ πατριαρχικὸς θρόνος κενώθηκε καὶ ἔπρεπε νὰ πληρωθῇ, ἡ θέσις δὲν μποροῦσε νὰ μείνῃ κενή.
Ὁ Φώτιος δὲν εἶχε καμμιά ἰδέα νὰ γίνῃ κληρικός, πολὺ δὲ περισσότερο πατριάρχης.
Ὅταν τοῦ τὸ εἶπαν ἄρχισε νὰ κλαίῃ σὰν μικρὸ παιδί.
Τὸν ψήφισαν ὅμως ὅλοι καί, γιὰ νὰ μὴν τοὺς ξεφύγῃ, ὁ αὐτοκράτορας ἔβαλε ἔξω ἀπ᾽ τὸ σπίτι του φρουρά· ἦταν πλέον σὰν αἰχμάλωτος.
Κλῆρος καὶ λαός, μικροὶ καὶ μεγάλοι, ἄντρες καὶ γυναῖκες, κι αὐτοὶ ἀκόμα οἱ φίλοι τοῦ Ἰγνατίου, προτιμοῦσαν αὐτόν. Ἔτσι ἀνέβηκε στὸν πατριαρχικὸ θρόνο.
Τὰ λέμε αὐτά, γιατὶ στὶς μεγάλες μάχες ποὺ ἔδωσε κατόπιν ἐναντίον τοῦ παπισμοῦ, οἱ ἐχθροί του, μὴ ἔχοντας τίποτε ἄλλο νὰ ποῦν, πετοῦσαν ἐναντίον του τὴν κατηγορία «Ἀντικανονικός»!
Αὐτὴ τὴ λέξι, ποὺ τὴν εἶχαν ἀκούσει παλαιότερα καὶ ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος καὶ ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, τὴ φώναζαν τώρα καὶ ἐναντίον τοῦ Φωτίου, διότι κατέλαβε θρόνο ἐνῷ ζοῦσε ὁ ἐπίσκοπος Ἰγνάτιος.
Ὁ Φώτιος ὅμως οὔτε ἤθελε οὔτε ἐπιδίωξε οὔτε συνήργησε στὸ νὰ πέσῃ ὁ Ἰγνάτιος· ἀγνοοῦσε τελείως τὴν σκευωρία ἐναντίον τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου. Καὶ στὸ τέλος εἶχε μαζί του καλὲς σχέσεις, πέθαναν συμφιλιωμένοι· σήμερα εἶνε καὶ οἱ δύο στὸ ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας.
Κατέλαβε λοιπὸν τὸ θρόνο κανονικά.
Ἀρνήθηκε τὴν κοσμικὴ δόξα, τὰ θυσίασε ὅλα καὶ φόρεσε τὸ τιμημένο ῥάσο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ποὺ μιὰ κλωστή του ἀξίζει περισσότερο ἀπὸ χλαμύδες καὶ πορφύρες βασιλικές.
Νὰ διηγηθοῦμε τὸν βίο του, πῶς περνοῦσε τὶς μέρες καὶ τὶς νύχτες, τοὺς ἀγῶνες ποὺ διεξήγαγε;
Μὲ ἕνα λόγο, φάνηκε ἀντάξιος τῆς ἱερᾶς Παραδόσεως, τῶν πατέρων ποὺ διαδέχθηκε, τοῦ Χρυσοστόμου, τοῦ Γρηγορίου, τοῦ Ταρασίου καὶ ἄλλων ἀνδρῶν τῆς Ὀρθοδοξίας.
* * *
Ποιό ἦταν τὸ ἔργο τοῦ ἁγίου Φωτίου; Θ᾽ ἀναφέρω μὲ συντομία 3 – 4 σημεῖα.
Πρῶτον ὑποστήριξε τὰ γράμματα. Ὄχι «τὰ ἄθεα γράμματα» ἀλλὰ τὰ ἱερὰ γράμματα, τοῦ Θεοῦ τὰ γράμματα.
