«Και εξηράνθη παραχρήμα η συκή» (Ματθ. 21,19)
ΑΠΟΨΕ, αγαπητοί μου, είναι ή αρχή της αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος. Αρχίζουν υπέροχες ακολουθίες, οι πιο κατανυκτικές του έτους. Πρέπει κανείς να 'νε από πέτρα, για να μην αισθάνεται αυτά πού ψάλλει ή Εκκλησία. Δεν θα ερμηνεύσω κάποιο από τα τροπάρια. Θα πω λίγα λόγια πάνω στο ευαγγέλιο, στην αρχή του ευαγγελίου, πού διηγείται ένα περίεργο θαύμα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. είναι το θαύμα της ξηρανθείσης συκής. Υπό ποίας συνθήκας έγινε το θαύμα αυτό;
Ό Χριστός μας, όπως ακούσαμε το πρωί, ανέβηκε στα Ιεροσόλυμα. Κι ό λαός, πού είχε μάθει ότι ανάστησε το Λάζαρο, τον υποδέχθηκε με πρωτοφανείς εκδηλώσεις• έστρωναν τα ρούχα τους, έκοβαν κλαδιά και τα
Το βράδυ όμως ό Χριστός δεν κοιμήθηκε στα Ιεροσόλυμα. Γιατί; Διότι μέσα στην πόλη υπήρχαν γραμματείς και φαρισαίοι, πού ζητούσαν ευκαιρία να τον εξοντώσουν. Μα ή ώρα του Χριστού δεν είχε έρθει ακόμα. Για αυτό, μόλις βασίλεψε ό ήλιος, πήρε τους μαθητές του και βγήκε έξω από την πόλη. Πήγε στη Βηθανία, κ' εκεί πέρασε τη νύχτα. Την άλλη μέρα, μόλις βγήκε ό ήλιος, ξεκίνησε με τους μαθητάς του πάλι για τα Ιεροσόλυμα. Στο δρόμο πείνασε και πάνω στη δημοσία οδό είδε μια συκιά (οι συκιές ευδοκιμούν στην Παλαιστίνη, και τα σύκα εκεί βγαίνουν πολύ πρώιμα). Πλησίασε και άπλωσε τα άχραντα του χέρια στα κλαδιά, για να βρει σύκο να φάει. Δέ' βρήκε ούτε ένα. Και τότε, λέει το ευαγγέλιο, είπε στη συκιά• «Μηκέτι εκ σου καρπός γένηται εις τον αιώνα», ποτέ σου πια να μην καρπίσεις. Και —ω του θαύματος— αμέσως τα πράσινα φύλλα κιτρίνισαν, τα κλαδιά και ό κορμός στέγνωσαν, ως και ή ρίζα νεκρώθηκε• «Εξηράνθη παραχρήμα ή συκή» (Ματθ. 21,19-20).
Διαβάζοντας αυτά μερικοί σκανδαλίζονται. Μα τι κακό έκανε το δέντρο, λένε, και ξέσπασε πάνω του ή οργή του Χριστού; Τι έχουμε ν' απαντήσουμε σ' αυτούς, πού παίρνουν κόσκινο και κοσκινίζουν τη ζωή του Χριστού για να βρουν κάποιο ψεγάδι να τον κατηγορήσουν;
Ό Χριστός δεν ήταν μόνο άνθρωπος, ήταν και Θεός. Ως Θεός είναι Θεός δικαιοσύνης, «ήγάπησε δικαιοσύνην» (βλ. Ψαλμ. 44,Ι Έβρ. 1,9). Όλα όσα κάνουν οι άνθρωποι εδώ στη γη, τα βλέπει, τα γνωρίζει λεπτομερώς• και τιμωρεί μεν το κακό, αμείβει δε το αγαθό. «Εστί δίκης οφθαλμός, ός τα πάνθ' ορά». Άλλα ό Χριστός, όταν ήρθε εδώ στη γη, δεν παρουσιάστηκε ως Θεός δικαιοσύνης, «Θεός εκδικήσεων» (Ψαλμ. 93,1), όπως στην Παλαιά Διαθήκη, πού εκεί κάθε αμαρτία ετιμωρείτο αμέσως και κεραυνοβόλως. Απόδειξης• όταν ό Χριστός θέλησε να πάει σε μια πόλη και οι κάτοικοι της δεν τον δέχτηκαν να κήρυξη, δύο μαθηταί του οργίστηκαν και είπαν —Κύριε, θέλεις να πούμε να πέση αστροπελέκι να τους κάψει; Και ό Χριστός απήντησε• —«Ουκ οίδατε ποίου πνεύματος έστε υμείς...», δέ' γνωρίζετε με ποιο πνεύμα ήρθα στον κόσμο• δεν ήρθα να καταστρέψω τον κόσμο, αλλά να τον σώσω (Λουκ, 9,55-56). Δόξα τη μακροθυμία του Κυρίου! Και όταν σταυρώθηκε, μπορούσε άπ' το σταυρό να κουνήσει μόνο το δαχτυλάκι του και να γίνη ή γη κάρβουνο. Δεν το έκανε διότι ήρθε, για να σώσει τον κόσμο.
