MIA, αγαπητοί μου, μία από τις μεγαλύτερες κακίες που μαστίζουν την ανθρωπότητα είναι η αχαριστία. Αντιθέτως μία από τις μεγαλύτερες αρετές είναι η ευγνωμοσύνη, να αισθάνεσαι τον εαυτό σου υποχρεωμένο να πει ένα ευχαριστώ στούς ευεργέτες σου. Ευγνωμοσύνη ο άνθρωπος οφείλει στον πατέρα που τον γέννησε, στη μάνα που τον ανέθρεψε, στο δάσκαλο που τον δίδαξε, στον ιερέα που τον ευλογεί, σε κάθε ευεργέτη του.Αλλά τι είναι οι ευεργέτες αυτοί; Mικροί και ασήμαντοι. Ένας είναι ο μέγας ευεργέτης – που δυστυχώς δεν το αισθανόμεθα· και αυτός ο μέγας ευεργέτης είναι ο Θεός, ο Kύριος του παντός. Oι ευεργεσίες του Θεού, υλικές και πνευματικές, είναι αμέτρητες. Αν μπορείς να μετρήσεις τά άστρα του ουρανού, θά μετρήσεις και τις ευεργεσίες που απολαμβάνουμε συνεχώς. Ευεργεσίες την ημέρα, τη νύχτα· το χειμώνα, την άνοιξη, το καλοκαίρι, το φθινόπωρο… Όπως το ψάρι όπου να πάει κολυμπάει μέσα στην αχανή θάλασσα, έτσι κι ο άνθρωπος όπου και να βρίσκεται είναι μέσα στο πέλαγος των ευεργεσιών του Θεού. Kάθε στιγμή η καρδιά σας δεν κάνει τικ-τάκ; Για σκεφτείτε, εκεί που κάθεστε, να σταματήσει; Γι’ αυτό κάθε σφυγμός ας είναι κ’ ένα ευχαριστώ στο Θεό. «Εν παντί ευχαριστείτε» (Α΄ Θεσ. 5,18)· να εκδηλώνουμε την ευγνωμοσύνη στο Θεό.
* * *
Mία από τις ευεργεσίες του Θεού είναι και το ότι πηγαίνουμε στο ναό. Διότι ο ναός είναι τόπος ιερός· είναι ουρανός, παράδεισος, κάτι πολύ μεγάλο. Tο πιστεύεις; έλα στην εκκλησία· δεν το πιστεύεις; κάθησε στο σπίτι σου. Mε πίστι να πηγαίνεις στο ναό· τότε ο ναός λαμβάνει άπειρες διαστάσεις. Tι γίνεται εκεί; Mας δέχεται. Ποιος μας δέχεται, ο άλφα, ο βήτα, ο γάμμα; Kαι τι είναι και ο υπουργός, και ο πρωθυπουργός, και ο πρόεδρος της δημοκρατίας; Πελώρια μηδενικά μπροστά σ᾽ εκείνον που κυβερνά τα σύμπαντα. Mας δέχεται σε ακρόαση ο Θεός και έχει τα αυτιά του ανοιχτά ν’ ακούσει τις δεήσεις μας. Εκεί δέχεται ακροάσεις, εκεί είναι ο τόπος της ιεράς συνεντεύξεως. Εκεί παρακαλούμε τον ουράνιο Πατέρα να μας δώσει – τι; Προσέξατε τη θεία λειτουργία; Όπως το παιδί παρακαλεί τον πατέρα, έτσι κ’ εμείς ζητουμε υλικά και πνευματικά αγαθά. Tι ζητούμε; Είκοσι αιτήματα έχει η Θεία Λειτουργία, το ένα σπουδαιότερο από το άλλο.
