Η αγία μας Εκκλησία αγαπητοί μου, όρισε να εορτάζονται οι πατέρες της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου στις 13 Ιουλίου, εάν συμπίπτει Κυριακή, ή την πρώτη Κυριακή μετά την 13η Ιουλίου.
Σήμερα λοιπόν που εορτάζουμε τη μνήμη των αγίων πατέρων, ας εξετάσουμε μαζί, με απλή γλώσσα, ποιοι είναι πατέρες.
Πατέρες εν πρώτοις είναι οι φυσικοί γεννήτορες.
Κανείς δε γεννήθηκε από βράχο. Ο μεγαλοδύναμος και πάνσοφος Θεός όρισε, ο άνθρωπος να προέρχεται από ένα ζευγάρι ανδρός και γυναικός. Οι γονείς, ο πατέρας και η μητέρα είναι όργανα του Θεού, συνδημιουργοί, για να έρχεται στον κόσμο ο άνθρωπος.
Τι είναι ο άνθρωπος σωματικώς, πως αρχίζει η ζωή του; Μη βλέπουμε τα πράγματα αισχρά, δεν υπάρχει τίποτε αισχρό στο έργο του Θεού, όλα είναι θαυμαστά.
Τι λένε λοιπόν οι επιστήμονες;
Ο άνθρωπος στην αρχή είναι ένα πολύ μικρό πραγματάκι, είναι μικρότερος από το κεφαλάκι της καρφίτσας. Αρχίζει από ένα ελάχιστο σπόρο.
Όπως ο σπόρος του φυτού πέφτει στη γη, έτσι ο σπόρος αυτός πέφτει στη μήτρα της μητέρας, που είναι το μεγαλύτερο εργοστάσιο. Εκεί μέσα συντελείται το θαύμα.
Και όπως ο σπόρος που ρίζωσε αυξάνει σιγά – σιγά, έτσι και το έμβρυο αναπτύσσεται επί εννέα μήνες, κι όταν πλέον συμπληρώσει τον κύκλο της κυοφορίας εξέρχεται από τους κόλπους της μητέρας, όπως ο στάχυς από τα σπλάχνα της γης, και τότε ακούγεται το κλάμα του βρέφους που προξενεί χαρά στους γονείς.
Ο Χριστός είπε: «Η γυνή όταν τίκτη λύπην έχει, ότι ήλθεν η ώρα αυτής, όταν δε γεννήση το παιδίον, ουκέτι μνημονεύει της θλίψεως δια την χαράν ότι εγεννήθη άνθρωπος εις τον κόσμον».
Μεγάλο θαύμα αυτό. Μερικοί ζητούν θαύματα, τα θαύματα είναι μπροστά μας, αλλά δυστυχώς δεν έχουμε μάτια να τα δούμε.
Κάπου διάβασα, ότι ένας άπιστος και κανείς δεν μπορούσε να τον πείσει ότι υπάρχει Θεός.
Όταν όμως έκανε οικογένεια και γεννήθηκε το πρώτο του παιδί, άλλαξε, ακούγοντας το κλάμα του βρέφους είπε: Τώρα πιστεύω!
Στην οικογένεια βλέπουμε το θαύμα της δημιουργίας. Με τη γέννηση του παιδιού τα μέλη – πρόσωπα είναι τρία, πατέρας, μάνα, παιδί.
Έχουν ενότητα που αποτελεί μικρή εικόνα της αγίας Τριάδος.
Όπως ό Πατήρ Υιός και άγιο Πνεύμα είναι τρία διακεκριμένα πρόσωπα ενωμένα όπως σε μία τρισυπόστατο θεότητα, έτσι και στην οικογένεια, από τη στιγμή που γεννάται το παιδί, γίνεται αυτό κρίκος που ενώνει τον πατέρα και τη μητέρα, δημιουργείται μια μιρή τριάδα, εικόνα της αγίας Τριάδος.
Οι γονείς αγαπούν τα παιδιά τους, φροντίζουν και θυσιάζονται γι΄ αυτά.
Τους ωθεί το ένστικτο της πατρότητας και μητρότητας, που συναντάται παντού στη φύση και είναι αξιοθαύμαστο.
Τα παιδιά ζουν, διότι υπάρχει η φροντίδα αυτή, αλλοίμονό τους αν λείψει.
