Προσκύνησις, ὁμολογία, ὑπακοὴ. ΕΙΜΑΙ ἐπίσκοπος, ἀγαπητοί μου, γεμᾶτος δηλαδὴ εὐθῦνες. Ἐὰν ὁ καθένας ἀπὸ σᾶς θὰ δώσῃ λόγο μόνο γιὰ τὸν ἑαυτό του καὶ τὰ μέλη τῆς οἰκογενείας του, ἐγὼ θὰ δώσω λόγο γιὰ ὅλο τὸ ποίμνιό μου. Εἶμαι ἐπίσκοπος, καὶ γι᾽ αὐτὸ εἶνε ἀνάγκη νὰ, συμβουλεύω, νὰ ἐλέγχω, νὰ καυτηριάζω, ἀκόμα καὶ νὰ ἀφορίζω ἐκείνους ποὺ δὲν πειθαρχοῦν στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.
Μία λοιπὸν ἀπὸ τὶς συμβουλές μου εἶνε,νὰ διαβάζετε τὴν ἁγία Γραφὴ ἕνα τέταρτο κάθε μέρα.
Καὶ τί τὸ κέρδος; θὰ μοῦ πῆτε.
Πολὺ μεγάλο. Ὅταν διαβάζω τὴ Γραφή, τὸ μυαλὸ φωτίζεται, ἡ καρδιὰ θερμαίνεται, ἡ θέλησις ἠλεκτρίζεται. Ἂν διαβάζαμε τὴ Γραφή,
θὰ εἴχαμε ἀκόμη καθαρὰ - διαυγῆ ἰδέα γιὰ τὶς ἀλήθειες τῆς πίστεώς μας, καὶ δὲν θὰ μποροῦσαν νὰ μᾶς παρασύρουν οἱ αἱρετικοὶ καὶ οἱ ἄπιστοι.
Καὶ τί τὸ κέρδος; θὰ μοῦ πῆτε.
Πολὺ μεγάλο. Ὅταν διαβάζω τὴ Γραφή, τὸ μυαλὸ φωτίζεται, ἡ καρδιὰ θερμαίνεται, ἡ θέλησις ἠλεκτρίζεται. Ἂν διαβάζαμε τὴ Γραφή,
θὰ εἴχαμε ἀκόμη καθαρὰ - διαυγῆ ἰδέα γιὰ τὶς ἀλήθειες τῆς πίστεώς μας, καὶ δὲν θὰ μποροῦσαν νὰ μᾶς παρασύρουν οἱ αἱρετικοὶ καὶ οἱ ἄπιστοι.
Χειρότεροι ἀπ᾽ ὅλους εἶνε οἱ χιλιασταί, ποὺ λένε ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν εἶνε Θεός. Αὐτὸ εἶνε ψέμα. Ὅλη ἡ Γραφή, ποὺ τὴν κρατοῦν στὰ χέρια τους καὶ τὴν πλαστογραφοῦν, παντοῦ λέει καὶ κράζει, ὅτι ὁ Χριστὸς εἶνε Θεός.
Μία τέτοια ἀπόδειξις εἶνε ὁ σημερινὸς ἀπόστολος, μία περικοπὴ ἀπὸ τὴν πρὸς Ἑβραίους ἐπιστολὴ τοῦ ἀποστόλου Παύλου, ποὺ διαβάζεται στὴν ἱερὰ μνήμη τῶν ἁγίων ἀγγέλων καὶ ἀρχαγγέλων. Τὸ ἀριστούργημα αὐτὸ εἶνε καταπέλτης ἐναντίον τῶν χιλιαστῶν. Ἡ πρὸς Ἑβραίους ἐπιστολὴ διδάσκει, ὅτι ὁ Χριστὸς εἶνε Θεός, τὸν ὁποῖο προσκυνεῖ ὅλη ἡ κτίσις. Δὲν θὰ ἑρμηνεύσω στίχο πρὸς στίχο τὴν περικοπή· θὰ δώσω μόνο μία σύντομη σκιαγράφησί της.