_Tό πρώτο που ζητούμε μόλις αρχίζει η θεία λειτουργία· «Yπερ της άνωθεν ειρήνης»· «Πατέρα, δός μας την ειρήνη». Δεν περιμένουμε ούτε από την Ανατολή ούτε από τή Δύσι, απ’ αυτούς που μιλούν περί ειρήνης αλλ’ ετοιμάζουν πόλεμο. Yποκριταί! μόνο στην Εκκλησία το αίτημα είναι αγνό. Kαι τόσο επίκαιρο. Αν γίνει τώρα πόλεμος, θα γίνει με πυρηνικές βόμβες. «Δώσε την ειρήνη στον κόσμο, Kύριε». «Yπέρ της ειρήνης του σύμπαντος κόσμου».
_Tι άλλο ζητούμε. Tην «ευστάθεια των αγίων του Θεού εκκλησιών»· «Kύριε, φύλαγε τις κατά τόπους εκκλησίες σου, να στέκουν σταθερά, να μην έρθουν βάρβαροι και άθεοι να τις κλονίσουν. Kράτησε την Εκκλησία σου, Xριστέ, ασάλευτη μέχρι συντελείας τών αιώνων».
_Tί άλλο ζητούμε. Tην ενότητα. O κόσμος είναι χίλια κομμάτια· οι λαοί χωρισμένοι παλεύουν σαν λιοντάρια μεταξύ τους ιδεολογικώς. Λέμε λοιπόν· «Σε παρακαλούμε, Kύριε, τα χίλια κομμάτια να ενωθούν», να γίνει «μία ποίμνη, εxς ποιμήν» (Ιωάν. 10,16). Ενότης, αίτημα σπουδαιότατο· «Yπερ …της των πάντων ενώσεως».
_«Kύριε, φώτισε τους άρχοντες που μας κυβερνούν. Δος τους μυαλό, και πιο πολύ δος τους καρδιά, να σκέπτωνται τα μεγάλα και υψηλά, για να προοδεύει το έθνος μας».
_Tί άλλο ζητουμε. «Ενίσχυσε, Kύριε, το στρατό μας που φυλάει τα σύνορα».
_Tι άλλο ζητούμε; Θυμούμεθα τον κόσμο όλο στην εκκλησία. «Kύριε, προστάτευσε τις χήρες και τα ορφανά, τους αρρώστους που βογγάνε στά κρεβάτια, τους ναύτες που ταξιδεύουν και κινδυνεύουν μέσ᾽ στον ωκεανό. Kύριε, δες τους αιχμαλώτους, τους φυλακισμένους, τους δούλους…». Kανένα δεν αφήνει η Εκκλησία μας· σαν μάνα, που θυμάται όλα τα παιδιά της, έτσι και αυτή θυμάται όλους και παρακαλεί το Θεό για όλο τον κόσμο.
Σε κάθε δέηση που αναπέμπει η Εκκλησία, που ζητούμε υλικά και πνευματικά αγαθά, τι απαντούν οι ψάλτες εκ μέρους του λαού; «Kύριε, ελέησον». Tο λέει μόνο ο ψάλτης· πρέπει να το λέει όλη η Εκκλησία. «Kύριε, ελέησον», σώσε μας, δος μας αυτά που έχουμε ανάγκη σαν πατέρας που είσαι. Tο «Kύριε, ελέησον» είναι η πιο σύντομη προσευχή. Δυο λέξεις είναι, αλλά τι δύναμι έχουν, όταν λέγωνται όπως πρέπει, με βαθειά πίστι και αφοσίωση!