Ὁ Παπουλάκος, ἕνας νεώτερος διδάσκαλος τοῦ εὐαγγελίου –ποὺ πρέπει ν᾽ ἀνακηρυχθῇ ἅγιος–, προφήτευε ὅτι «τὰ ἄθεα γράμματα θὰ καταστρέψουν τὸν κόσμο».
Ἀντιθέτως, γιὰ τὰ χριστιανικὰ γράμματα, ποὺ ὑποστήριξε ὁ ἅγιος Φώτιος, ἕνας ἄλλος διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, ἔλεγε ὅτι «ὅταν ἀνοίγῃ ἕνα σχολεῖο, κλείνει μιὰ φυλακή».
Ἔγραψε σοφὰ ἔργα ὁ ἱερὸς Φώτιος. Χειρόγραφο κάποιου συγγράμματός του βρέθηκε ἐπὶ τῶν ἡμερῶν μας, τὴν δεκαετία τοῦ ᾽50, στὴν ἱερὰ μονὴ Ζάβορδας κοντὰ στὸν Ἁλιάκμονα ποταμό.
Ὑποστήριξε ἀκόμα τὸ κήρυγμα τοῦ εὐαγγελίου.
Μὲ δική του μέριμνα ὁ θεῖος λόγος ἀκουγόταν σὲ ὅλους τοὺς ναοὺς τῆς Κωνσταντινουπόλεως.
Ἦταν δὲ καὶ ὁ ἴδιος ἔξοχος ῥήτορας.
Ἐξεφώνησε πλῆθος ὁμιλίες, ἐκ τῶν ὁποίων σῴζονται 80, ποὺ διακρίνονται ὄχι μόνο γιὰ τὰ ὑψηλὰ νοήματά τους, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν καλλιέπεια τοῦ λόγου.
Τί ἄλλο ἔκανε. Καταπολέμησε τὶς αἱρέσεις.
Πρῶτα – πρῶτα τὰ λείψανα τῆς εἰκονομαχίας, ποὺ ὁ σάλος της δὲν εἶχε τελείως σβήσει.
Καταπολέμησε ἀκόμη τὴν παλαιὰ αἵρεσι τῶν μανιχαίων, ποὺ ἀπέρριπτε τὸ δόγμα τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ στὸ πρόσωπο τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Κυρίως ὅμως ἀγωνίστηκε ἐναντίον τοῦ παπισμοῦ, ποὺ ἐπὶ τῶν ἡμερῶν του ἀπειλοῦσε τὴν ὀρθόδοξη Ἀνατολὴ καὶ ἔδειχνε πλέον ὅτι ἐκτρέπεται καὶ βαδίζει ὁδὸν πλάνης καὶ ἀπωλείας.
Ἐπὶ τοῦ θέματος αὐτοῦ ἀξίζει νὰ ἐπανέλθουμε.
Τέλος ὁ ἅγιος Φώτιος ὑποστήριξε θερμὰ τὴν ἱεραποστολή.
Τὰ χρόνια ἐκεῖνα οἱ λαοὶ τῶν Βαλκανίων δὲν εἶχαν ἰδέα γιὰ τὸν ἀληθινὸ Θεό, ἀλλ᾽ οὔτε παιδεία καὶ γράμματα γνώριζαν· ζοῦσαν μιὰ ζωὴ ὑποβαθμισμένη.
Σέρβοι, Ἀλβανοί, Βούλγαροι, ῾Ρουμᾶνοι, Μολδαβοί, ῾Ρῶσοι ἦταν στὸ σκοτάδι.
Ὁ ἱερὸς Φώτιος εἶπε «Δεῦτε λάβετε Φῶς!» καὶ ἀνέπτυξε μεγάλη δραστηριότητα, μέχρι Σόφια καὶ Φιλιππούπολι, κυρίως διὰ τῶν δύο ἐκλεκτῶν μαθητῶν –ἴσως καὶ συγγενῶν του, ὅπως λέει κάποιος δικός μας καθηγητής–, τῶν ἁγίων Κυρίλλου καὶ Μεθοδίου.
