«Σώσε μας, Κύριε, από την "πρόοδο" του αιώνος τούτου»
ΠΑΙΡΝΩ, αγαπητοί μου, αφορμή από τη σημερινή εορτή για να πω λίγα λόγια. Ή Εκκλησία μας έχει αγίους. Και οι άγιοι — εδώ είναι ή σοφία του Θεού— δεν είναι μόνο καλόγεροι, πού ζουν σε σπηλιές και κρατούν κομποσχοίνι και προσεύχονται όλη τη νύχτα σαν άγγελοι - τους τιμούμε πρεπόντως.
Άγιοι δεν είναι μόνο κληρικοί, παπάδες και δεσποτάδες και πατριάρχες. Αν ανοίξουμε τα βιβλία της Εκκλησίας μας, θα δούμε αγίους άπ' όλα τα επαγγέλματα.
Έχω γράψει κ' εγώ ένα βιβλίο με τίτλο «'Απ' όλα τα επαγγέλματα»• φαίνεται εκεί, ότι όλα τα επαγγέλματα τα αγιάζει ό Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Οι άγιοι δεν είναι μόνο άντρες• είναι και γυναίκες είναι και παιδιά,
είναι και γέροντες ασπρομάλληδες, όπως είδαμε στις 23 του μηνός, στην εορτή του αγίου Πολυκάρπου, ό οποίος σε βαθύτατο γήρας μαρτύρησε για το Χριστό. Ή Εκκλησία μας, δηλαδή, έχει ισοτιμία και δεν κάνει διακρίσεις. Μπορεί ν' αγιάση και ό άντρας και ή γυναίκα και το παιδί και ό γέρος, κάθε ηλικία και τάξις• και ό άσπρος και ό μαύρος και ό κόκκινος και ό κίτρινος και ό θνητός παντός γένους. Ό αγιασμός είναι ένα λουλούδι πού φυτρώνει σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης.
είναι και γέροντες ασπρομάλληδες, όπως είδαμε στις 23 του μηνός, στην εορτή του αγίου Πολυκάρπου, ό οποίος σε βαθύτατο γήρας μαρτύρησε για το Χριστό. Ή Εκκλησία μας, δηλαδή, έχει ισοτιμία και δεν κάνει διακρίσεις. Μπορεί ν' αγιάση και ό άντρας και ή γυναίκα και το παιδί και ό γέρος, κάθε ηλικία και τάξις• και ό άσπρος και ό μαύρος και ό κόκκινος και ό κίτρινος και ό θνητός παντός γένους. Ό αγιασμός είναι ένα λουλούδι πού φυτρώνει σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης.
Σήμερα εορτάζει ή αγία Φωτεινή, πού έζησε και μαρτύρησε την εποχή του Νέρωνος, του ασπόνδου αυτού εχθρού του χριστιανισμού.
Προηγουμένως τι ήταν; Μια αμαρτωλή γυναίκα. Ήταν, όπως εκφράζομαι συνήθως, ένα κοράκι μαύρο πού έτρωγε σάρκες, και απότομος έγινε περιστέρι. Ήταν θαύμα του Κυρίου. είναι ποτέ δυνατόν ένα κοράκι να γίνη περιστέρι; Εάν στο φυσικό κόσμο αυτό δέ' συμβαίνει, στον ηθικό και θρησκευτικό όμως κόσμο συμβαίνει με την δύναμη του Χριστού. Ανοίξτε το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο στο 4ο κεφάλαιο, και εκεί θα δείτε τη φωτογραφία της.
Πώς ονομάζεται εκεί; Λέγεται «Σαμαρείτης» (Ίωάν. 4,9). είναι ή Σαμαρείτης. Όπως είπαμε, ήταν αμαρτωλή. Τόσο αμαρτωλή, πού είχε διώξει πέντε άντρες τον ένα κατόπιν του άλλου• κι ό έκτος, με τον όποιο ζούσε, δεν ήταν σύζυγος της.
Παρ' όλ' αυτά είχε και κάτι μέσ' στην καρδιά, μια ντροπή. ('Αμαρτάνεις τέλος πάντων, άνθρωπε, αλλά να 'χεις λίγη ντροπή• ενώ τώρα και ή ντροπή χάθηκε). Πώς φαίνεται ότι είχε ντροπή; Διότι — κ' είναι καλό σημάδι — δεν έβγαινε έξω, δέ' γύριζε δεξιά - αριστερά. Κι όταν ακόμα ήταν ανάγκη να πάει στην πηγή για νερό, δεν πήγαινε πρωί ή απόγευμα• (όσοι είμαστε από χωριά ξέρουμε ότι τότε πηγαίνουν για νερό το καταμεσήμερο, και μάλιστα Ιούνιο μήνα πού καίει ό ήλιος τις πέτρες, δεν πηγαίνουν). Περίμενε λοιπόν, κι αφού έπαιρναν όλες οί γυναίκες νερό, τότε πλέον πήγαινε αυτή, το μεσημέρι, ολομόναχη να γέμιση τη στάμνα της.