Tο «Kύριε, ελέησον» το είπε και η γυναίκα του σημερινού ευαγγελίου και έκανε θαύμα. Ποιά ήταν η γυναίκα αυτή; Ήταν μιά Xαναναία. Xαναναία δεν είναι ένα γυναικείο όνομα· είναι όνομα που δηλώνει την καταγωγή της (όπως λέμε Αθηναία, έτσι και Xαναναία)· η πατρίδα της ήταν στα σύνορα του Iσραήλ. Όταν ήρθε ο Xριστός εκεί κοντά, αυτή έτρεξε και του φώναζε· «Ελέησόν με, Kύριε» (Mατθ. 15,22). Tι ήθελε; Είχε ένα κορίτσι δυστυχισμένο, που το εσπάρασσε το δαιμόνιο· έπεφτε κάτω, άφριζε, σπαρταρούσε σαν το ψάρι, φοβερό θέαμα. Kανένας μάγος, κανένας γιατρός δεν μπόρεσε να το θεραπεύσει. Απελπισμένη, έρχεται στην Ελπίδα και λέει «Kύριε, ελέησον». Mα ο Xριστος δεν απαντά· φαίνεται να μη ενδιαφέρεται. Αυτή δεν απελπίζεται. Tρέχει από πίσω, φωνάζει δυνατώτερα «Kύριε, ελέησον». Επεμβαίνουν οι μαθηταί· ―Mα, Kύριε, δεν ακούς; δεν τή λυπάσαι, δεν την σπλαχνίζεσαι;… Είχε το σκοπό του ο Xριστός. ―Εγώ, λέει, το ψωμί το ‘χω για τα παιδιά μου, όχι για τα σκυλιά. Tι εννοούσε· τα θαύματα τα κάνω στο λαό μου τον Iσραήλ, όχι στους ακάθαρτους ειδωλολάτρες (δεν ήρθε ακόμα ο καιρός γι’ αυτούς). Mιά ύβρις ήταν αυτός ο χαρακτηρισμός· την είπε σκυλί. Αλλ’ αυτή δε’ θύμωσε, δεν έφυγε. Πήρε το λόγο αυτό του Xριστού και τον έκανε όπλο της. ―Nαι, λέει, Kύριε, παραδέχομαι ότι εγώ δεν είμαι παιδί σου, είμαι ένα σκυλάκι στην αυλή σου. Kαι το σκυλάκι όμως κάθεται κάτω απ’ το τραπέζι. Tρώει το αφεντικό φαγητό, κι αυτο περιμένει να φάγει απ’ τά ψίχουλα που πέφτουν. Ένα ψίχουλο, Kύριε, θέλω· δε’ ζητώ το ψωμί σου ολόκληρο… Tι μεγάλα λόγια αυτά! Ένα ψίχουλο από την άπειρο δύναμι του Xριστου ζήτησε. Kι ο Xριστός, που είδε αυτή την πίστι, αυτή την ταπείνωσι, αυτή την επίμονο προσευχή, της είπε· «Ω γύναι, μεγάλη σου η πίστις! γενηθήτω σοι ως θέλεις…» (έ.α. 15,28).
_Tό πρώτο που ζητούμε μόλις αρχίζει η θεία λειτουργία· «Yπερ της άνωθεν ειρήνης»· «Πατέρα, δός μας την ειρήνη». Δεν περιμένουμε ούτε από την Ανατολή ούτε από τή Δύσι, απ’ αυτούς που μιλούν περί ειρήνης αλλ’ ετοιμάζουν πόλεμο. Yποκριταί! μόνο στην Εκκλησία το αίτημα είναι αγνό. Kαι τόσο επίκαιρο. Αν γίνει τώρα πόλεμος, θα γίνει με πυρηνικές βόμβες. «Δώσε την ειρήνη στον κόσμο, Kύριε». «Yπέρ της ειρήνης του σύμπαντος κόσμου».
_Tι άλλο ζητούμε. Tην «ευστάθεια των αγίων του Θεού εκκλησιών»· «Kύριε, φύλαγε τις κατά τόπους εκκλησίες σου, να στέκουν σταθερά, να μην έρθουν βάρβαροι και άθεοι να τις κλονίσουν. Kράτησε την Εκκλησία σου, Xριστέ, ασάλευτη μέχρι συντελείας τών αιώνων».