Γι΄ αυτό τα παιδιά οφείλουν σεβασμό και τιμή στους γονείς. Μετά το Θεό δεν υπάρχει άλλος να αγαπάει το παιδί όπως η μάνα κι ο πατέρας. Όταν πεθαίνουν αυτοί, τότε φαίνεται η έλλειψης.
Η γενεά μας δυστυχώς δεν αποδίδει την οφειλομένη τιμή.Ξέρω καλά την περίπτωση ενός νέου που χτύπησε τη μητέρα του και κατόπιν συναισθάνθηκε το αμάρτημά του εξομολογήθηκε σε διάσημο πνευματικό των Αθηνών κι εκείνος του είπε:
Θα βάλεις μετάνοια, θα ζητήσεις συγνώμη, και μετά θα πέσεις στη γη, θ΄ απλώσεις τα χέρια σου και θα της πεις.
«Μάνα, πάτησε τα κολασμένα χέρια μου….».
Σήμερα λοιπόν, εορτή των Πατέρων, ενθυμούμεθα πρώτον τους φυσικούς γεννήτορές μας.
Προχωρούμε τώρα σ΄ ένα ανώτερο σκαλοπάτι.
Στη Μακεδονία γεννήθηκε ο Μέγας Αλέξανδρος. Μητέρα του ήταν η Ολυμπιάς και πατέρας του ο Φίλιππος (βρέθηκε ο τάφος του στη Βεργίνα με θαυμαστά αντικείμενα που πιστοποιούν την ελληνικότητα της Μακεδονίας).
Διδάσκαλο ο Αλέξανδρος είχε τον περίφημο Αριστοτέλη, για τον οποίο είπε: Στον πατέρα μου οφείλω το «ζην» (ότι υπάρχω στη ζωή), στον διδάσκαλό μου οφείλω το «εύ ζην» (ότι ζω μια ανώτερη ζωή).
Μετά τους φυσικούς γονείς, μπορούν να ονομασθούν πατέρες και σοφοί διδάσκαλοι και καθηγηταί, που εμπνέουν μια ανώτερη ζωή στους μαθητάς τους, και γι΄ αυτό είναι άξιοι μεγάλης τιμής.
Είχα πολλά χρόνια να πάω στην πατρίδα μου. Όταν βρέθηκα στο χωριό μου και είδα το γέροντα διδάσκαλό μου, εκατό χρονών, τόσο συγκλονίστηκα, ώστε έσκυψα και φίλησα το χέρι του.
Είναι μεγάλο πράγμα να είναι κανείς διδάσκαλος και να φυτεύει στις καρδιές τα αιώνια ιδανικά του γένους μας.
Και τώρα προχωρείτε να ανεβούμε σ΄ ένα άλλο ανώτερο σκαλί, να σας δείξω πατέρες ανωτέρας πνοής, είναι οι πατέρες της Εκκλησίας, όπως αυτοί που εορτάζουμε σήμερα.
Ποια γλώσσα μπορεί να τους υμνήσει! Είναι οι διδάσκαλοι του ευαγγελίου, οι κήρυκες της αληθείας, οι υπερασπιστές των των δογμάτων της πίστεως, σάλπιγγες της ορθοδοξίας. Όπως ψάλλει σήμερα το ωραίο δοξαστικό των αίνων, είναι «αστέρες πολύφωτοι», «μυρίπνοα άνθη του παραδείσου», «θεηγόροι οπλίται παρατάξεως Κυρίου».
Αν οι φυσικοί πατέρες αγαπούν τα παιδιά τους, πολύ περισσότερο οι άγιοι πατέρες αγάπησαν τα ποίμνιά τους.
Δίδαξαν και ερμήνευσαν το Ευαγγέλιο, υπερήσπισαν την αλήθεια την αλήθεια μέχρι θανάτου, δεν δέχθηκαν ούτε την παραμικρή προσθήκη ή αφαίρεση, όπως ακούσαμε σήμερα στο Ευαγγέλιο.
Διότι η πίστη μας είναι τελεία. Η Ορθοδοξία μας είναι σαν τον Παρθενώνα, όπου δεν επιτρέπεται ούτε μια μικρή χαραγή, είναι όπως το μάτι, που δεν δέχεται ούτε μια τρίχα. Όποιος αφαιρέσει ή προσθέσει κάτι, είναι επικατάρατος.
Οι Άγιοι Πατέρες έκαναν θυσίες για την ακεραιότητα της Ορθοδοξίας.