Ἡ δημιουργία τοῦ κόσμου εἶνε, ἀγαπητοί μου, ἐκπληκτική. Μπορεῖ νὰ τὴ φανταστῇ κανείς; Μέσα σ᾽ αὐτὴν βρισκόμαστε. Ἡ θεία δημιουργία περιλαμβάνει ἕνα πλῆθος ὄντων, ποὺ κατατάσσονται σὲ τέσσερις κατηγορίες.
- Ἡ μία κατηγορία εἶνε ὅσα ἔχουν μόνο τὸ εἶναι, τὴν ὕπαρξι καὶ τίποτε ἄλλο. Ἐδῶ ὑπάγεται ἡ ὕλη· λ.χ. μιὰ πέτρα, ἕνα βουνό, μιὰ λίμνη.
-Μετά, στὴ δεύτερη κατηγορία, ὑπάγονται τὰ ὄντα ποὺ ἀποτελοῦνται μὲν κι αὐτὰ ἀπὸ ὕλη, ἀλλὰ ἔχουν ἕνα ἰδιαίτερο χαρακτηριστικὸ ποὺ τὰ ἐξυψώνει σὲ ἀνωτέρα κλίμακα· καὶ αὐ τὸ εἶνε τὸ αὐξάνειν. Ὕλη εἶνε λ.χ. ἕνας σπόρος· ἀλλ᾽ ὅταν τὸν κρύψῃς μέσα στὴ γῆ, αὐτὸ τὸ μικρὸ πρᾶγμα, ποὺ πολλὲς φορὲς δὲν εἶνε μεγαλύτερο ἀπὸ τὸ κεφαλάκι μιᾶς καρφίτσας, γίνεται ἕνα πελώριο δέντρο καὶ μετὰ δάσος ὁλόκληρο.
- Στὴν τρίτη κατηγορία κατατάσσονται τὰ ὄντα ποὺ δὲν ἔχουν ἁπλῶς τὸ εἶναι καὶ τὸ αὐξάνειν, ἀλλὰ ἔχουν καὶ τὸ αἰσθάνεσθαι. Ἐδῶ ἀνήκουν τὰ ζῷα. Μιὰ πέτρα τὴ χτυπᾷς, δὲν πονάει· ἕ να δέντρο τὸ πριονίζεις ἢ τὸ ξερριζώνεις, δὲν πονάει· ἕνα ζῷο ὅμως, ἂν τὸ χτυπήσῃς ἢ τὸ πληγώσῃς, πονάει καὶ σκούζει. Πρώτη κατηγορία τὸ ὑπάρχειν, δευτέρα τὸ αὐξάνειν, τρίτη τὸ αἰσθάνεσθαι. Καὶ τώρα μιὰ ἄλλη κατηγορία ὄντων, σὲ ἀκόμη ἀνώτερο ἐπίπεδο. Αὐτά, κοντὰ στὴν ὕ παρξι τὴν αὔξησι καὶ τὴν αἴσθησι, ἔχουν κ᾽ ἕνα ἄλλο μεγάλο προνόμιο· καὶ αὐτὸ εἶνε τὸ νοεῖν· ἡ νόησις, ἡ σκέψις, τὸ μυαλό. Ἐδῶ ἀνήκει ὁ ἄνθρωπος. Ὤ ἡ νόησις, τὸ θεῖο αὐτὸ κομπιοῦτερ, ποὺ παίρνει τὸν ἄνθρωπο καὶ τὸν ὑψώνει μέχρι τοὺς οὐρανούς!
- Σταματᾷ ἆραγε ἐδῶ ἡ δημιουργία; Ὄχι. Ὑπάρχει βαθμίδα καὶ παραπάνω ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο. Τὰ ἀνώτερα ὄντα ποὺ ὑπάγονται σ᾽ αὐτήν, ἐκτὸς ἀπὸ τὰ προηγούμενα, ἔχουν ἐπὶ πλέον τὸ ἄυλον.
