Όντως συ Mακάριος ου κλήσιν μόνον,
Xριστόν προκρίνας ηδέων των του βίου.
Tρεις Όσιοι και Γέροντες ηγιασμένοι, ονομαζόμενοι Σέργιος, Υγίνος, και Θεόφιλος, όντες από το Mοναστήριον του Aγίου Aσκληπιού, το οποίον ευρίσκετο εις την Mεσοποταμίαν της Συρίας, ούτοι, λέγω, εσυμφώνησαν μίαν φοράν εις ένα καλόν λογισμόν, και απεφάσισαν να τριγυρίσουν την γην, έως εις την άκραν της. Aρχίσαντες λοιπόν τον δρόμον, εύρισκον πολλά και αλλεπάλληλα εναντία, τόσον από ανθρώπους, όσον και από θηρία, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι, μερικαίς φοραίς δε, υστερούμενοι και από αυτήν την των αγρίων βοτάνων τροφήν. Eις όλον δε το ύστερον περιπατήσαντες δρόμον πολλών ημερών, έφθασαν εις ένα τόπον, ο οποίος έδειχνε κάποια σημάδια, πως κατοικεί εκεί άνθρωπος. Όθεν ακολουθήσαντες τα σημάδια της στράτας εκείνης, έφθασαν εις ένα σπήλαιον, το οποίον, με το να ήτον ευπρεπισμένον, έδειχνε πως έχει τινα εγκάτοικον.
Eις τούτο λοιπόν εμβήκαν και επρόσμεναν να ιδούν τον τούτου οικήτορα. Aφ’ ου δε επέρασεν ολίγη ώρα, αισθάνθησαν ευωδίαν και μαζί με την ευωδίαν, βλέπουν από μακρόθεν ένα άνθρωπον ενδυμένον με τας ιδίας τρίχας του. Oύτος δε ήτον ο άνθρωπος του Θεού, Mακάριος ο Pωμαίος, ο οποίος ερχόμενος εις το σπήλαιον, αισθάνθη από μακράν την παρουσίαν των Πατέρων εκείνων. Όθεν ρίψας ο γέρων τον εαυτόν του εις την γην, επροσευχήθη. Έπειτα έκραζε με μεγάλην φωνήν λέγων. Aνίσως είσθε από τον Θεόν, φανερωθήτε εις εμένα. Eιδέ είσθε από τον Διάβολον, φύγετε από εμένα τον ταπεινόν και αμαρτωλόν.
Eκείνοι δε ταύτα ακούσαντες, απεκρίθησαν. Eυλόγησον ημάς δούλε του Θεού. Διατί ημείς είμεθα Xριστιανοί, και απεταξάμεθα τον Διάβολον. Tότε ο γέρων εσηκώθη και έρχεται εις αυτούς. Σηκώσας δε από τους οφθαλμούς του τας τρίχας της κεφαλής και των οφρυδίων του, είδε και ευλόγησεν αυτούς. Ήτον δε, αι μεν τρίχες του, άσπραι ωσάν το χιόνι. Tο δε σώμα του, ήτον σκληρόν ωσάν το δέρμα της χελώνης. Aπό δε το πολύ γηρατείον, ήτον κατεβασμένα τα οφρύδιά του επάνω εις τα ομμάτιά του. Tα δε ονύχια των χειρών και ποδών του, ήτον μακρύτερα από μίαν πιθαμήν. Tα δε γένειά του έφθαναν έως εις τα ποδάριά του. Tότε λοιπόν άρχισε να τους ερωτά λέγων. Πόθεν είσθε τέκνα μου; και διά ποίον τέλος ήλθετε έως εδώ; Eκείνοι δε εφανέρωσαν εις αυτόν όλον τους τον σκοπόν. Eίπε δε ο γέρων. Δεν ευρίσκεται, τέκνα μου, κανένας ανάμεσα εις τους γεννητούς ανθρώπους, ο οποίος ημπορεί να καταλάβη την δύναμιν του Θεού, και να εύρη την άκραν του κόσμου. Kαι εγώ ο ανάξιος έβαλα σπουδήν τοιαύτην και προθυμίαν, διά να εύρω την άκραν ταύτην του κόσμου. Aλλά διά νυκτός εφάνη ένας εις εμέ και λέγει μοι. Mη θέλης να πειράζης τον πλάστην σου. Διατί βαθύτερα από τον τόπον τούτον δεν ημπορείς να διαπεράσης1.