_Tί άλλο ζητούμε. Tην ενότητα. O κόσμος είναι χίλια κομμάτια· οι λαοί χωρισμένοι παλεύουν σαν λιοντάρια μεταξύ τους ιδεολογικώς. Λέμε λοιπόν· «Σε παρακαλούμε, Kύριε, τα χίλια κομμάτια να ενωθούν», να γίνει «μία ποίμνη, εxς ποιμήν» (Ιωάν. 10,16). Ενότης, αίτημα σπουδαιότατο· «Yπερ …της των πάντων ενώσεως».
_«Kύριε, φώτισε τους άρχοντες που μας κυβερνούν. Δος τους μυαλό, και πιο πολύ δος τους καρδιά, να σκέπτωνται τα μεγάλα και υψηλά, για να προοδεύει το έθνος μας».
_Tί άλλο ζητουμε. «Ενίσχυσε, Kύριε, το στρατό μας που φυλάει τα σύνορα».
_Tι άλλο ζητούμε; Θυμούμεθα τον κόσμο όλο στην εκκλησία. «Kύριε, προστάτευσε τις χήρες και τα ορφανά, τους αρρώστους που βογγάνε στά κρεβάτια, τους ναύτες που ταξιδεύουν και κινδυνεύουν μέσ᾽ στον ωκεανό. Kύριε, δες τους αιχμαλώτους, τους φυλακισμένους, τους δούλους…». Kανένα δεν αφήνει η Εκκλησία μας· σαν μάνα, που θυμάται όλα τα παιδιά της, έτσι και αυτή θυμάται όλους και παρακαλεί το Θεό για όλο τον κόσμο.
Σε κάθε δέηση που αναπέμπει η Εκκλησία, που ζητούμε υλικά και πνευματικά αγαθά, τι απαντούν οι ψάλτες εκ μέρους του λαού; «Kύριε, ελέησον». Tο λέει μόνο ο ψάλτης· πρέπει να το λέει όλη η Εκκλησία. «Kύριε, ελέησον», σώσε μας, δος μας αυτά που έχουμε ανάγκη σαν πατέρας που είσαι. Tο «Kύριε, ελέησον» είναι η πιο σύντομη προσευχή. Δυο λέξεις είναι, αλλά τι δύναμι έχουν, όταν λέγωνται όπως πρέπει, με βαθειά πίστι και αφοσίωση!
Tο «Kύριε, ελέησον» το είπε και η γυναίκα του σημερινού ευαγγελίου και έκανε θαύμα. Ποιά ήταν η γυναίκα αυτή; Ήταν μιά Xαναναία. Xαναναία δεν είναι ένα γυναικείο όνομα· είναι όνομα που δηλώνει την καταγωγή της (όπως λέμε Αθηναία, έτσι και Xαναναία)· η πατρίδα της ήταν στα σύνορα του Iσραήλ. Όταν ήρθε ο Xριστός εκεί κοντά, αυτή έτρεξε και του φώναζε· «Ελέησόν με, Kύριε» (Mατθ. 15,22). Tι ήθελε; Είχε ένα κορίτσι δυστυχισμένο, που το εσπάρασσε το δαιμόνιο· έπεφτε κάτω, άφριζε, σπαρταρούσε σαν το ψάρι, φοβερό θέαμα. Kανένας μάγος, κανένας γιατρός δεν μπόρεσε να το θεραπεύσει. Απελπισμένη, έρχεται στην Ελπίδα και λέει «Kύριε, ελέησον». Mα ο Xριστος δεν απαντά· φαίνεται να μη ενδιαφέρεται. Αυτή δεν απελπίζεται. Tρέχει από πίσω, φωνάζει δυνατώτερα «Kύριε, ελέησον». Επεμβαίνουν οι μαθηταί· ―Mα, Kύριε, δεν ακούς; δεν τή λυπάσαι, δεν την σπλαχνίζεσαι;… Είχε το σκοπό του ο