Ἐδῶ ἀνήκουν οἱ ἅγιοι ἄγγελοι, ποὺ ἑορτάζουμε σήμερα. Ἐμεῖς ἔχουμε σῶμα, ποὺ ζυγίζει 70, 80, 100 κιλά· ἐκεῖνοι εἶνε ἄυλα πτερωτὰ ὄντα, ἀλλὰ πραγματικά. Ὅ σο βέβαιο εἶνε ὅτι ὑπάρχουν ἄνθρωποι, τόσο βέβαιο εἶνε καὶ ὅτι ὑ πάρχουν ἄγγελοι. Καθένας εἶνε ἐλεύθερος νὰ πιστεύῃ ὅ,τι θέλει· ἀλλ᾽ ἐὰν εἴμαστε Χριστιανοί, ὀφείλουμε νὰ πιστεύ- ουμε στὴν ὕπαρξι τῶν ἀσωμάτων καὶ ἀύλων πνευμάτων, ἀρχηγοὶ καὶ ταξίαρχοι τῶν ὁποίων εἶνε ὁ Μιχαὴλ καὶ ὁ Γαβριήλ.
Ἐδῶ ἀνήκουν οἱ ἅγιοι ἄγγελοι, ποὺ ἑορτάζουμε σήμερα. Ἐμεῖς ἔχουμε σῶμα, ποὺ ζυγίζει 70, 80, 100 κιλά· ἐκεῖνοι εἶνε ἄυλα πτερωτὰ ὄντα, ἀλλὰ πραγματικά. Ὅ σο βέβαιο εἶνε ὅτι ὑπάρχουν ἄνθρωποι, τόσο βέβαιο εἶνε καὶ ὅτι ὑ πάρχουν ἄγγελοι. Καθένας εἶνε ἐλεύθερος νὰ πιστεύῃ ὅ,τι θέλει· ἀλλ᾽ ἐὰν εἴμαστε Χριστιανοί, ὀφείλουμε νὰ πιστεύ- ουμε στὴν ὕπαρξι τῶν ἀσωμάτων καὶ ἀύλων πνευμάτων, ἀρχηγοὶ καὶ ταξίαρχοι τῶν ὁποίων εἶνε ὁ Μιχαὴλ καὶ ὁ Γαβριήλ.
Ἀπὸ τὸ πιὸ μικρὸ λοιπὸν καὶ ἀσήμαντο ὂν μέχρι τοὺς πλανῆτες καὶ τοὺς γαλαξίες ποὺ στροβιλίζονται στὸ ἄπειρο ὑπάρχει μία ἀσύλληπτη ποικιλία καὶ κλῖμαξ ὄντων.
Βλέποντας κανεὶς ὅλα αὐτὰ ἐρωτᾷ·Ποιός τὰ ἔκανε; ποιός ἔκανε τὰ ποτάμια, τὰ δέντρα, τὰ πουλιά, τὰ ζῷα, τὸν ἄνθρωπο, τοὺς ἀγγέλους;
Δὲν ὑπάρχει ἄλλη λογικὴ ἀπάντησις· ὁ Θεὸς διὰ τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου του, τοῦ Χριστοῦ. Παραπάνω λοιπὸν ἀπ᾽ ὅλα αὐτὰ εἶνε ὁ Χριστός, γιὰ τὸν ὁποῖον ἡ πρὸς Ἑβραίους ἐπιστο λὴ λέει, ὅτι δὲν εἶνε ἁπλῶς ἕνας ἔξοχος ἄνθρωπος, ἀλλὰ εἶνε ὁ Θεός. Ὅλοι ὅσοι μέσα στὴν ἱστορία φαίνονται ὡς μεγάλοι ἄν δρες, εἶνε νᾶνοι μπροστὰ στὴν κολοσσιαία, τὴ γιγαντιαία φυσιογνωμία τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὸς εἶνε ὑπεράνω ὅλων, ποιητῶν, φιλοσόφων, ῥητόρων. Μυστήριο ἀσύλληπτο, ποὺ ἐξηγεῖται μόνο ἐὰν παραδεχθοῦμε τὴν ἀλήθεια τοῦ Εὐ αγγελίου ὅτι ἐν τῷ Χριστῷ κατοικεῖ τὸ πλήρωμα τῆς Θεότητος, ὅτι ἐν τῷ Χριστῷ εἶνε αὐτὸς ὁ Θεός, ὁ ὁποῖος ἔλαβε σάρκα καὶ κατεσκήνωσε ἀνάμεσά μας, καὶ ἐσταυρώθη καὶ ἀνεστήθη καὶ ἀνελήφθη στοὺς οὐρανούς. Αὐτὴ τὴν ἀλήθεια διακηρύττει ἡ πρὸς Ἑβραίους ἐπιστολή.
