«Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου» (Ματθ. 5,14)ΣΗΜΕΡΑ, ἀγαπητοί μου, εἶνε ἑορτὴ καὶ πανήγυρις. Σήμερα ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία ἑορτάζει τὴ μνήμη τῶν ἁγίων πατέρων, ποὺ συνεκρότησαν τὶς οἰκουμενικὲς Συνόδους, καταπολέμησαν καὶ κατέκριναν τὶς πλάνες καὶ τὶς αἱρέσεις, διατύπωσαν τὰ ἱερὰ δόγματα καὶ ὥρισαν κανόνες, τί δηλαδὴ πρέπει νὰ πιστεύουμε καὶ τί νὰ πράττουμε. Ἂς εἶνε αἰωνία ἡ μνήμη τῶν πατέρων τῆς Ἐκκλησίας.
Ὡς εὐαγγελικὴ περικοπὴ ὡρίστηκε νὰ διαβάζεται σήμερα αὐτή, στὴν ὁποία ὁ Χριστός, ἀπευθυνόμενος στοὺς μαθητὰς καὶ ἀποστόλους, καὶ δι᾿ αὐτῶν σὲ ὅλους τοὺς Χριστιανοὺς ὅλων τῶν αἰώνων, λέει· «Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου», σεῖς εἶστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου (Ματθ. 5,14). Τί σημαίνουν τὰ λόγια αὐτά;
Προτοῦ νὰ ἔρθῃ ὁ Χριστός, ὁ κόσμος ἦταν στὴν πλάνη, στὴν ἁμαρτία καὶ στὴ διαφθορά. Ὁ κόσμος ἦταν ὅπως τὰ κτήνη. Εἶχε ἐγκαταλείψει τὸν ἀληθινὸ Θεὸ καὶ
εἶχε πέσει στὴν εἰδωλολατρία. Οἱ ἄνθρωποι εἶχαν καταντήσει εἰδωλολάτρες. Τί θὰ πῇ εἰδωλολάτρες; δὲ᾿ λάτρευαν τὸν Κτίστη τοῦ παντός, ἀλλὰ λάτρευαν τὰ κτίσματα. Ἔβλεπαν τὰ δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ καὶ τὰ θεοποιοῦσαν. Ἔβλεπαν π.χ., ὅτι ἕνας ποταμὸς ἔτρεχε ὁρμητικά, ὅτι φούσκωναν τὰ νερά του, πλημμυροῦσε καὶ ἔκανε καταστροφές, καὶ ἔλεγαν ὅτι ὁ ποταμὸς εἶνε θεός. Θεὸς ὁ ποταμός, θεὸς ὁ ἥλιος, θεὸς ἡ φωτιά, θεὸς τὰ δέντρα, θεὸς τὰ ἄγρια θηρία, θεὸς ὁ ἄνθρωπος, θεὸς τὰ πάντα. Ὅλα τὰ λάτρευαν ὡς θεούς, πλὴν τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ. Σκοτάδι πνευματικὸ καὶ ἠθικὸ ὑπῆρχε στὴν ἀνθρωπότητα.