Ὁ Κύριλλος ἐπινόησε γιὰ τοὺς λαοὺς αὐτοὺς τὸ ἀλφάβητο, στὸ ὁποῖο γράφουν μέχρι σήμερα καὶ τὸ ὁποῖο ἐξ αὐτοῦ ὀνομάζεται κυριλλικό.
Πρῶτον ὑποστήριξε τὰ γράμματα. Ὄχι «τὰ ἄθεα γράμματα» ἀλλὰ τὰ ἱερὰ γράμματα, τοῦ Θεοῦ τὰ γράμματα.
Ὁ Παπουλάκος, ἕνας νεώτερος διδάσκαλος τοῦ εὐαγγελίου –ποὺ πρέπει ν᾽ ἀνακηρυχθῇ ἅγιος–, προφήτευε ὅτι «τὰ ἄθεα γράμματα θὰ καταστρέψουν τὸν κόσμο».
Ἀντιθέτως, γιὰ τὰ χριστιανικὰ γράμματα, ποὺ ὑποστήριξε ὁ ἅγιος Φώτιος, ἕνας ἄλλος διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, ἔλεγε ὅτι «ὅταν ἀνοίγῃ ἕνα σχολεῖο, κλείνει μιὰ φυλακή».
Ἔγραψε σοφὰ ἔργα ὁ ἱερὸς Φώτιος. Χειρόγραφο κάποιου συγγράμματός του βρέθηκε ἐπὶ τῶν ἡμερῶν μας, τὴν δεκαετία τοῦ ᾽50, στὴν ἱερὰ μονὴ Ζάβορδας κοντὰ στὸν Ἁλιάκμονα ποταμό.
Ὑποστήριξε ἀκόμα τὸ κήρυγμα τοῦ εὐαγγελίου.
Μὲ δική του μέριμνα ὁ θεῖος λόγος ἀκουγόταν σὲ ὅλους τοὺς ναοὺς τῆς Κωνσταντινουπόλεως.
Ἦταν δὲ καὶ ὁ ἴδιος ἔξοχος ῥήτορας.
Ἐξεφώνησε πλῆθος ὁμιλίες, ἐκ τῶν ὁποίων σῴζονται 80, ποὺ διακρίνονται ὄχι μόνο γιὰ τὰ ὑψηλὰ νοήματά τους, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν καλλιέπεια τοῦ λόγου.
Τί ἄλλο ἔκανε. Καταπολέμησε τὶς αἱρέσεις.
Πρῶτα – πρῶτα τὰ λείψανα τῆς εἰκονομαχίας, ποὺ ὁ σάλος της δὲν εἶχε τελείως σβήσει.
Καταπολέμησε ἀκόμη τὴν παλαιὰ αἵρεσι τῶν μανιχαίων, ποὺ ἀπέρριπτε τὸ δόγμα τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ στὸ πρόσωπο τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Κυρίως ὅμως ἀγωνίστηκε ἐναντίον τοῦ παπισμοῦ, ποὺ ἐπὶ τῶν ἡμερῶν του ἀπειλοῦσε τὴν ὀρθόδοξη Ἀνατολὴ καὶ ἔδειχνε πλέον ὅτι ἐκτρέπεται καὶ βαδίζει ὁδὸν πλάνης καὶ ἀπωλείας.
Ἐπὶ τοῦ θέματος αὐτοῦ ἀξίζει νὰ ἐπανέλθουμε.
Τέλος ὁ ἅγιος Φώτιος ὑποστήριξε θερμὰ τὴν ἱεραποστολή.
Τὰ χρόνια ἐκεῖνα οἱ λαοὶ τῶν Βαλκανίων δὲν εἶχαν ἰδέα γιὰ τὸν ἀληθινὸ Θεό, ἀλλ᾽ οὔτε παιδεία καὶ γράμματα γνώριζαν· ζοῦσαν μιὰ ζωὴ ὑποβαθμισμένη.
Σέρβοι, Ἀλβανοί, Βούλγαροι, ῾Ρουμᾶνοι, Μολδαβοί, ῾Ρῶσοι ἦταν στὸ σκοτάδι.