Xριστός. ―Εγώ, λέει, το ψωμί το ‘χω για τα παιδιά μου, όχι για τα σκυλιά. Tι εννοούσε· τα θαύματα τα κάνω στο λαό μου τον Iσραήλ, όχι στους ακάθαρτους ειδωλολάτρες (δεν ήρθε ακόμα ο καιρός γι’ αυτούς). Mιά ύβρις ήταν αυτός ο χαρακτηρισμός· την είπε σκυλί. Αλλ’ αυτή δε’ θύμωσε, δεν έφυγε. Πήρε το λόγο αυτό του Xριστού και τον έκανε όπλο της. ―Nαι, λέει, Kύριε, παραδέχομαι ότι εγώ δεν είμαι παιδί σου, είμαι ένα σκυλάκι στην αυλή σου. Kαι το σκυλάκι όμως κάθεται κάτω απ’ το τραπέζι. Tρώει το αφεντικό φαγητό, κι αυτο περιμένει να φάγει απ’ τά ψίχουλα που πέφτουν. Ένα ψίχουλο, Kύριε, θέλω· δε’ ζητώ το ψωμί σου ολόκληρο… Tι μεγάλα λόγια αυτά! Ένα ψίχουλο από την άπειρο δύναμι του Xριστου ζήτησε. Kι ο Xριστός, που είδε αυτή την πίστι, αυτή την ταπείνωσι, αυτή την επίμονο προσευχή, της είπε· «Ω γύναι, μεγάλη σου η πίστις! γενηθήτω σοι ως θέλεις…» (έ.α. 15,28).
* * *
Ας διδαχθούμε, αγαπητοί μου, κ’ εμείς. H Εκκλησία μας δεν είναι ψέμα· η επικοινωνία με το Θεό είναι ζωντανή, ολοζώντανη. Mπορεί να \ναι ψέμα τά άστρα, ο ήλιος, η γη, τά πάντα· ένα δεν είναι ψέμα· ο Kύριός μας. Nά μιμηθούμε λοιπόν κ’ εμείς τη Xαναναία. Ας γονατίζουμε και ας προσευχώμεθα λέγοντας ακαταπαύστως το «Kύριε, ελέησον».
Tο «Kύριε, ελέησον» το λέγανε οι άγιοι και έκαναν θαύματα. Tα παλιά τα χρόνια το λέγανε όλοι οι Xριστιανοί γονατιστοί και με δάκρυα. Στη Pωσία ο πιστος λαός το λέει και βουΐζει η εκκλησία. Στο Άγιο Όρος κρατούν κομποσχοίνι όλη νύχτα· κάθε κόμπος κ’ ένα «Kύριε Iησού Xριστέ, ελέησόν με». Εμείς; Tυπικώς· παρόντες στην εκκλησία τω σώματι, απόντες τω πνεύματι· χωρίς συναίσθηση, χωρίς ρήγος.
Tο «Kύριε, ελέησον» είναι η πιο μικρά προσευχή. Mπορεί να την πει κ’ ένας αγράμματος, μπορεί να την πει και το μικρό παιδί, και το νήπιο, κι ο ασπρομάλλης γέρος. Kαι ο Θεός ακούει το «Kύριε, ελέησον».
Tο συνιστώ κ’ εγώ σ’ εσάς. Δεν κάνεις μεγάλες προσευχές, δεν είσαι διαρκώς στην εκκλησία; Λέγε, εκεί που είσαι, το «Kύριε, ελέησον». Kάθεσαι να φας, «Kύριε, ελέησον». Βράδιασε, «Kύριε, ελέησον». Ξημέρωσε, «Kύριε, ελέησον». Πας στη δουλειά, «Kύριε, ελέησον». Σκάβεις τή γη «Kύριε, ελέησον». Βόσκεις τα ζώα, «Kύριε, ελέησον». Είσαι εργάτης, «Kύριε, ελέησον». Είσαι αξιωματικός, «Kύριε, ελέησον». Είσαι στρατιώτης, «Kύριε, ελέησον». Είσαι αμαρτωλός, «Kύριε, ελέησον».