Ο Άρειος ήθελε να προσθέσει ένα γιώτα (ι) στο σύμβολο της πίστεως και τη λέξη «ομοούσιον» να την κάνει «ομοιούσιον» (που θα σήμαινε ότι ο Χριστός δεν έχει την ίδια ουσία, αλλά έχει ομοία ουσία με τον Πατέρα).
Ο Μέγας Αθανάσιος δεν το δέχθηκε, κι αυτό του κόστισε σαράντα χρόνια ταλαιπωρία.
Οι Άγιοι Πατέρες αγωνίσθηκαν στις ιερές συνόδους να μας παραδώσουν αλώβητη την ορθόδοξο πίστη, θέσπισαν τα δόγματα και συνέταξαν το Σύμβολο της Πίστεως που ακούγεται μέχρι σήμερα.
Στην κλίμακα των πατέρων πρώτο σκαλοπάτι είναι οι γονείς, δεύτερο οι διδάσκαλοι και καθηγηταί, τρίτο οι Ιεροί Πατέρες της Εκκλησίας μας.
Και τώρα προχωρείτε, υψωθείτε περάστε τα άστρα και τους γαλαξίες. Υπεράνω όλου του κτιστού σύμπαντος υπάρχει ο Κτίστης των όλων, ο «Θεός και Πατήρ πάντων», εκείνος ο οποίος, αυτός και μόνο, είναι ο Πατήρ εν απολύτω εννοία. Είναι ο εν Τριάδι Θεός.
«Πάτερ ημών», αν το λες όχι τυπικά αλλά με συναίσθηση και δάκρυα, θαύματα κάνεις.
Έχεις βεβαιότητα ότι αυτός φροντίζει για σένα.
«και αν δεν μου μένει εντός του κόσμου
που να ακουμπήσω – να σταθώ,
εκεί ψηλά είν΄ ο Θεός μου
πως ημπορώ ν΄ απελπισθώ;»
Το συμπέρασμα, αγαπητοί μου. Τιμή στους πατέρες. Στους γονείς πρώτα. «Τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα σου».
Πάρε την ευχή των γονέων σου, και τότε χώμα θα πιάνεις – μάλαμα θα γίνεται. «Ευλογία γαρ πατρός στηρίζει οίκους τέκνων, κατάρα δε μητρός εκριζοί θεμέλια», η κατάρα ξεριζώνει σπίτια εκ θεμελίων.
Τιμή στους διδασκάλους έπειτα, κατά το παράδειγμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Τιμή ιδιαίτερα στους κληρικούς και ποιμένες.
Τιμή εξαιρετική στους Αγίους Πατέρες, των οποίων την ιερά μνήμη επιτελούμε.
Μοναδική τέλος και άπειρη τιμή και λατρεία στον εν Τριάδι Θεόν Πατέρα.
Ένας μεγάλος αστρονόμος, όταν άκουγε το όνομα του Χριστού σηκωνόταν όρθιος, σε στάση προσοχής, από σεβασμό.
Δυστυχώς τώρα ο Θεός δεν τιμάται. Αντιθέτως, αχάριστα όντα, την μπουκιά έχουν στο στόμα και το Χριστό βλαστημούν. Χειρότεροι κι από τα ζώα. Πως δεν μας εξαλείφει από το πρόσωπο της γης!
Να δώσουμε υπόσχεση. Στο εξής κανένα στόμα να μη προσβάλει το Όνομά Του.
Κανένα παιδί να μην ασεβήσει στους γονείς του.
Κανένας μαθητής να μη λυπήσει τον διδάσκαλό του.
Κανένας Χριστιανός να μην αθετήσει τα δόγματα των Αγίων Πατέρων.
Η ζωή μας να λάμπει και τα στόματα όλων μας να υμνούν το Θεό ημέρα και νύχτα.
«ούτω λαμψάτω το φως υμών έπροσθεν των ανθρώπων, όπως ίδωσιν υμών τα καλά έργα και δοξάσωσι τον πατέρα υμών τον εν τοις ουρανοις» αμήν.
(+) ο Επίσκοπος Αυγουστίνος
Κυριακή Δ΄ Ματθαίου (Ματθ. 8,5-13)
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία, η οποία έγινε στον Ι.Ν. Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Νίκης Φλωρίνης στις 14.7.1985