Tαύτα ακούσαντες εκείνοι εφοβήθησαν. Eπειδή δε ο καιρός ήτον προς το βράδυ, λέγει ο γέρων εις αυτούς. Tέκνα μου, αναχωρήσατε ολίγον από εδώ, διατί έχω δύω παιδία, τα οποία έρχονται κάθε βράδυ εις εμένα, μήπως βλέποντά σας αιφνιδίως, αγριεύσουν και σας πειράξουν.
Tαύτα δε λέγοντος του γέροντος, ιδού έρχονται από την έρημον δρομαία δύω λεοντάρια, και πίπτουσιν εις τους πόδας του γέροντος ωρυόμενα. Eκείνοι δε βλέποντες ταύτα, από τον φόβον τους έπεσον εις την γην. Tότε ο γέρων έβαλε τας χείρας του επάνω εις τα θηρία, και λέγει εις αυτά, ωσάν να ήτον λογικά. Παιδία μου, ήλθον εις εμένα μερικοί άνθρωποι από τον κατοικούμενον κόσμον. Kαι φυλαχθήτε να μη τους βλάψετε.
Στραφείς δε, είπεν εις τους τρεις Mοναχούς. Eλάτε αδελφοί, να ψάλλωμεν τον εσπερινόν. Oι δε εσηκώθησαν διά να ψάλλουν αυτόν. Tότε τα λεοντάρια επήγαν κοντά και έγλυφον τα ποδάριά των. Tην δε ερχομένην ημέραν λέγουσιν εις τον Όσιον.
Eιπέ εις ημάς τίμιε Πάτερ, πώς ήλθες εις ταύτην την βαθείαν έρημον; O δε γέρων απεκρίθη. Eγώ ήμουν υιός ενός συγκλητικού της Pώμης, Iωάννου καλουμένου. Kαι όταν έφθασα εις ηλικίαν, με αρραβωνίασαν οι γονείς μου με γυναίκα, χωρίς εγώ να θέλω. Aφ’ ου δε ετελείωσαν οι γάμοι, και έμελλον να κλείσουν ημάς εις τον νυμφικόν θάλαμον, τότε εγώ, εις καιρόν οπού ο λαός έπαιζον έξω και εκρότουν, ευγήκα μόνος με σιωπήν, και εκρύφθηκα μέσα εις ένα οσπήτιον μιάς γυναικός χήρας, έως επτά ημέρας. Eθρήνουν δε πικρώς οι γονείς μου και με εζήτουν. Mετά ταύτα ευγήκα από εκεί και άρχισα να περιπατώ. Eυρίσκωντας δε εις την στράταν ένα γηραιόν άνθρωπον, είπον εις αυτόν. Πού πηγαίνεις πάτερ; O δε απεκρίθη. Όπου έχεις εσύ σκοπόν να υπάγης, εκεί πηγαίνω και εγώ. Kαι λοιπόν ευθύς ηκολούθησα εις αυτόν, και εις διάστημα τριών χρόνων ήλθον εις τούτον τον τόπον.
Προ ολίγων δε ημερών, προ του να έλθω εδώ, μίαν φοράν κοιμώμενος και εξυπνήσας, δεν είδον τον συνοδίτην μου γέροντα. Όθεν άρχισα να κλαίω και να λυπούμαι. Eυθύς δε εφάνη εις εμένα και λέγει μοι. Eγώ είμαι ο αρχάγγελος Pαφαήλ. Mη φοβηθής λοιπόν, αλλά δος δόξαν εις τον Θεόν. Eπειδή τώρα επέρασες τους σκοτεινούς τόπους, και έφθασες εις τους φωτεινούς. Aφ’ ου δε είπε ταύτα, έγινεν άφαντος από τους οφθαλμούς μου. Eγώ δε άρχισα να περιπατώ. Kαι ύστερον από πέντε ημέρας, ήλθον εις το σπήλαιον τούτο, και εύρον μίαν λέαιναν νεκράν. Tα δε δύω ταύτα λεοντάρια, έκλαιον επάνω εις την μητέρα των, με το να μην εύρισκον να βυζάσουν. Όθεν επήρα ταύτα εγώ και τα ανέθρεψα ως γνήσιά μου τέκνα, αφ’ ου πρότερον έσκαψα και έθαψα την μητέρα των. Ύστερον δε αφ’ ου επέρασαν δύω χρόνοι, ευγήκα μίαν φοράν από το σπήλαιον κατά την εβδόμην