Άλλα μια μέρα εκεί στην πηγή, στο φρέαρ της Συχάρ, συνάντησε ένα ξένο. Δεν τον ήξερε. Ό ξένος όμως την ήξερε, και μάλιστα πολύ καλά. Πώς, αφού την έβλεπε πρώτη φορά, γνώριζε τη ζωή της; Περίεργος ξένος. Ποιος ήταν; Ό Κύριος ημών Ιησούς Χριστός! Και βάδισε χιλιόμετρα χωρίς τα δικά μας συγκοινωνιακά μέσα, με τα πόδια, επί ώρες κάτω από τον καυστικό ήλιο. Πήγε για μία ψυχή, για μία αμαρτωλό ψυχή. Ω αγάπη του Χριστού μας! Ποτέ δεν αγαπήθηκε άνθρωπος όπως αγάπησε ό Χριστός τον αμαρτωλό πού μετανοεί.
Τον είδε, λοιπόν, στην πηγή. και ό Χριστός με ευγένεια της ζήτησε νερό. Και από το νερό άνοιξε μια συζήτηση, ένας διάλογος. Όσοι έχετε πάει στα γυμνάσια και λύκεια, διδαχθήκατε διάλογους φιλοσόφων. Θαυμάζουν όλοι τους διαλόγους του Πλάτωνος. Ομολογώ και εγώ ότι οι διάλογοι του Πλάτωνος έχουν ύψος βάθος πνεύματος και έκφραση σπουδαία. Άλλα τι είναι οί διάλογοι αυτοί, πού κάνει ό Σωκράτης με τους μαθητάς του, μπροστά στο διάλογο του Χριστού με τη Σαμαρείτιδα; Είπαν κάποιοι, ότι και μόνο αυτός ό διάλογος αποδεικνύει ότι ό Χριστός είναι Θεός. Είπαν άλλοι ότι, κι αν στους άλλους πλάνητος υπάρχουν λογικά όντα, δεν είναι δυνατόν να έχουν άλλη θρησκεία εκτός από αυτήν πού κήρυξε ό Χριστός εκεί παρά το φρέαρ της Συχάρ.
Να εξηγήσουμε όλο το διάλογο; Δεν μπορούμε. Ένα μόνο σας λέγω. Όταν ή Σαμαρείτιδα αντελήφθη ότι ό ξένος αυτός διαφέρει από τους άλλους Ιουδαίους, του λέει• —Νομίζω ότι είσαι προφήτης γι' αυτό θέλω να μου λύσης ένα μεγάλο ζήτημα, πού μας έχει χωρίσει σε δυο θρησκευτικές μερίδες.
Από τη μια μεριά είναι οί Ιουδαίοι, πού λένε ότι το Θεό πρέπει να το λατρεύουμε μόνο στο ναό πού έχτισε ό Σολομών στα Ιεροσόλυμα. Από την άλλη είμαστε εμείς οί Σαμαρείτες, πού λέμε ότι το Θεό πρέπει να το λατρεύουμε μόνο στην κορυφή του όρους Γαριζείν όπου είναι ό ναός ό δικός μας. Ποιο είναι το σωστό; και ό Χριστός απήντησε με λόγια πού δεν υπάρχει ζυγαριά να τα ζύγιση. —Λάθος, λέει. Ό Θεός δεν περιορίζεται σε ένα σημείο της γης. είναι παρών σ' ολόκληρο το σύμπαν. Όπου να πας, παντού είναι. «Πνεύμα ό Θεός, και τους προσκυνούντας αυτόν εν πνεύματι και αλήθεια δει προσκυνείν» (έ.ά. 4,24). (Αυτή είναι ή πνευματική θρήσκε ία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού). Ή Σαμαρείτης, έξυπνη - τετραπέρατη, απήντησε• —Αυτά πού λες είναι δύσκολα για μένα να τα καταλάβω• αλλά ελπίζω ότι θα μας τα εξηγήσει όλα εκείνος πού περιμένουμε, ό Μεσσίας. Και τότε ό Χριστός της λέει• —Εγώ είμαι πού σου ομιλώ... Τόση ήταν ή χαρά της από την αποκάλυψη αυτή, ώστε άφησε τη στάμνα κ' έτρεξε στο χωριό. —Ελάτε, είπε στους συγχωριανούς της, ελάτε να δείτε έναν πού μου είπε όλα τα μυστικά μου' μήπως αυτός είναι ό Χριστός; Πήγαν όλοι και τον είδαν. Και ό Χριστός άνοιξε το στόμα του, τους δίδαξε, και μαγεύτηκαν. Και στη γυναίκα είπαν —Τώρα πιστεύουμε όχι γιατί μας το' πες εσύ, αλλά διότι εμείς οί ίδιοι με τ' αυτιά και με τα μάτια μας βεβαιωθήκαμε, ότι αυτός είναι ό σωτήρας του κόσμου, ό Χριστός.