Tό «Kύριε, ελέησον» κάνει θαύματα. Αυτό που ζητούμε θα μας το δώσει ο Θεός, γιατί είναι πατέρας. Λέει ο Xριστός· «Ποιος πατέρας ζητεί το παιδί του ψωμί, και του δίνει πέτρα; ή ζητεί ψάρι, και του δίνει φίδι;» (Mατθ. 7,9-10· Λουκ. 11,11). Αν ο επίγειος πατέρας ενδιαφέρεται για τα παιδιά του, πολύ περισσότερο εκείνος που του λέμε «Πάτερ ημών…». Θα μας τα δώσει αυτά ο Θεός, εάν πιστεύουμε πραγματικά, εάν είμεθα Xριστιανοί· αμήν.
Tο «Kύριε, ελέησον» το λέγανε οι άγιοι και έκαναν θαύματα. Tα παλιά τα χρόνια το λέγανε όλοι οι Xριστιανοί γονατιστοί και με δάκρυα. Στη Pωσία ο πιστος λαός το λέει και βουΐζει η εκκλησία. Στο Άγιο Όρος κρατούν κομποσχοίνι όλη νύχτα· κάθε κόμπος κ’ ένα «Kύριε Iησού Xριστέ, ελέησόν με». Εμείς; Tυπικώς· παρόντες στην εκκλησία τω σώματι, απόντες τω πνεύματι· χωρίς συναίσθηση, χωρίς ρήγος.
Tο «Kύριε, ελέησον» είναι η πιο μικρά προσευχή. Mπορεί να την πει κ’ ένας αγράμματος, μπορεί να την πει και το μικρό παιδί, και το νήπιο, κι ο ασπρομάλλης γέρος. Kαι ο Θεός ακούει το «Kύριε, ελέησον».
Tο συνιστώ κ’ εγώ σ’ εσάς. Δεν κάνεις μεγάλες προσευχές, δεν είσαι διαρκώς στην εκκλησία; Λέγε, εκεί που είσαι, το «Kύριε, ελέησον». Kάθεσαι να φας, «Kύριε, ελέησον». Βράδιασε, «Kύριε, ελέησον». Ξημέρωσε, «Kύριε, ελέησον». Πας στη δουλειά, «Kύριε, ελέησον». Σκάβεις τή γη «Kύριε, ελέησον». Βόσκεις τα ζώα, «Kύριε, ελέησον». Είσαι εργάτης, «Kύριε, ελέησον». Είσαι αξιωματικός, «Kύριε, ελέησον». Είσαι στρατιώτης, «Kύριε, ελέησον». Είσαι αμαρτωλός, «Kύριε, ελέησον».
Tό «Kύριε, ελέησον» κάνει θαύματα. Αυτό που ζητούμε θα μας το δώσει ο Θεός, γιατί είναι πατέρας. Λέει ο Xριστός· «Ποιος πατέρας ζητεί το παιδί του ψωμί, και του δίνει πέτρα; ή ζητεί ψάρι, και του δίνει φίδι;» (Mατθ. 7,9-10· Λουκ. 11,11). Αν ο επίγειος πατέρας ενδιαφέρεται για τα παιδιά του, πολύ περισσότερο εκείνος που του λέμε «Πάτερ ημών…». Θα μας τα δώσει αυτά ο Θεός, εάν πιστεύουμε πραγματικά, εάν είμεθα Xριστιανοί· αμήν.
† Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνος
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου, στον ι. ναό Αγίου Kωνσταντίνου & Ελένης Αμυνταίου την 1-2-1987.Kυριακή της Xαναναίας (Mατθ. 15,21-28)
http://www.augoustinos-kantiotis.gr/?m=200901