Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΑΛΙΑ1. Ἡ σημερινή Κυριακή, ἀδελφοί μου χριστιανοί, λέγεται Δ´ Κυριακή τῶν Νηστειῶν. Τήν Κυριακή αὐτή ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία καθόρισε νά ἑορτάζουμε τήν μνήμη τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος. Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι ἡ ἑορτή τοῦ ἁγίου αὐτοῦ εἶναι στίς 30 Μαρτίου. Ἐπειδή ὅμως ἡ ἑορτή πέφτει μεσοβδόμαδα, καί τίς καθημερινές τήν Μεγάλη Τεσσαρακοστή δέν ἐπιτρέπεται θεία Λειτουργία, γι᾽ αὐτό ἡ Ἐκκλησία, γιά νά μή χαθεῖ ἡ ἑορτή αὐτή, τήν μετέθεσε τήν Δ´ Κυριακή τῶν Νηστειῶν. Ἄρα, πρόκειται περί μεγάλου ἁγίου, γιά νά φροντίσει ἡ Ἐκκλησία νά μήν χαθεῖ ἡ ἑορτή του. Καί πραγματικά, ἀδελφοί, εἶναι μεγάλος ἅγιος, ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος. Εἶναι ἕνας ἀσκητικός πατέρας τοῦ ἕκτου αἰῶνος. Ἔγραψε ἕνα μόνο, ἀλλά περίφημο σύγγραμμα, πού τό ὀνόμασε «Κλῖμαξ
τοῦ Παραδείσου». Ἀπό τό σύγγραμμά του αὐτό πῆρε καί αὐτός τήν ἐπωνυμία «Ἰωάννης τῆς Κλίμακος».
Ἡ ἀλεπού, λέγει ἕνας μύθος, κορόϊδευε τήν λιονταρίνα, γιατί γεννάει μόνο ἕνα. Ἀλλά αὐτή τῆς εἶπε: «Ἕνα, ἀλλά λέοντα»! Γράφουν πολλοί συγγραφεῖς πολλά βιβλία. Ὁ Ἰωάννης τῆς Κλίμακος ἔγραψε μόνο ἕνα βιβλίο, ἀλλά «λέοντα»! Βιβλίο ἰσχυρό, δυνατό, γιγάντιο! Τέτοια βιβλία νά διαβάζετε, ἀδελφοί μου χριστιανοί, γιά νά μορφωθεῖτε θεολογικά, ἀλλά καί γιά νά σωθεῖτε. Πραγματικά, τό βιβλίο Κλῖμαξ τοῦ ἁγίου Ἰωάννου ἔχει σπουδαῖα φάρμακα γιά τήν θεραπεία τῆς ψυχῆς μας. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὀνόμασε τό βιβλίο του «Κλῖμαξ» ἀπό τό ὅραμα τοῦ Ἰακώβ, πού διαβάζουμε στό βιβλίο τῆς Γένεσης (28,12). Ἐκεῖ διαβάζουμε ὅτι ὁ πατριάρχης εἶδε στό ὄνειρό του μία κλίμακα, ἡ ὁποία ἀπό τήν γῆ ἔφτανε στόν οὐρανό. Τό βιβλίο αὐτό τοῦ ἁγίου Ἰωάννου περιέχει τριάντα κεφάλαια. Εἶναι οἱ τριάντα βαθμίδες τῆς «Κλίμακός» του, πού εἰσάγουν στόν οὐρανό. Ἐπίτηδες ὁ ἅγιος Ἰωάννης ἔκανε τά κεφάλαια τοῦ βιβλίου του τριάντα ἀπό τήν ἡλικία τῆς ὡριμότητος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅταν ἄρχισε τό θεῖο Του ἔργο.
2. Στό σημερινό μου κήρυγμα, ἀδελφοί χριστιανοί, θά σᾶς πῶ λίγα, πολύ ὀλίγα λόγια ἀπό τόν 10ο λόγο τοῦ βιβλίου, πού ἀναφέρεται στό ἁμάρτημα τῆς καταλαλιᾶς καί τῆς κατακρίσεως. Εἶναι ἕνα ἁμάρτημα, στό ὁποῖο πέφτουμε ὅλοι, ἄλλος πολύ καί ἄλλος λίγο. Καί ὅμως, ὅπως μᾶς τό λέει ὁ ἅγιος, εἶναι πολύ σοβαρό τό ἁμάρτημα αὐτό, τό πάθος αὐτό, καί πρέπει ὁπωσδήποτε ὅλοι νά ἀγωνιστοῦμε, μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, νά τό κόψουμε. Σᾶς λέγω μερικά ἀπό ὅσα λέει γιά τήν καταλαλιά ὁ ἅγιος Ἰωάννης, πού ἑορτάζουμε σήμερα.