Ὁ ἱερὸς Φώτιος εἶπε «Δεῦτε λάβετε Φῶς!» καὶ ἀνέπτυξε μεγάλη δραστηριότητα, μέχρι Σόφια καὶ Φιλιππούπολι, κυρίως διὰ τῶν δύο ἐκλεκτῶν μαθητῶν –ἴσως καὶ συγγενῶν του, ὅπως λέει κάποιος δικός μας καθηγητής–, τῶν ἁγίων Κυρίλλου καὶ Μεθοδίου.
Ὁ Κύριλλος ἐπινόησε γιὰ τοὺς λαοὺς αὐτοὺς τὸ ἀλφάβητο, στὸ ὁποῖο γράφουν μέχρι σήμερα καὶ τὸ ὁποῖο ἐξ αὐτοῦ ὀνομάζεται κυριλλικό.
* * *
Τὸ Βυζάντιο, ἀγαπητοί μου, ὑπῆρξε ὁ ἀνάδοχος ποὺ βάπτισε τὰ ἔθνη αὐτά.
Ἡ πρωτοβουλία τῆς ἐκχριστιανίσεως τῶν ἐν Χριστῷ ἀδελφῶν αὐτῶν λαῶν ἀνήκει στὸν ἱερὸ Φώτιο, συνέβαλε ὅμως καὶ τὸ χριστιανικὸ κράτος.
Τὸ Βυζάντιο ἔχει κι αὐτὸ στὴν ἱστορία του κηλῖδες (ἐγκλήματα, ἐκτυφλώσεις, δολοφονίες)· εἶνε ὅπως ὁ ἥλιος. Χωρὶς ὅμως νὰ παραγνωρίζω τὶς κηλῖδες, ὀφείλω νὰ ὁμολογήσω, ὅτι σκόρπισε στὸν κόσμο φῶς.
Ἦταν κράτος ἱεραποστολικό, ἰδεῶδες του εἶχε νὰ διαδώσῃ τὴν ὀρθόδοξο πίστι.
Γι᾽ αὐτὸ ὁ Θεὸς τὸ εὐλόγησε καὶ βάσταξε χίλια χρόνια. Καὶ ἂν ἔπεσε, μία αἰτία εἶνε ὁ πάπας, ποὺ τὸ ἐξασθένισε μὲ τὶς σατανικὲς σταυροφορίες. Ἄκουσε τὸ «Πορευθέντες εἰς τὸν κόσμον ἅπαντα…», ποὺ εἶπε ὁ Χριστός (Μᾶρκ. 16,15), καὶ τὸ ἔθεσε στόχο.
Τώρα ὁ στόχος ἄλλαξε. Ὄχι ἱεραποστολὴ ἀλλὰ πλουτισμός, ὄχι πνεῦμα ἀλλὰ χρῆμα.
Ἐρωτῶ τοὺς ἐπισήμους, τοὺς κυβερνῶντας·
Ποιό εἶνε τὸ ἰδεῶδες σας; Καὶ ἀπαντοῦν ὅλοι· Ἡ Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωσι, ἐκεῖ ἡ σωτηρία μας.
Ἀλλὰ προφητεύω· Οὐαί καὶ ἀλλοίμονο· ἡ ἔνταξι στὴν Ε.Ο.Κ. θὰ εἶνε ὁ τάφος τῆς Ἑλλάδος!
Τώρα τὸ κράτος μας δὲν δίνει πεντάρα γιὰ τὴν ἱεραποστολή· δὲν εἶνε κράτος ἱεραποστολικό.
Τί εἶνε; Τολμῶ νὰ τὸ πῶ· εἶνε μασονικό. Οἱ σκοτεινὲς δυνάμεις τὸ ἔχουν βραχυκυκλώσει· εἶνε σὰν ἀετὸς κλεισμένος σὲ κλουβὶ ποὺ δὲν μπορεῖ ν᾽ ἁπλώσῃ τὶς φτεροῦγες του.
