Από την Αντιόχεια καταγόταν, και μαζί με τον πατέρα του Μάρκελλο και τη μητέρα του, η φήμη του Χριστού μας τους έσπρωξε προς τα Ιεροσόλυμα για να τον γνωρίσουν. Αργότερα όλοι βαπτίστηκαν χριστιανοί. Ο πατέρας του μάλιστα Μάρκελλος έγινε και Επίσκοπος της Σικελίας.
Και ο ίδιος Παγκράτιος, αφού πια είχαν αποθάνει οι γονείς του εγκατέλειψε τον κόσμο και τα του κόσμου και έφυγε στην έρημο του Πόντου για να ασκητέψη και να αφιερωθή στο θεό. Εκεί στα όρια της μαύρης θάλασσας, βρήκε μια σπηλιά και κατοίκησε μέσα «προσεχών εις μόνον τον εαυτόν του και τον Θεόν» κατά τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη.
Άλλ’ ο Κύριος πάντοτε θέτει «τον λύχνον επί την λυχνίαν».
Όταν ο απόστολος Πέτρος περιώδευε κηρύττοντας τα μέρη εκείνα συνάντησε τον άγιο Παγκράτιο στη μαύρη θάλασσα, εξετίμησε την αρετή του και την αφοσίωσί του και τον παρέλαβε μαζί του συνεργό στην ιεραποστολή του.
Έφθασαν στην Αντιόχεια και κατόπιν στα μέρη της Κιλικίας. Παντού εκήρυττε με θαυμάσια τα αποτελέσματα ο άγιος Παγκράτιος, γι’ αυτό και ο ιερός Υμνογράφος του λέγει: «Τους άλμη συγχωσθέντας των δεινών, αγκίστρω σου των λόγων ανηγάγου Ιερέ, και προσευχών ιερωτάτη επομβρία θολερόν εξήρανας κακοπιστίας βυθόν ιερομύστα Χριστού». Με το αγκίστρι των θεοπνεύστων λόγων του ετράβηξε από την αλμηρή θάλασσα των παθών τους αμαρτωλούς της εποχής του και με τη βροχή των αγίων του προσευχών επότισε τις διψασμένες καρδιές και εκαθάρισε της κακοπιστίας το θολό βυθό.
Στα μέρη της Κιλικίας συναντήθηκε ο άγιος και με τον Απόστολο Παΰλο. Και από τους δύο λοιπόν κορυφαίους αποστόλους, με τη χάρι του τελεταρχικού Πνεύματος προχειρίζεται ο άγιος Παγκράτιος σε Επίσκοπο του Ταυρομενίου της Σικελίας.
Ο νέος επίσκοπος έταξείδεψε στην έδρα του με ένα πλοίο πού άνηκε σε δυο ναύκληρους το Λυκεονίδη και το Ρωμύλο. Πρώτα πρώτα αυτοί οι δυο ναύκληροι έγιναν χριστιανοί, καταγοητευμένοι από τη δύναμι της πίστεως και τον πλούτο των θαυμάτων του αγίου.
Η δράσι του στην Επαρχία του ήταν διπλή, «προς καθαίρεσιν οχυρωμάτων» του διαβόλου και της πλάνης, και «προς οικοδομήν του σώματος της Εκκλησίας» με το κήρυγμα και τη δράσι.
Όλα τα είδωλα πού προσκυνούσαν οι ειδωλολάτρες τα κατακρήμνισεν ο άγιος, προπαντός των δύο δαιμόνων του Φάλκωνος και του Λύσσωνος.
Με τα θαύματα του και την αρετή του επίστεψε στο Χριστό και αυτός ο ηγεμόνας του τόπου Βανιφάτιος.
Και ο άγιος με την συμπαράστασι τόσων θαυμαστών του και πιστών ακολούθων του έκτισε ορθόδοξο Ναό σε διάστημα τριάντα και μόνον ήμερων.
Τα πλήθη των ασθενών έτρεχαν ακατάπαυστα κοντά του για να λάβουν την ίασι του σώματος αλλά και τη ρώσι της ψυχής.
Μια ομάδα όμως ανθρώπων πού δεν ήθελαν το γάμο και τον πολεμούσαν σαν αμαρτωλό και πού επίστευαν ότι ο αρχηγός τους ο Μοντανός από το Αρδαβάν της Φρυγίας ήταν ο Παράκλητος, οι Μοντανιστάι όπως είναι γνωστοί οι αιρετικοί αυτοί από την Ιστορία, αντετάχθησαν στο έργο και στη διδαακαλία του αγίου Παγκρατίου του Επισκόπου Ταυρομενίου.
Παρέλαβαν λοιπόν τον τοπικόν άρχοντα με το μέρος τους και επετέθησαν κατά του αγίου Επισκόπου Παγκρατίου και τον ελιθοβόλησαν. Ολόκληρος σωρός από πέτρες σχηματίσθηκε επάνω από το Ιερό και άγιο του Επισκόπου σώμα, το όποιο απετέλεσε το βάθρο και τον θεμέλιο λίθο του νοητού οικοδομήματος της τοπικής του Εκκλησίας. «Προθείς εαυτόν Παγκράτιος ως βάθρον, αθλήσεως ήγειρεν οίκον εκ λίθων», λέγει ο Ιερός Υμνογράφος.
Όντως ανεδείχθη «καλός ποιμήν».
Διότι καθώς είπεν ο Κύριος «ο ποιμήν ο καλός την ψυχήν αυτού τίθησιν υπέρ των προβάτων», θυσιάζεται ο καλός ποιμένας, ο Επίσκοπος, ο Ιερεύς, για τα πνευματικά του παιδιά, για τα πρόβατα της λογικής του ποίμνης.
Και ο άγιος Παγκράτιος εθυσίασε τη ζωή του προς χάριν των πνευματικών του παιδιών, των χριστιανών της Επισκοπής του για να τους προφύλαξη από τους φοβερούς αιρετικούς της εποχής του, τους Μοντανιστάς και από την πλάνη των ειδώλων.
Και κατά των ειδώλων εστράφη και συνέτριψε τα αγάλματα των δαιμονίων ψευδοθεών και κατά των Μοντανιστών επετέθη και εκαυτηρίασε την πλάνη τους και την αίρεσί τους κηρύττοντας την ορθόδοξο πίστι και τις ακατάλυτες αλήθειες του Ευαγγελίου. Τέτοιους ποιμένας ας ευχηθούμε να εξαποστέλη πάντοτε ο Κύριος στην Εκκλησία.
Εμείς δόξα τω Θεώ, στην Επαρχία Μηθύμνης έχομε μια παράδοσι απ’ αιώνων, από της εποχής του αγίου Αλεξάνδρου και του αγίου Ιγνατίου, καλών ποιμένων και επισκόπων.
Ας προσευχώμεθα γι’ αυτούς να τους διαφυλάττη εκάστοτε ο Κύριος «υγιαίνοντας και ορθοτομούντας τον λόγον της αυτού αληθείας», ώστε πάντοτε να μας οδηγούν στο δρόμο της σωτηρίας. Αμήν.
του Αρχιμ. Νικοδήμου Παυλόπουλου
Καθηγουμένου Ι. Μ. Αγίου Ιγνατίου – Λειμώνος Λέσβου
από το βιβλίο του «Εορτοδρόμιον»
***
Ο Καλός Ποιμήν
«Προθείς εαυτόν Παγκράτιος ως βάθρον Αθλήσεως ήγειρεν οίκον εκ λίθων».