(α) Ὁ ἅγιος παρομοιάζει τήν καταλαλιά μέ «παχειά βδέλλα, πού ἀπορροφάει τό αἷμα τῆς ἀγάπης» (§ 1). Πραγματικά, χριστιανοί μου, ὅποιος κατηγορεῖ τόν ἄλλο, δέν ἔχει ἀγάπη σ᾽ αὐτόν, γι᾽ αὐτό καί γιά τήν καταλαλιά βρίσκει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὅτι «γεννᾶται ἀπό τό μίσος καί ἀπό τήν μνησικακία» (§ 1).
(β) Τήν καταλαλιά τήν λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης «ἀναιδῆ ἁρπαγή τοῦ δικαιώματος τοῦ Θεοῦ» (§ 15). Ἔτσι εἶναι, χριστιανοί μου. Ἡ κρίση τῶν ἀνθρώπων θά γίνει τήν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, γιατί ὁ Θεός Πατέρας «τήν κρίσιν πᾶσαν δέδωκε τῷ Υἱῷ» (Ἰωάν. 5,22). Ἐκεῖνος λοιπόν πού κατηγορεῖ τόν ἄλλον παίρνει ἀπό τόν Χριστό τό θεῖο δικαίωμά Του καί γίνεται αὐτός, ὁ καταλαλῶν, γίνεται κριτής τοῦ ἄλλου. Γι᾽ αὐτό, πολύ ὡραῖα, ὁ ἅγιος Ἰωάννης λέγει τήν καταλαλιά «ἀναιδῆ ἁρπαγή».
(γ) Ἀλλά γιατί νά κατηγοροῦμε τόν ἄλλο; Ναί, τόν εἴδαμε νά ἁμαρτάνει. Ξέρουμε ὅμως τό πόσο θά μετάνοιωσε αὐτός γιά τήν ἁμαρτία αὐτή πού ἔκανε, πόσους ἀναστεναγμούς θά ἔβγαλε ἀπό τά στήθη του καί πόσα δάκρυα θά ἔχυσε γιά τήν κακή ὥρα πού τόν ἔκανε νά ἁμαρτήσει; Ἐμεῖς εἴδαμε τήν ἁμαρτία τοῦ ἄλλου καί τόν κατηγοροῦμε γι᾽ αὐτό. Ὁ Θεός ὅμως εἶδε τήν μετάνοιά του καί τόν δικαιώνει γι᾽ αὐτήν καί τόν κάνει ἅγιο. Δηλαδή, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης στό βιβλίο του, ἐμεῖς τόν εἴπαμε «ἀνήθικο» γιά τήν ἁμαρτία του, ἀλλά ὁ Θεός κηρύσσει «ἁγνό» γιά τήν μετάνοιά του (§6·βλ. καί § 9).
(δ) Τήν καταλαλιά καί τήν κατάκριση ὁ ἅγιος Ἰωάννης τήν θεωρεῖ ὡς τό χειρότερο ἁμάρτημα, τόσο ὥστε ὅποιος βαρύνεται καί μόνο μέ αὐτό τό ἁμάρτημα δέν σώζεται. Ἄς θυμηθοῦμε τόν Φαρισαῖο τῆς παραβολῆς τοῦ Κυρίου (βλ. Λουκ. 18,10 ἑξ.). Καί νήστευε καί προσευχόταν, ἀλλά ἐπειδή κατέκρινε τόν ἁμαρτωλό τελώνη, δέν δικαιώθηκε, δέν σώθηκε (§16).
(ε) Ἀδελφοί μου! Ἄς μή κατηγοροῦμε τούς ἄλλους γιά τίς ἁμαρτίες τους, γιατί, ὅπως τό λέγει καί ὁ ἅγιος Ἰωάννης, δέν φταῖνε αὐτοί πού ἁμαρτάνουν. Ὁ διάβολος εἶναι ἡ αἰτία τοῦ κακοῦ, ἄν καί βέβαια δέν ἀπαλλάσσεται ὁ ἄνθρωπος γιά τίς ἁμαρτίες πού κάνει, ἐπειδή τόν ὑποκινεῖ ὁ διάβολος σ᾽ αὐτό. Ἀλλά τόν διάβολο κυρίως νά κατηγοροῦμε, αὐτόν νά καταριόμαστε καί ὄχι τόν ἀδελφό μας γιά τήν ἁμαρτία του (§13). Ἔπειτα πῶς κατηγοροῦμε τόν ἄλλο τίς ἁμαρτίες του, ἀφοῦ καί ἐμεῖς ἁμαρτάνουμε; Ὅλοι εἴμαστε ἁμαρτωλοί. Καί ἄν, χριστιανοί μου, σκεπτόμαστε τίς ἁμαρτίες μας καί πονοῦμε γι᾽ αὐτές – αὐτό καλεῖται μετάνοια – , δέν θά ἔχουμε τότε ὄρεξη νά σηκώσουμε κεφάλι καί νά ἀνοίξουμε τό στόμα μας γιά νά κατηγορήσουμε τόν ἀδελφό μας γιά τήν ἁμαρτία του. Αὐτός πού ζεῖ πραγματικά τήν μετάνοια δέν κατηγορεῖ κανέναν. Γι᾽ αὐτό καί λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος ὅτι ἡ καταλαλιά εἶναι ἐνάντια πρός τήν μετάνοια. «Ὅπως δέν συμβιβάζεται ἡ φωτιά μέ τό νερό, ἔτσι καί ἡ κατάκρισις μέ ἐκεῖνον πού ἀγαπᾶ τήν μετάνοια» (§ 8). Ἄς μή κατηγοροῦμε κανέναν, ἀδελφοί, γιά τήν ἁμαρτία του, γιατί, ἄν κατηγοροῦμε τούς ἄλλους, θά μᾶς πάρει ὁ Θεός τήν Χάρη Του καί θά πέσουμε στά ἴδια καί σέ χειρότερα ἀπό αὐτά πού κατηγοροῦμε (§10).