Άλλ' ενώ στην επίγεια ζωή του ό Χριστός ήταν όλο αγάπη και έλεος, εν τούτοις δεν έπαυσε να είναι και Θεός δίκαιος. Και έχουμε δύο περιστατικά πού το αποδεικνύουν. Το ένα είναι όταν πήγε στη χώρα των Γαδαρηνών. Οι Γαδαρηνοί, φιλάργυροι και πλεονέκτες, έτρεφαν χοίρους παρά την απαγόρευση του Μωσαϊκού νόμου• και ό Χριστός επέτρεψε στα δαιμόνια να μπουν στους χοίρους, και το κοπάδι τους πνίγηκε στη λίμνη. Έτσι ό Χριστός και έδειξε ποιος είναι, και τιμώρησε τη φιλαργυρία και πλεονεξία τους.
Το άλλο περιστατικό είναι το σημερινό, ή ξηρανθείσα συκή. Γιατί εξήρανε ό Χριστός τη συκιά; Ό άνθρωπος μοιάζει με δέντρο, ζωντανό δέντρο. Όπως το δέντρο έχει ρίζες, ρουφάει νερό και φτιάχνει καρπούς, έτσι κι ό άνθρωπος έχει ρίζες - και αλίμονο αν οί ρίζες κοπούν. Οί ρίζες του ανθρώπου δεν είναι στη γη• είναι στον ουρανό, από κει αντλεί χυμούς. Για αυτό ένας νεώτερος φιλόσοφος είπε, ότι ό άνθρωπος είναι κυρίως μεταφυσικό όν. Απόδειξης, ότι και ό πιο υλιστής κάποτε σκέπτεται• —Όταν πεθάνω Τι θα γίνω; πού θα πάω;... Και όπως το δέντρο κάνει καρπούς, έτσι και ό άνθρωπος έχει χρέος να φέρει καρπούς, καρπούς «του Πνεύματος», δηλαδή αρετές. Ποιες αρετές; Ανοίξτε την προς Γαλατάς επιστολή (κεφ. 5, στίχ. 22), να δείτε εκεί εννέα καρπούς• πρώτος ή αγάπη, και ακολουθούν χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, αγαθοσύνη, πίστης, πραότης, εγκράτεια. Αυτά καλείται να καλλιεργήσει ό Χριστιανός, έχων ρίζα άθάνατον τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν.
Ή συκιά πού εξήρανε ό Χριστός είναι σύμβολο του ανθρώπου πού δεν κάνει καρπούς του Πνεύματος. Κι όπως εκείνη ξεράθηκε, έτσι κι αυτός θα τιμωρηθεί
Άλλα ή συκιά είναι ακόμα σύμβολο και ενός ολοκλήρου λαού, του Ιουδαϊκού λαού. Τι ήτο ό Ιουδαϊκός λαός; Ένα δέντρο, πού ό Θεός το φύτευσε σε μια γη «ρέουσα μέλι και γάλα» (Εξ. 3,8,17 κ.ά.), το πότισε και το λίπανε. Του έστειλε πολλές και μεγάλες ευεργεσίες, μεγάλους άνδρες, και έπρεπε το δέντρο αυτό να παραγάγει γλυκείς καρπούς. Αντί όμως αυτών το Ιουδαϊκό έθνος παρουσίασε αγκάθια και τριβόλια' κι αντί να σκορπάει την αγαθοσύνη, διέπραξε μέσα στα Ιεροσόλυμα το μεγαλύτερο έγκλημα των αιώνων, σταύρωσε το Θεάνθρωπο τη Μεγάλη Παρασκευή. Έκτοτε κάποια κατάρα κυνηγάει τους Ισραηλίτες. Τιμωρεί ό Θεός. Δεν πέρασαν σαράντα χρόνια από τη μέρα πού είπε ό Χριστός την παραβολή της ξηρανθείσης συκής, και τα Ιεροσόλυμα πολιορκήθηκαν στενά από τις ρωμαϊκές λεγεώνες του Τίτου.