Ἡ μνήμη τοῦ ἱεροῦ Φωτίου μᾶς ὑπενθυμίζει· «Πορευθέντες εἰς τὸν κόσμον ἅπαντα κηρύξατε τὸ εὐαγγέλιον πάσῃ τῇ κτίσει» (Μᾶρκ. 16,15).
Ἡ πρωτοβουλία τῆς ἐκχριστιανίσεως τῶν ἐν Χριστῷ ἀδελφῶν αὐτῶν λαῶν ἀνήκει στὸν ἱερὸ Φώτιο, συνέβαλε ὅμως καὶ τὸ χριστιανικὸ κράτος.
Τὸ Βυζάντιο ἔχει κι αὐτὸ στὴν ἱστορία του κηλῖδες (ἐγκλήματα, ἐκτυφλώσεις, δολοφονίες)· εἶνε ὅπως ὁ ἥλιος. Χωρὶς ὅμως νὰ παραγνωρίζω τὶς κηλῖδες, ὀφείλω νὰ ὁμολογήσω, ὅτι σκόρπισε στὸν κόσμο φῶς.
Ἦταν κράτος ἱεραποστολικό, ἰδεῶδες του εἶχε νὰ διαδώσῃ τὴν ὀρθόδοξο πίστι.
Γι᾽ αὐτὸ ὁ Θεὸς τὸ εὐλόγησε καὶ βάσταξε χίλια χρόνια. Καὶ ἂν ἔπεσε, μία αἰτία εἶνε ὁ πάπας, ποὺ τὸ ἐξασθένισε μὲ τὶς σατανικὲς σταυροφορίες. Ἄκουσε τὸ «Πορευθέντες εἰς τὸν κόσμον ἅπαντα…», ποὺ εἶπε ὁ Χριστός (Μᾶρκ. 16,15), καὶ τὸ ἔθεσε στόχο.
Τώρα ὁ στόχος ἄλλαξε. Ὄχι ἱεραποστολὴ ἀλλὰ πλουτισμός, ὄχι πνεῦμα ἀλλὰ χρῆμα.
Ἐρωτῶ τοὺς ἐπισήμους, τοὺς κυβερνῶντας·
Ποιό εἶνε τὸ ἰδεῶδες σας; Καὶ ἀπαντοῦν ὅλοι· Ἡ Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωσι, ἐκεῖ ἡ σωτηρία μας.
Ἀλλὰ προφητεύω· Οὐαί καὶ ἀλλοίμονο· ἡ ἔνταξι στὴν Ε.Ο.Κ. θὰ εἶνε ὁ τάφος τῆς Ἑλλάδος!
Τώρα τὸ κράτος μας δὲν δίνει πεντάρα γιὰ τὴν ἱεραποστολή· δὲν εἶνε κράτος ἱεραποστολικό.
Τί εἶνε; Τολμῶ νὰ τὸ πῶ· εἶνε μασονικό. Οἱ σκοτεινὲς δυνάμεις τὸ ἔχουν βραχυκυκλώσει· εἶνε σὰν ἀετὸς κλεισμένος σὲ κλουβὶ ποὺ δὲν μπορεῖ ν᾽ ἁπλώσῃ τὶς φτεροῦγες του.
Ἡ μνήμη τοῦ ἱεροῦ Φωτίου μᾶς ὑπενθυμίζει· «Πορευθέντες εἰς τὸν κόσμον ἅπαντα κηρύξατε τὸ εὐαγγέλιον πάσῃ τῇ κτίσει» (Μᾶρκ. 16,15).
Α΄ μέρος ἀπομαγνητοφωνημένης ὁμιλίας, ἡ ὁποία ἔγινε στὴν αἴθουσα τῆς ὁδ. Ζωοδ. Πηγῆς 44 τὴν 6-2-1977 τὸ βράδυ μὲ ἄλλο τίτλο.
Καταγραφή, διαίρεσις, διευθέτησις καὶ σύντμησις 9-1-2019.
Καταγραφή, διαίρεσις, διευθέτησις καὶ σύντμησις 9-1-2019.