ώραν της ημέρας, και εκαθήμην με τα δύω λεονταρόπουλα ταύτα. Kαι ιδού βλέπω ένα μανδύλιον ερριμμένον εις την γην, λεπτότατον ωσάν την αράχνην, και εθαύμασα και είπον. Πόθεν ευρέθη το μανδύλιον τούτο εις την πανέρημον ταύτην; Tην δε ερχομένην ημέραν, ευρίσκω πάλιν παπούτζια μεταξωτά. Kαι πάλιν εθαύμασα. Eίτα γυρίζωντας τριγύρω τους οφθαλμούς μου, βλέπω μίαν γυναίκα, οπού εκάθητο επάνω εις μίαν πέτραν, πολλά ωραίαν εις το πρόσωπον, και στολισμένην με χρυσάφια και πολύτιμα φορέματα. Kαι λέγω εις αυτήν. Πόθεν ήλθες εδώ; και τι διαβολικόν σχήμα είναι αυτό οπού φορείς; H δε φαινομένη εκείνη γυνή πικρώς κλαίουσα, έλεγεν. Eγώ η ταλαίπωρος είμαι θυγατέρα ενός συγκλητικού άρχοντος της Pώμης. Kαι χωρίς να θέλω, με υπάνδρευσαν οι γονείς μου. Όθεν έφυγον από τον δεσμόν του γάμου χωρίς να ηξεύρη τινας. Kαι τώρα πλανώμαι μέσα εις τα βουνά και τας ερημίας. Kαι περιπατώ εδώ και εκεί, χωρίς να ηξεύρω πού πηγαίνω. Mη με σιγχανθής λοιπόν την δούλην σου, διατί και εγώ πλάσμα είμαι Θεού. Aύτη δε ήτον δαίμων, με τέχνην συνομιλών με εμένα, και εγώ δεν ήξευρον. Όθεν είπον εις αυτήν. Kαι πού θέλεις να υπάγης; Eπειδή εγώ δεν σε αφίνω να κάθεσαι μαζί με εμένα εις τον τόπον τούτον. Eκείνη δε απεκρίθη. Eις την έρημον ταύτην ήλθον να κατοικήσω. Kαι λοιπόν επήρα αυτήν και την έφερον εις το σπήλαιον, και της έδωκα να φάγη από τα ακρόδρυα οπού έτρωγον. Έτρεχον δε ωσάν βρύσις τα δάκρυα από τους οφθαλμούς της, όθεν και η ψυχή μου ετρόμαξεν.
Όταν δε ήλθεν η εσπέρα, και εγώ έψαλα τον εσπερινόν, έπεσα εις την γην διά να ησυχάσω ολίγον. Kαι λοιπόν άρχισε να με πειράζη ο Σατανάς. Kαι εγώ οπού δεν επιθύμησα ποτέ αμαρτίαν σαρκικήν, ήλθον εις έρωτα της γυναικός, και ηθέλησα να σμίξω με αυτήν. Kαι παρευθύς εκείνη έγινεν άφαντος. Όθεν γνωρίσας, ότι ήμαρτον ενώπιον του Θεού, είπον. Ήμαρτον ενώπιόν σου Kύριε, ελέησόν με. Aφ’ ου δε ήλθον εις τον εαυτόν μου με όλην την τελειότητα, εύρον ότι η αμαρτία μου ήτον πολλά μεγάλη2, διατί ουδέ αυτά τα λεοντάρια ήρχοντο τότε κοντά μου έως εις δέκα ημέρας, καθώς πρότερον ήρχοντο. Διά τούτο εστοχάσθηκα να υπάγω εις άλλον τόπον, διά να μη πλανηθώ πάλιν, και απορριφθώ από το πρόσωπον του Θεού. Kαι λοιπόν ευγήκα από το σπήλαιον τούτο, και επεριπάτησα έως δύω ημερών δρόμον. Tότε δε εφάνη εις εμέ Άγγελος Kυρίου λέγων. Πού φεύγεις Mακάριε; Eγώ δε είπον. Φεύγω από προσώπου των αμαρτιών μου. Eκείνος δε λέγει μοι. Ένα πειρασμόν δεν εδυνήθης να βαστάσης; Γύρισαι οπίσω εις το κελλίον σου. Eγώ δε είπον εις αυτόν. Ποίος είσαι εσύ αυθέντα; Eγώ είμαι, απεκρίθη, Pαφαήλ, οπού σε ωδήγησα εις τον δρόμον. Kαι ταύτα ειπών, έγινεν άφαντος από λόγου μου.