Στα στοιχεία αυτά ή παράδοσης προσθέτει τα εξής. Ή Σαμαρείτιδα πίστεψε, βαπτίστηκε, και πήρε το όνομα Φωτεινή. Μαζί της βαπτίστηκαν οί πέντε αδελφές της και οί δύο υιοί της. Έγινε απόστολος. Και πήγε παντού. Πού κατέληξε; Σε μια πόλη πού μας συγκινεί. είναι ή Σμύρνη.
Ω Σμύρνη αλησμόνητος! Εκεί κήρυξε φλογερά, και πίστεψαν πολλοί. Γι' αυτό έπειτα οί κάτοικοι της Σμύρνης, από ευγνωμοσύνη προς την αγία Φωτεινή, έκτισαν —μέσα• σε 40 μέρες!— τον περίλαμπρο ναό της Αγίας Φωτεινής.
Πολλούς είλκυσε στα δίχτυα του Χριστού ή αγία Φωτεινή. Μεταξύ των άλλων πού συνέλαβε ήταν και ένας μάγος τρομερός. Όλοι τον φοβούνταν. Αυτός με εγωισμό την πλησίασε και της λέει• —Εγώ έχω δύναμη πιο μεγάλη από αυτόν πού πιστεύεις. —τι θέλεις; —Θα σου δώσω, λέει, ένα φάρμακο, να δω αν μπορείς να το πιεις. Ή αγία Φωτεινή θυμήθηκε το λόγο του Χριστού «Καν θανάσιμων τι πίωσιν, ου μη αυτούς βλάψει» (Μάρκ. 16,18). Κάνει το σταυρό της και το πίνει. Ό μάγος περίμενε να πεθάνει τίποτα. —Ήταν αδύνατο το φάρμακο, λέει θα σου δώσω πιο ισχυρό. Δίνει δεύτερο τίποτα. Δίνει τρίτο• τίποτα. Τότε ό μάγος ομολόγησε• —Με νίκησες• αυτός πού πιστεύεις είναι πιο ισχυρός άπ' όλους τους μάγους και τους δαίμονες... Έτσι πίστεψε στο Χριστό, βαπτίστηκε και πήρε το ωραίο όνομα Θεόκλητος.
Μη φοβάστε, λοιπόν. Σαν την αγία Φωτεινή κάντε το σταυρό σας, πού είναι το ισχυρό όπλο, και ή μαγεία δέ' θα σας κάνη τίποτα. Ισχυρότερος άπ' όλους είναι ό Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, εν τω ονόματι του οποίου εκδιώκονται τα δαιμόνια.
Προβάλλει, αγαπητοί μου, ως παράδειγμα ή αγία Φωτεινή. Σήμερα βέβαια υπάρχουν και γυναίκες πού δέ' θέλουν να έχουν σχέση με την Εκκλησία. Αυτές όποιον πιστεύει τον θεωρούν καθυστερημένο. Λέγονται φεμινίστριες και αυτοτιτλοφορούνται προοδευτικές!
Άλλα τι είναι πρόοδος; Δεν είναι πρόοδος το να κόβεις μαλλιά, να ντύνεσαι αντρικά, να ξενυχτάς σε ντισκοτέκ, να χαρτοπαίζεις σε καζίνα ή να κάνης το σπίτι σου χαρτοπαικτική λέσχη, να χορεύεις έξαλλους χορούς. Δεν είναι πρόοδος οί εκτρώσεις, τα διαζύγια, ό καρνάβαλος. Αυτά είναι εκφυλισμός. Γι' αυτό έχει δίκιο ένας άγιος ασκητής σ' ένα μοναστηράκι της Σερβίας, πού τον τιμά όλη ή Ορθοδοξία, ό Ιουστίνος Πόποβιτς. Αυτός λέει, ότι οί Χριστιανοί του αιώνος μας πρέπει, κοντά στις άλλες δεήσεις, να κάνουν και την έξης• «Σώσε μας, Κύριε, από την "πρόοδο" του αιώνος τούτου»!
Είθε ό Θεός, δια των πρεσβειών του αγίου Θεοκλήτου και της αγίας Σαμαρείτιδος, να μας ελεήσει και να μας σώσει.
ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΊΝΟΣ.
ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΗ ΟΜΙΛΙΑ Η ΟΠΟΙΑ ΕΓΙΝΕ ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΝΑΟ ΆΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΤΗΝ 25-02-1987.
ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΜΗΣΗΣ 26-02-2005