Βρισκόμαστε στην 6η βδομάδα της Μεγάλης Σαρακοστής η οποία ονομάζεται και "κουφή" ή "βουβή" εβδομάδα, η εβδομάδα πριν το Σάββατο του Λαζάρου - εβδομάδα των Βαΐων, και οι προετοιμασίες των εκάστοτε ενοριών για τον εορτασμό της, είναι προσαυξημένες, καθώς επίσης της Μεγάλης Εβδομάδος, με αποκορύφωμα το χαρμόσυνο μήνυμα της Αναστάσεως! Στη συνέχεια θα αναφερθούμε στην προετοιμασία
των ενοριών της Σαντορίνης για τον εορτασμό των Βαΐων κατασκευάζοντας σταυρούς από τα βάια των φοινίκων.
Η Εκκλησία μας την λέξη «Βάιο» την έχει πάρει από το Ευαγγέλιο του Ιωάννη (12,12 - 13) που σημειώνει, ότι μετά την ανάσταση του Λαζάρου, όταν ο Ιησούς πήγαινε στα Ιεροσόλυμα, «....όχλος πολύς… ....ἔλαβον τὰ βαΐα τῶν φοινίκων καὶ ἐξῆλθον εἰς ὑπάντησιν αὐτῷ, καὶ ἐκραύγαζον Ὡσαννά, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου, καὶ ὁ Βασιλεὺς τοῦ Ἰσραήλ.».
Για να διευκρινίσουμε όμως τα πράγματα και να καταλάβουμε τι ακριβώς συμβαίνει, πρέπει να εξηγήσουμε το τι σημαίνει η λέξη βάγιο.
Βάγιο είναι ο νέος βλαστός που βγαίνει από τα δένδρα της άνοιξης, εποχή που πάντα πέφτει η Μεγάλη Εβδομάδα και το Πάσχα του Χριστού μας!
Έτσι, μόνο στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη, προσδιορίζεται το ποια βάγια πήρε ο όχλος για να προϋπαντήσει τον Ιησού, γράφοντας «τα βάγια των φοινίκων», που από παλιά συμβόλιζαν την βασιλική δόξα!
Την Κυριακή αυτή, κάθε τόπος την εορτάζει με τη δική του μεγαλοπρέπεια και μάλιστα έχει και τα δικά του βάγια που είναι σύμφωνα με τη χλωρίδα του τόπου του.Σε πολλά μέρη τα βάγια είναι δάφνες, πανάρχαιο λατρευτικό φυτό και αλλού ιτιά και μυρτιά ή ακόμη και άλλα νικητήρια φυτά.
Στο νησί μας με τη λέξη «βάγιο», εννοούμε ένα είδος φοίνικα, που βρίσκει κανείς σε πολλά μέρη, όπως: σε εκκλησιαστικούς αυλόγυρους, στους δρόμους, σε κοινόχρηστους χώρους, κήπους, αυλές των σπιτιών, αλλά και σε άλλα μέρη της Σαντορίνης.
Επίσης με ανάλογα φοινικόκλαδα εικονίζονται σε αγιογραφίες, όπως Μάρτυρες και Άγιοι της εκκλησίας μας. Επιγραμματικά αναφέρουμε την Αγία Βαρβάρα, την Αγία Αικατερίνη κτλ που κρατούν στο χέρι τους φοινικόκλαδο ως σύμβολο της νίκης και της δόξας!
Επίσης στο νησί μας συνηθίζονται ανάλογες εικόνες στολισμού από φοινικόκλαδα, να συναντάμε και στις εισόδους των ιερών ναών, κατά την περίοδο του εορτασμού των.
Έτσι λοιπόν με την καρδιά του συγκεκριμένου φοίνικα, τα νέα τρυφερά του κλαδιά, κόβονται στην αρχή της εβδομάδας του Λαζάρου τα οποία βάζουν στο νερό έτσι ώστε να είναι δροσερά και μαλακά στην μετέπειτα επεξεργασία τους. Παλιότερα τα έκοβαν από την αρχή της Σαρακοστής και τα τοποθετούσαν μέσα σε σκοτεινούς χώρους π.χ σε κάναβες, έβαζαν μια στρώση από "άσπα" ένα είδος θηραϊκής γης, τα φοινικόκλαδα και άλλη μία δόση από το ίδιο χώμα.