Προτοῦ νὰ ἔρθῃ ὁ Χριστός, ὁ κόσμος ἦταν στὴν πλάνη, στὴν ἁμαρτία καὶ στὴ διαφθορά. Ὁ κόσμος ἦταν ὅπως τὰ κτήνη. Εἶχε ἐγκαταλείψει τὸν ἀληθινὸ Θεὸ καὶ
εἶχε πέσει στὴν εἰδωλολατρία. Οἱ ἄνθρωποι εἶχαν καταντήσει εἰδωλολάτρες. Τί θὰ πῇ εἰδωλολάτρες; δὲ᾿ λάτρευαν τὸν Κτίστη τοῦ παντός, ἀλλὰ λάτρευαν τὰ κτίσματα. Ἔβλεπαν τὰ δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ καὶ τὰ θεοποιοῦσαν. Ἔβλεπαν π.χ., ὅτι ἕνας ποταμὸς ἔτρεχε ὁρμητικά, ὅτι φούσκωναν τὰ νερά του, πλημμυροῦσε καὶ ἔκανε καταστροφές, καὶ ἔλεγαν ὅτι ὁ ποταμὸς εἶνε θεός. Θεὸς ὁ ποταμός, θεὸς ὁ ἥλιος, θεὸς ἡ φωτιά, θεὸς τὰ δέντρα, θεὸς τὰ ἄγρια θηρία, θεὸς ὁ ἄνθρωπος, θεὸς τὰ πάντα. Ὅλα τὰ λάτρευαν ὡς θεούς, πλὴν τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ. Σκοτάδι πνευματικὸ καὶ ἠθικὸ ὑπῆρχε στὴν ἀνθρωπότητα.
Πῶς βγῆκε ἡ ἀνθρωπότης ἀπὸ τὸ σκοτάδι αὐτό; Ὅπως ὅταν βγαίνῃ ὁ ἥλιος τὴν ἡμέρα σκορπίζονται καὶ διαλύονται ὅλα τὰ σκοτάδια καὶ οἱ ἄνθρωποι περπατοῦν καὶ ἐργάζονται, ἔτσι στὴν ἀνθρωπότητα βγῆκε ἕνας ἄλλος ἥλιος. Καὶ ὁ ἥλιος ποὺ φώτισε καὶ θέρμανε καὶ ζωογόνησε ὁλόκληρο τὸν κόσμο εἶνε ἕνας· ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Ὁ φυσικὸς ἥλιος, ποὺ βλέπουμε, μιὰ μέρα θὰ σβήσῃ, ἀλλὰ ὁ ἥλιος Χριστὸς θὰ παραμείνῃ ἄδυτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἔτσι ἦρθε ὁ Χριστὸς στὸν κόσμο καὶ τὸν φώτισε· ἔγινε φῶς τοῦ κόσμου. Ὁ διος εἶπε· «Ἐγώ εἰμι τὸ φῶς τοῦ κόσμου» (Ἰωάν. 8,12).
Φώτισε τὸν κόσμο ὁ Χριστός. Πῶς τὸν φώτισε; Μὲ τὴν ἁγία του διδασκαλία. Τί δίδαξε ὁ Χριστός; Δίδαξε τὰ ὡραιότερα λόγια ποὺ ἀκούστηκαν στὸν κόσμο. Δίδαξε, ὅτι Θεὸς δὲν εἶνε τὰ εδωλα ποὺ προσκυνοῦσαν οἱ ἄνθρωποι, ἀλλ᾿ ὅτι πάνω ἀπ᾿ ὅλα τὰ δημιουργήματα ὑπάρχει ὁ Δημιουργὸς τοῦ παντός. Δίδαξε, ὅτι ὁ Θεὸς εἶνε πατέρας, πατέρας φιλόστοργος· κι ὅπως ὁ πατέρας ἀγαπάει τὰ παιδιά του καὶ θυσιάζεται γι᾿ αὐτά, ἔτσι καὶ ὁ Θεὸς εἶνε πατέρας ὅλου τοῦ κόσμου, πατέρας οὐράνιος, καὶ ἀγαπᾷ τὸν κόσμο. Ὁ ὁ Χριστὸς λέει· Ὑπάρχει πατέρας, ποὺ τὸ παιδὶ θὰ τοῦ ζητήσῃ ψωμὶ κι αὐτὸς θὰ τοῦ δώσῃ πέτρα; ὑπάρχει πατέρας