Τὸ συμπέρασμα, ἀγαπητοί μου, ποιό εἶνε; Τρία πράγματα· προσκύνησις, ὁμολογία, ὑπακοή.
Πρῶτον π ρ ο σ κ ύ ν η σ ι ς, ἔτσι μᾶς προτρέπει ἡ Ἐκκλησία μας· «Δεῦτε προσκυνήσωμεν καὶ προσπέσωμεν αὐ τῷ Χριστῷ τῷ βασιλεῖ καὶ Θεῷ ἡ μῶν»( ἑσπερ. ). Ἐὰν τὸν παραδέχεσαι μόνο ὡς ἄνθρωπο, δὲν εἶσαι Χριστιανός. Ἀλλὰ καὶ ἂν ἐσὺ δὲν τὸν παραδέχεσαι, νὰ ξέρῃς ὅτι καὶ οἱ πέτρες ἀκόμα θὰ φωνάξουν «Εἷς ἅγιος, εἷς Κύριος, Ἰ η σοῦς Χριστός, εἰς δόξαν Θεοῦ Πατρός· ἀμήν»(Φιλ. 2,1
1 καὶ θ. Λει τ. ). Δὲν ἔχει ἀνάγκη ὁ Χρι-στὸς ἀπὸ μᾶς τὰ σκουλήκια.
Δεύτερον ὁ μ ο λ ο γ ί α. Εἶνε χρέος μας. Ὁμολόγησε τὸ Χριστὸ καὶ μὴν ὑπολογίζεις τὸν κόσμο. Σὲ ἑ κατὸ χρόνια οἱ ἄν θρωποι θὰ ψάχνουν νὰ βροῦν ποιός ἦταν κάποτε πρόεδρος τῆς δημοκρατίας, πρόεδρος τῆς κυβερνήσεως, πρόεδρος τῆς ἀντιπολιτεύσεως. Ὅλοι σβήνουν· ἕνας ζῇ, ὁ Χριστός μας ὁ αἰώνιος. Γενεὲς γενεῶν θὰ τὸν ὑμνοῦν. «Αἱ γενεαὶ πᾶσαι ὕμνον τῇ ταφῇ σου προσφέρουσι, Χριστέ μου»(ἐγκ. Μ. Σαβ. ).
Κ᾽ ἐσύ, ὅπου βρεθῇς κι ὅπου σταθῇς, νά ᾽χῃς τὸ θάρρος νὰ ὁμολογῇς τὴν πίστι σου φανερά, χωρὶς νὰ ντρέπεσαι. Πῶς θὰ σὲ γνωρίσω ὅτι εἶσαι Χριστιανός; λέει ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός· ἀπὸ τί ἄλλο; ἀπὸ τὸ σταυρό! Εἶσαι Χριστιανός; νὰ κάνῃς λοιπὸν κανονικὰ τὸ σταυρό σου, ὅπως τὸν ἔκανε ὁ μέγας Ἀθανάσιος, ὁ ἅγιος Νικόλαος, οἱ ἀγράμματοι πατέρες μας ποὺ δημιούργησαν τὸ ᾽21. Ὁ Κανάρης, προτοῦ νὰ μπῇ στὸ πυρπολικὸ γιὰ τὸ μεγάλο ἐγχείρημα, ἔκανε τὸ σταυρό του. Κάνε
κ᾽ ἐσὺ τὸ σταυρό σου κανονικά, ὄχι σὰ νὰ παίζῃς βιολί. Εἶνε ὁμολογία πίστεως. Τὸ πρῶτο λοιπὸν προσκύνησις, τὸ δεύτερο ὁμολογία, καὶ τὸ τρίτο καὶ σπουδαιότερο ὑπακοή. Δὲν ζῇ ὁ κόσμος χωρὶς ὑπακοή. Ἡ ὑπακοὴ εἶνε ζωή, ἡ ἀνυπακοὴ θάνατος. Τὸ παιδὶ ὑπακούει στὸν πατέρα, ὁ μαθητὴς στὸ δάσκαλο, ὁ στρατιώτης στὸν ἀξιωματικό, ὁ ἀσθενὴς στὸ γιατρό· κι ὁ Χριστιανός; πρέπει νὰ ὑπακούῃ στὸ Χριστό. Τί λέμε στὸ «Πάτερ ἡμῶν»·«Γενηθήτω τὸ θέλημά σου, ὡς ἐν οὐρανῷ, καὶ ἐπὶ τῆς γῆς»