Αυτό συχνά τα έβρεχαν, έτσι ώστε να γίνουν αφ΄ ενός μεν μαλακά, αφ΄ ετέρου να αποκτήσουν το κάτασπρο χρώμα στα φύλλα τους! Κατά την διάρκεια της επεξεργασίας έβγαζαν ένα - ένα τα κλαδιά και τα επεξεργαζόντουσαν.
Σήμερα όμως δένουν σφιχτά τα κλαδιά του φοίνικα, με πανί ή λινάτσα, έτσι ώστε να προστατεύεται η καρδιά του, από το φως και τον αέρα, με αποτέλεσμα να έχουν την επιθυμητή του εικόνα.
Με αυτά θα πλέξουν τους περίτεχνους μικρούς και μεγάλους σταυρούς (που θα δοθούν στους πιστούς την ημέρα των Βαΐων), και ποικίλες άλλες διακοσμητικές κατασκευές του ναού, όπως τα στάχυα, τα καλαθάκια και τις βαγιοφόρες.Σύμφωνα με το αναφερόμενο τοπικό μας έθιμο, είδαμε στην εκκλησιαστική αίθουσα του Αγίου Χαραλάμπου να φτιάχνονται οι βαϊοφόροι σταυροί από φοινικόφυλλα, οι οποίοι μοιράζονται στο εκκλησίασμα εις ανάμνηση των Ωσαννά, που άκουσε ο Χριστός, στους σπαρμένους δρόμους από βάγια φοινίκων για την υποδοχή Του, όπου μετά τις ζητωκραυγές στα Ιεροσόλυμα ακολούθησε… η Σταύρωση Του....
Είχαμε την τύχη να συναντήσουμε την αδελφή του Παπά Μανώλη, ο οποίος είναι Εφημέριος του Ιερού Ναού του Αγίου Αγίου Χαραλάμπου της Έξω - Γωνιάς Σαντορίνης (γιος του Παπά Νικόλα και διάδοχος της ενορίας της Έξω Γωνιάς, μετά την αποδημία του πατέρα του), με τα δυο του μικρά παιδιά να φτιάχνουν τους απαραίτητους χειροποίητους σταυρούς των Βαΐων. Μετά από την καλλιτεχνική των επεξεργασία στο τέλος τους τοποθετούσαν σε ανάλογες λεκάνες με νερό για να διατηρηθούν μέχρι και την ημέρα της εορτής.
Πράγματι είναι ότι καλύτερο και ωραίο να βλέπει κανείς το έθιμό μας να διατηρείται μέσα από τις επερχόμενες γενεές, όπως είδαμε να πλαισιώνεται από μικρά παιδιά και να διαιωνίζουν την παράδοσή μας!
Ευχόμαστε το παράδειγμά τους να γίνει μάθημα προς μίμηση, τόσο στη νεολαία μας, όσο και στην ευρύτερη κοινωνία μας.
Πέρα από τη Σαντορίνη, το έθιμο αυτό συναντάμε και σε άλλες περιοχές όπως την Κρήτη, την Χίο, την Ζάκυνθο, τα Κύθηρα, τη Νάξο, την Ύδρα, αλλά και σ΄ άλλες περιοχές. Μπορεί τα βάγια να 'ναι μια φορά το χρόνο, όμως η κατανυκτική περίοδος της Μεγάλης Εβδομάδος είναι μια ιδιαίτερη προσέγγιση στις ψυχές μας, πολύ δε περισσότερο με το χαρμόσυνο μήνυμα της Αναστάσεως που μας αφήνουν μια γλυκιά και γαλήνια αίσθηση στην ψυχή μας!