ποὺ τὸ παιδὶ θὰ τοῦ ζητήσῃ ψάρι κι αὐτὸς θὰ τοῦ δώσῃ φίδι; Δὲν ὑπάρχει. Ἔτσι λοιπὸν καὶ ἀκόμη μεγαλύτερη, ἀπείρως μεγαλύτερη, εἶνε ἡ ἀγάπη τοῦ οὐρανίου Πατρός (βλ. Ματθ. 7,9-11· Λουκ. 11,11-13). Μᾶς δίδαξε ἀκόμα ὁ Χριστός, ὅτι ὁ Θεὸς εἶνε τρισυπόστατος, Πατὴρ Υἱὸς καὶ ἅγιον Πνεῦμα – ἁγία Τριάς, ἐλέησον τὸν κόσμον σου. Μᾶς δίδαξε ἀκόμα, ὅτι ὁ ἄνθρωπος δὲν εἶνε ἁπλῶς ὕλη, στομάχι, ἔντερα, ἀρτηρίες, ἀλλ᾿ ὅτι μέσα στὸ σῶμα τοῦ ἀνθρώπου κατοικεῖ ἀθάνατη ψυχή. Καὶ εἶπε· «Τί ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐὰν κερδήσῃ τὸν κόσμον ὅλον, καὶ ζημιωθῇ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ;» (Μᾶρκ. 8,36). Μᾶς δίδαξε, ὅτι τὸ τέλος τοῦ ἀνθρώπου δὲν εἶνε ὁ θάνατος, ὅτι τὸ φτυάρι τοῦ νεκροθάφτη δὲν σημειώνει τὸ τέρμα τῆς ἀνθρωπίνης ζωῆς, ἀλλ᾿ ὅτι πέραν τοῦ τάφου ὑπάρχει μιὰ ἄλλη ζωή, αἰωνία καὶ μακαρία καὶ ἀθάνατη. Μᾶς δίδαξε, ὅτι μιὰ μέρα θὰ ἔρθῃ καὶ πάλι. Καὶ εἶνε γεγονός. Ὅσο εἶνε βέβαιο ὅτι σήμερα εἶνε Κυριακὴ καὶ αὔριο ξημερώνει Δευτέρα, τόσο βέβαιο εἶνε ὅτι θὰ ἔρθῃ πάλι ὁ «βασιλεὺς τῆς δόξης» (Ψαλμ. 23,7-10). Καὶ ὁ «βασιλεὺς τῆς δόξης» εἶνε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Θὰ ἔρθῃ νὰ κρίνῃ τὴν ἀνθρωπότητα. Ἡμέρα φοβερὰ καὶ τρομερὰ γιὰ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους. Μᾶς δίδαξε ἀκόμα, ὅτι ὅσοι μὲν ζοῦν μὲ τὸ Εὐαγγέλιο θὰ πᾶνε στὸν παράδεισο, ὅσοι δὲν ζοῦν μὲ τὸ Εὐαγγέλιο θὰ πᾶνε στὴν κόλασι.
Μᾶς ἐδίδαξε τὰ αἰώνια αὐτὰ πράγματα ὁ Χριστός μας, καὶ ἡ διδασκαλία του εἶνε φῶς. Καὶ ὄχι μόνο δίδαξε, ἀλλὰ καὶ «ἐποίησε», ἐφήρμοσε (Ματθ. 5,19). Τὸ ὡραιότερο δίδαγμά του εἶνε, «Ἀγαπᾶτε ἀλλήλους» (Ἰωάν. 13,34). Καὶ κανείς ἄλλος δὲν ἀγάπησε τὴν ἀνθρωπότητα ὅπως ὁ Χριστός. Ἀγάπησε τὰ κρίνα τοῦ ἀγροῦ, τὰ δέντρα, τὴ θάλασσα, τὰ βουνά, τὰ ζῷα. Πρὸ παντὸς ἀγάπησε τὸν ἄνθρωπο· τὰ μικρὰ παιδιά, τὴ γυναῖκα, τὸν ἄντρα, τοὺς ἁμαρτωλούς. Ὤ ὕψος! Ἀγάπησε ἀκόμα καὶ αὐτοὺς τοὺς σταυρωτάς του καὶ πάνω στὸ σταυρὸ εἶπε γι᾿ αὐτούς· «Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς· οὐ γὰρ οδασι τί ποιοῦσι» (Λουκ. 23,34).