(Ματθ. 6,). Ὅπως δηλαδὴ στὸν οὐρανὸ οἱ ἄγγελοι ἐκτελοῦν ἀμέσως τὸ θέλημά του καὶ κανείς ἐκεῖ δὲν κάνει καμμιά παρακοὴ κ᾽ ἔτσι ὑπάρχει θεία ἁρμονία, ἔτσι κ᾽ ἐμεῖς ἐδῶ στὴ γῆ νὰ ὑπακούουμε στὸν οὐράνιο Βασιλέα. Διότι κάθε παρακοή, λέει σήμερα ὁ ἀπόστολος Παῦλος, τιμωρεῖται(βλ. Ἑβρ. 2, 2-3). Δυστυχῶς ὅμως ἐμεῖς δὲν ὑπακούουμε στὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ· ὑπακούουμε σὲ ἄλλες ἰδεολογίες καὶ σὲ ἄλλα συστήματα. Μετὰ τὴν παλιγγενεσία κάποιοι ἐπισκέφθηκαν στὸ Παρίσι τὸ γέροντα Κοραῆ καὶ τὸν ρώτησαν· ―Τί σύστημα νὰ ἐφαρμόσου με, δάσκαλε; τὸ ῥώσικο, τὸ ἀμερικάνικο, τὸ γαλλικό, τὸ γερμανικό; ἐκεῖνος πλησίασε στὴ βιβλιοθήκη, πῆρε τὸ Εὐαγγέλιο καὶ τοὺς εἶπε·–Τὸ Εὐαγγέλιο καὶ μόνο τὸ Εὐαγγέλιο εἶνε ὁ συνταγματικὸς χάρτης τῆς Ἑλλάδος.
Κλεῖστε, ἀγαπητοί μου, πρὸς στιγμὴν τὰ μάτια στὸ μάταιο αὐτὸ κόσμο νὰ μὴ βλέπουν τὰ αἰσχρὰ τῆς κοινωνίας, κλεῖστε τὰ αὐτιὰ νὰ μὴν ἀκοῦνε τὶς βλασφημίες ποὺ λέγονται· ἀποσυρθῆτε στὸ ταμιεῖον τῆς ψυχῆς σας· σκεφθῆτε ἀνώτερα, καὶ φαντασθῆτε ἕνα κόσμο - μιὰ Ἑλλάδα ὅπου ὅλοι, ἄρχοντες καὶ λαός, μικροὶ καὶ μεγάλοι, ἀνεξαρτήτως πολιτικῶν ἰδεολογιῶν καὶ διαφορῶν, νὰ ὑπακούουν στὸ Θεό, νὰ ἐφαρμόζουν τὸ Εὐαγγέλιο. Τότε, ὅπως λέει ὁ Διονύσιος Σολωμὸς ὁ ἐθνικός μας ποιητής, θὰ βγῇ ἕνας νέος «ὄμορφος κόσμος, ἠθικός, ἀγγελικὰ πλασμένος»· ἡ γῆ αὐτή, ποὺ σήμερα εἶνε κόλασι, θὰ γίνῃ πάλι παράδεισος, θὰ γίνῃ οὐρανός, καὶ ἐκεῖ ―δὲν εἶνε ψέμα, εἶνε ἀλήθεια― ὅλοι θὰ ψάλλουν καὶ θὰ δοξάζουν τὸν Κύριο· ὅν, παῖδες Ἑλλήνων, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦ τε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας· ἀμήν
«Εἰ γὰρ …πᾶσα παράβασις καὶ παρακοὴ ἔλαβεν ἔνδικον μισθαποδοσίαν, πῶς ἡμεῖς ἐκφευξόμεθα τηλικαύτης ἀμελήσαντες σωτηρίας;»(Ἑβρ. 2,2-3)
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Γεωργίου - Φλωρίνης τὴν Παρασκευὴ 8-11-1985 μὲ ἄλλο τίτλο.