Παράλληλα με τις Πασχαλινές μας παραδόσεις, θα ήταν παράλειψη να μη αναφερθούμε και στις υλικές προετοιμασίες της περιόδου αυτής που κατακλύζουν τις γειτονιές μας από ποικίλες μυρωδιές από την προετοιμασία των μελιτινιών, της κολοκυθερής, τα τραγανά κουλουράκια, τα τσουρέκια, τα κόκκινα αυγά, αλλά και η βραδιά της Αναστάσεως, όπου μετά το πέρας του χαρμόσυνου αυτού γεγονότος, η οικογένεια να είναι μαζεμένη και μονοιασμένη στο πασχαλινό τραπέζι όπου κυριαρχεί η σουπίτσα ή η μαγειρίτσα, και τέλος, με την ολοκλήρωση του εορτασμού, το παραδοσιακό ψήσιμο του αρνιού!
Πραγματικά είναι μια ανάμικτη συναίσθηση, που η κοινωνία μας την βιώνει και την εορτάζει με ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τρόπο!
Στη συνέχεια όμως, μπορείτε να δείτε ανάλογες εικόνες από την χειροποίητη κατασκευή των σταυρών από τα βάια των φοινίκων, μέσα από το αρχείο της ιστοσελίδας μας.
Δείτε το βίντεο
Κλικ εδώ! Σταυροί από Βάια Φοινίκων στο Εμπορείο Σαντορίνης!
Πηγή: Αρμενιστής
Κλικ εδώ! Σταυροί από Βάια Φοινίκων στο Εμπορείο Σαντορίνης!
Κλικ εδώ για να δείτε τα Κάλαντα του Λαζάρου στο Καμάρι της Σαντορίνης 16 Απριλίου 2011
Κλικ εδώ. Πάσχα 2014 στο Καμάρι της Σαντορίνης 20.4.2014
Κλικ εδώ. Πάσχα 2013 στο Καμάρι της Σαντορίνης 5.5.2013
Πάσχα στο Καμάρι της Σαντορίνης 15 Απριλίου 2012
Για να δείτε τον εορτασμό του Πάσχα 2012 στο Καμάρι της Σαντορίνης, κλικ εδώ
Για να δείτε τον εορτασμό του Πάσχα 2011 (1) στο Καμάρι της Σαντορίνης, κλικ εδώ
Κλικ εδώ για να δείτε τον Εορτασμό των Βαΐων στο Καμάρι της Σαντορίνης 13.4.2014
Κλικ εδώ για να δείτε τον Νυμφίο, την Κυριακή των Βαΐων στο Καμάρι της Σαντορίνης 13.4.2014
Κλικ εδώ για να δείτε τον Νυμφίο, την Μεγάλη Δευτέρα στο Καμάρι της Σαντορίνης 14.4.2014 Κλικ εδώ για να δείτε τον Νυμφίο, την Κυριακή των Βαΐων στο Καμάρι της Σαντορίνης 13.4.2014
Κλικ εδώ για να δείτε την Ακολουθία του Ιερού Ευχελαίου στο Καμάρι της Σαντορίνης 16.4.2014
Κλικ εδώ για να δείτε την Θεία Λειτουργία της Μεγάλης Πέμπτης στο Καμάρι της Σαντορίνης 17.4.2014
Κλικ εδώ για να δείτε την Ακολουθία των Παθών στο Καμάρι της Σαντορίνης 17.4.2014
Κλικ εδώ για να δείτε τον στολισμό και προετοιμασία του Επιταφίου στο Καμάρι της Σαντορίνης 18.4.2014
Κλικ εδώ για να δείτε την Αποκαθήλωση στο Καμάρι της Σαντορίνης 18.4.2014
Κλικ εδώ για να δείτε την περιφορά Επιταφίου στο Καμάρι της Σαντορίνης 18.4.2014
Κλικ εδώ για να δείτε την περιφορά Επιταφίου στο Καμάρι της Σαντορίνης 18.4.2014
Κλικ εδώ και εδώ για να δείτε τους επιτάφιους της Σαντορίνης