Φῶς λοιπὸν ὁ Χριστός. Φῶς ἡ διδασκαλία του, φῶς τὰ θαύματά του, φῶς ἡ ζωή του, φῶς ἡ σταύρωσί του, φῶς ἡ ἀνάστασί του, φῶς ἡ ἀνάληψί του. Εἶνε φῶς ὁ Χριστός. Κανείς δὲν μπορεῖ νὰ ἀρνηθῇ, ὅτι ἡ μορφή του εἶνε φωτεινὴ καὶ αἰώνια.
* * *
Ἀλλ᾿ ὅπως ὁ Χριστὸς εἶνε φῶς στὸν κόσμο, ἔτσι καὶ ὁ κάθε Χριστιανὸς πρέπει νὰ γίνῃ φῶς. Δημιουργεῖται μία ἱερὰ ὑποχρέωσις, ὁ καθένας ἀπὸ μᾶς νὰ μὴν εἶνε σκότος, ἀλλὰ νὰ εἶνε φῶς. Καὶ πῶς μπορεῖ ὁ κάθε Χριστιανὸς νὰ γίνῃ φῶς μέσα στὸν κόσμο; Ἂς φέρουμε ἕνα παράδειγμα. Ἕνας εἶνε πατέρας. Ἔχει ἱερὲς ὑποχρεώσεις. Τί πρέπει νὰ εἶνε ὁ πατέρας; Πρέπει νὰ εἶνε φῶς. Πῶς θὰ εἶνε φῶς; Ξημέρωσε ὁ Θεὸς τὴν ἡμέρα; Ὁ πατέρας θὰ καλέσῃ τὰ παιδιὰ νὰ γονατίσουν καὶ νὰ κάνουν τὴν προσευχή τους. Ἔφθασε τὸ μεσημέρι, κάθησε ἡ οἰκογένεια στὸ τραπέζι; Ὁ πατέρας θὰ πῇ στὰ παιδιὰ νὰ κάνουν τὴν προσευχή τους. Βράδιασε; Δὲν θὰ πᾶνε νὰ κοιμηθοῦν τὰ παιδιά, ἐὰν ὁ πατέρας δὲν τὰ βάλῃ στὴ σειρὰ καὶ κάνουν τὴν προσευχή τους, νὰ ποῦνε τὸ «Κύριε, ἐλέησον», τὸ «Πάτερ ἡμῶν», τὸ «Πιστεύω» καὶ ἄλλες προσευχές. Εἶνε Τετάρτη καὶ Παρασκευή; Θὰ πῇ στὰ παιδιά του· Σήμερα νηστεύουμε. Εἶνε Κυριακή, χτυπᾷ ἡ καμπάνα; Ὁ πατέρας δὲ᾿ θὰ τρέχῃ στὰ καφενεῖα, δεξιὰ κι ἀριστερά, ἀλλὰ θὰ σηκώσῃ τὰ παιδιά του νὰ πᾶνε ὅλοι στὴν ἐκκλησία. Ἔρχεται στὴν ἐνορία ἐξομολόγος νὰ ἐξομολογήσῃ; Ὁ πατέρας θὰ μιλήσῃ στὰ παιδιὰ γιὰ τὴν ἐξομολόγησι. Ἔρχονται μεγάλες ἑορτές; Ἐπίσης. Ὁ πατέρας αὐτός, ποὺ ἐκτελεῖ ἔτσι τὰ καθήκοντά του, εἶνε φῶς τῆς οἰκογενείας. Θὰ πεθάνῃ μιὰ μέρα κι αὐτός· ἀλλὰ τὰ παιδιά του θὰ θυμοῦνται τὸ καλό του παράδειγμα, καὶ θὰ πηγαίνουν στὸν τάφο του καὶ γονατιστὰ θὰ λένε· Πατέρα, σ᾿ εὐχαριστοῦμε γιὰ τὸ καλό σου παράδειγμα.