3. Μή ἔχοντας χρόνο νά σᾶς πῶ περισσότερα, ἀδελφοί μου χριστιανοί, σᾶς λέω γιά τήν καταλαλιά μιά νόστιμη διήγηση πού γράφει τό Γεροντικό:
Σέ ἕνα μοναστήρι ἦταν ἕνας μοναχός πού φαινόταν ἀμελής στά καθήκοντά του. Δέν ἦταν ἐπιμελής στίς ἱερές Ἀκολουθίες καί στά ἄλλα διακονήματά του. Ἀρρώστησε κάποτε ὁ μοναχός αὐτός καί ἦταν στά τελευταῖα του. Τότε πῆγε ὁ Γέροντας τοῦ Μοναστηρίου νά τόν συμβουλεύσει γιά νά δείξει μετάνοια, γιά νά σωθεῖ ἡ ψυχή του. Τοῦ εἶπε μέ καλό τρόπο ὅτι ἦταν ἀμελής στά καθήκοντά του καί πρέπει νά μετανοήσει γι᾽ αὐτό, γιά νά βρεῖ τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά ὁ μοναχός τόν ρώτησε ἕνα περίεργο λόγο: «Γέροντα, εἶναι ἀληθινό τό Εὐαγγέλιο;». Ὁ Γέροντας ὑποθέτω ὅτι θά σκέφτηκε: «Ἐγώ τοῦ μιλάω γιά μετάνοια καί αὐτός μέ ρωτάει ἄν εἶναι ἀληθινό τό Εὐαγγέλιο...»! «Ἀληθινό εἶναι τό Εὐαγγέλιο, παιδί μου», τοῦ ἀπάντησε ὁ Γέροντας. «Ἔ, Γέροντα – εἶπε πάλι ὁ μοναχός –, ἄν εἶναι ἀληθινό τό Εὐαγγέλιο, ἐγώ δέν θά καταδικαστῶ ἀπό τόν Χριστό. Γιατί ὁ Χριστός εἶπε: “Μή κρίνετε, ἵνα μή κριθῆτε”. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἤμουν ἀμελής στά καθήκοντά μου, ἀλλά σέ ὅλη μου τήν μοναχική ζωή, δέν κατηγόρησα κανένα ἀδελφό. Καί ἀφοῦ λοιπόν δέν ἔκρινα κανέναν, δέν θά κριθῶ ἀπό τόν Χριστό, γιατί μᾶς εἶπε “μή κρίνετε, ἵνα μή κριθῆτε”». «Πώ, πώ»!, εἶπε τότε ὁ Γέροντας. «Ἐμεῖς ἀγωνιζόμαστε σκληρά γιά τήν σωτηρία μας καί αὐτός ὁ μοναχός, πού τόν λέμε γιά ἀμελῆ, βρῆκε ἄλλο δρόμο, εὐκολώτερο καί καλύτερο, γιά νά πετύχει τήν σωτηρία του. Καί θά τήν πετύχει»! Τότε ὅλοι οἱ ἀδελφοί θυμήθηκαν ὅτι πραγματικά ὁ ἀδελφός αὐτός, πού φαινόταν ἀμελής ὡς μοναχός, ποτέ-μά ποτέ δέν εἶχε κατηγορήσει κανέναν. Καί ὅλοι πῆραν μάθημα καί δίδαγμα ὅτι περισσότερο ἀπό ὅλα νά προσέχουν τήν καταλαλιά καί τήν κατάκριση· καί ὁ καθένας τους νά βλέπει τό δοκάρι πού ἔχει στό μάτι του καί νά μήν κατηγορεῖ τόν ἄλλο γιά τήν ἀκίδα τοῦ ματιοῦ του (βλ. Ματθ. 7,3). Ἀδελφοί, ἄς μήν κατηγοροῦμε κανένα, γιά νά εὕρουμε ἔλεος τήν ἡμέρα τῆς κρίσεως.
Μέ πολλές εὐχές,
IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ
ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ
ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ-ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΙΣ
Δημητσάνα - Μεγαλόπολη, Κυριακή 22 Μαρτίου 2015
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