Οι Ρωμαίοι μπήκαν στην πόλη,
κατέστρεψαν το ναό του Σολομώντος και το πραιτόριο του Πιλάτου, έκαψαν τα
ανάκτορα του Άννα και Καϊάφα, έπιασαν πλήθος αιχμαλώτους και τους πουλούσαν
στα σκλαβοπάζαρα. «Τριάντα φλωριά πώλησαν οι Εβραίοι τον Χριστόν μας,
τριάντα εις το φλωρί πώλησε ό Χριστός μας χίλιες χιλιάδες Εβραίους», λέει ό
άγιος Κοσμάς ό Αιτωλός (σ. 197). Πουλούσαν γυναίκες και παιδιά στην αγορά
αντί ενός δηναρίου, παρακαλώ, μια δραχμή. Οι δε άντρες σταυρώθηκαν. Τόσο
πολλοί ήταν οι σταυροί, λέει ή ιστορία, ώστε δεν υπήρχε πλέον ξύλο στο δάσος
για να σταυρώσουν άλλους. Έτσι το «Μηκέτι εκ σου καρπός γένοιτο εις τον
αιώνα» πραγματοποιήθηκε. Συμβολικός ενήργησε ό Χριστός -αντί να χτυπήσει
άνθρωπο, χτύπησε ένα δέντρο άψυχο, για να μας δώσει το δίδαγμα.
Αδελφοί μου, τελείωσα. Θα ήθελα απόψε πού θα πάτε στα σπίτια σας, μπροστά στην εικόνα του Νυμφίου, να θέσετε ένα ερώτημα στον εαυτό σας• Εγώ, ό καθένας από μας, Τι είμαι; Είμαι δέντρο καρποφόρο; έχω να παρουσιάσω καλά έργα;... Και μπορούμε να παρουσιάσουμε καλά έργα, μάλιστα τις άγιες αυτές ήμερες πού πρέπει να θυμηθούμε φτωχούς και αρρώστους. Εξέτασε Τι είσαι, συκιά με σύκα, ή σαν αυτή πού καταράστηκε ό Χριστός;
Ας εξετάσουμε τον εαυτό μας και ως έθνος. Τι καρπούς έχει ή Ελλάς; Κάποτε είχε εκλεκτούς καρπούς. Τώρα βγάζει αγκάθια και τριβόλια, απίστους και άθεους και βλάσφημους, και υπάρχει φόβος τιμωρίας. Θα πεινάσουμε, θα πούμε το ψωμί ψωμάκι και το νερό νεράκι. Είμεθα όλοι δέντρα άκαρπα, άντρες, γυναίκες, παιδιά, ιερωμένοι, αρχιερείς, άρχοντες, μικροί και μεγάλοι. Θα εορτάσουμε το Πάσχα στην εκκλησία, άλλ' όταν βγούμε έξω είμεθα ειδωλολάτρες και αντίχριστοι, και θ' ακουστή ή φωνή - τίνος; Όχι του αμαρτωλού επισκόπου Αυγουστίνου, άλλα ή φωνή Ιωάννου του Βαπτιστού, πού λέει• «Ποιήσατε καρπούς άξιους της μετανοίας...
Πάν δένδρον μη ποιούν καρπόν καλόν
εκκόπτεται και εις πυρ βάλλεται» (Λουκ. 3,8-9) δέντρο πού δεν κάνει καρπό,
είναι για τσεκούρι και φωτιά.
Ας παρακαλέσουμε όλοι, να δώσει ό Θεός δια των πρεσβειών της ύπεραγίας Θεοτόκου να γίνουμε δέντρα καρποφόρα, προς δόξα του αγίου του ονόματος• αμήν.
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία, η οποία έγινε στον Ιερό Ναό Άγιου Παντελεήμονος Φλωρίνης την 1-5-1983 με άλλο τίτλο. Καταγραφή και σύντμησης 24-04-2005