Ὁ πατέρας καὶ ἡ μάνα εἶνε φῶς ὅταν ἐκτελοῦν τὰ καθήκοντά τους. Ἔχει ὁ ἄλλος κάποιο ἀξίωμα; Εἶνε δάσκαλος; Πρέπει νὰ εἶνε φῶς γιὰ τοὺς μαθητάς του. Εἶνε πρόεδρος κοινότητος; Πρέπει νὰ εἶνε φῶς γιὰ ὅλο τὸ χωριό. Εἶνε ἱερεὺς τοῦ Ὑψίστου; Πρέπει νὰ εἶνε φῶς γιὰ ὅλους τοὺς ἐνορῖτες του. Εἶνε ἐπίσκοπος; Πρέπει νὰ εἶνε φῶς γιὰ ὅλη τὴν ἐπισκοπή του. Καὶ κάθε Χριστιανὸς ἐν γένει πρέπει νὰ εἶνε φῶς καὶ ὄχι σκότος.
* * *
Αὐτὸ τὸ φῶς, ἀγαπητοί μου, ζητάει σήμερα ὁ κόσμος. Μπήκαμε σ᾿ ἕνα μεγάλο σκοτάδι. Διότι ἀκριβῶς εἶνε ἐποχὴ ποὺ σταυρώνουμε ἐκ νέου τὸ Χριστό. Οἱ Ἑβραῖοι μιά φορὰ τὸν σταύρωσαν, ἐμεῖς τὸν σταυρώνουμε κάθε μέρα. Καὶ ὅταν σταυρώθηκε ὁ Χριστός, πάνω στὴ γῆ ἔγινε σκοτάδι ποὺ βάσταξε τρεῖς ὁλόκληρες ὧρες· «ἀπὸ ἕκτης ὥρας …ἕως ὥρας ἐνάτης» (Ματθ. 27,45). Καὶ τώρα σκοτάδι ἐπικρατεῖ πάνω στὴ γῆ. Τί νὰ τὰ κάνῃς τὰ σχολεῖα, τὰ γυμνάσια, τὰ λύκεια, τὰ πανεπιστήμια; Παρ᾿ ὅλη τὴ μόρφωσι, σκοτάδι στὸν κόσμο. Κι ὅπως μέσ᾿ στὸ σκοτάδι ἀδερφὸς μπορεῖ νὰ σκοτώσῃ τὸν ἀδερφό του, ἔτσι καὶ στὸ σκοτάδι αὐτὸ τοῦ ἀπαισίου μίσους, ποὺ κυριαρχεῖ στὸν κόσμο, οἱ ἄνθρωποι εἶνε ἕτοιμοι ν᾿ ἀλληλοσπαραχθοῦν σὰν τὰ ἄγρια θηρία.
Ποιός θὰ μᾶς σώσῃ; «Τὸ φῶς τοῦ κόσμου», ὁ Χριστός. Ἂν ὅλοι ἐμεῖς ἀντανακλοῦμε τὸ φῶς του, τότε τὰ σκότη θὰ διαλυθοῦν, καὶ ἡ Ἑλλάς, ἡ μικρὰ αὐτὴ γωνία τοῦ κόσμου, θὰ γίνῃ πάλι φῶς μέσ᾿ στὸ παγκόσμιο σκοτάδι. Τότε θ᾿ ἁρμόζῃ καὶ σ᾿ ἐμᾶς αὐτὸ ποὺ εἶπε ὁ Χριστός· «Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου».
(Ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου στον ιερό ναό του Ἁγίου Νικολάου Ἀμμοχωρίου – Φλωρίνης 19-7-1981)