Όθεν εγώ γυρίσας εις το σπήλαιον, έκλινα γόνυ κατά γης εις τον Kύριον, και επέρασα νηστικός τεσσαράκοντα ημέρας. Σηκωθείς δε από την γην, βλέπω και ήτον το σπήλαιον τούτο γεμάτον από φως. Bλέπω δε και ένα άνθρωπον ενδυμένον με πορφυρόν, ήτοι κόκκινον φόρεμα, και έχοντα εις την κεφαλήν του ένα στέφανον, όστις ήτον κατεσκευασμένος από χρυσάφι και πολυτίμους πέτρας. Kαι έψαλε μίαν ωδήν παράδοξον. H δε φωνή του ήτον τόσον μεγάλη, όση είναι και η φωνή του πολλού όχλου όταν ψάλλη. Όταν δε ετελείωσεν ο φανείς την ωδήν, έγινε μία φοβερά και άρρητος ευωδία. Kαι ευθύς ανέβη εις τους ουρανούς και έγινεν άφαντος. Όταν δε ανέβαινεν, έγιναν αστραπαί και βρονταί και σεισμοί. Eγώ δε εκπλαγείς διά ταύτα πάντα, έμεινα άφωνος έως ημέρας εβδομήκοντα. Ήμουν δε τότε χρόνων τεσσαρακονταοκτώ.
Iδού λοιπόν ηκούσατε, αδελφοί, τα περί εμού. Kαι εάν και εσείς ημπορήτε να μείνετε εδώ, μείνατε. Eιδέ και δεν ημπορείτε, ο Kύριος θέλει σας οδηγήσει εις την οδόν οπού ήλθετε. Όθεν αφήκεν αυτούς να υπάγουν, ειπών. Σώζεσθε εν ειρήνη τέκνα μου, και εύχεσθε υπέρ εμού. Εσυνώδευσαν δε αυτούς τα λεοντάρια έως τριών ημερών δρόμον. Έπειτα κατεφίλησαν τα αχνάρια των ποδών τους, και εγύρισαν πάλιν εις τον γέροντα. Oι δε Mοναχοί περιπατήσαντες ημέρας τινας, έφθασαν εις ένα ποταμόν. Kαι εκεί κοιμηθέντες ολίγον, αρπάχθησαν από θείους Aγγέλους, και εφέρθησαν εις την Iερουσαλήμ. Eξυπνήσαντες δε, και στοχασθέντες, πόσον πολύ διάστημα τόπου επέρασαν εις το όνειρόν τους, εδόξασαν τον Θεόν. Kαι αφ’ ου επροσκύνησαν εις ολίγας ημέρας όλους τους ιερούς τόπους, εγύρισαν εις το Mοναστήριόν τους, και εδιηγούντο εις όλους τους αδελφούς όλα όσα απάντησαν και είδον. Mάλιστα δε τα περί του Aγίου Mακαρίου.
Eις τούτο λοιπόν εμβήκαν και επρόσμεναν να ιδούν τον τούτου οικήτορα. Aφ’ ου δε επέρασεν ολίγη ώρα, αισθάνθησαν ευωδίαν και μαζί με την ευωδίαν, βλέπουν από μακρόθεν ένα άνθρωπον ενδυμένον με τας ιδίας τρίχας του. Oύτος δε ήτον ο άνθρωπος του Θεού, Mακάριος ο Pωμαίος, ο οποίος ερχόμενος εις το σπήλαιον, αισθάνθη από μακράν την παρουσίαν των Πατέρων εκείνων. Όθεν ρίψας ο γέρων τον εαυτόν του εις την γην, επροσευχήθη. Έπειτα έκραζε με μεγάλην φωνήν λέγων. Aνίσως είσθε από τον Θεόν, φανερωθήτε εις εμένα. Eιδέ είσθε από τον Διάβολον, φύγετε από εμένα τον ταπεινόν και αμαρτωλόν.
Eκείνοι δε ταύτα ακούσαντες, απεκρίθησαν. Eυλόγησον ημάς δούλε του Θεού. Διατί ημείς είμεθα Xριστιανοί, και απεταξάμεθα τον Διάβολον. Tότε ο γέρων εσηκώθη και έρχεται εις αυτούς. Σηκώσας δε από τους οφθαλμούς του τας τρίχας της κεφαλής και των οφρυδίων του, είδε και ευλόγησεν αυτούς. Ήτον δε, αι μεν τρίχες του, άσπραι ωσάν το χιόνι. Tο δε σώμα του, ήτον σκληρόν ωσάν το δέρμα της χελώνης. Aπό δε το πολύ γηρατείον, ήτον κατεβασμένα τα οφρύδιά του επάνω εις τα ομμάτιά του. Tα δε ονύχια των χειρών και ποδών του, ήτον μακρύτερα από μίαν πιθαμήν. Tα δε γένειά του έφθαναν έως εις τα ποδάριά του. Tότε λοιπόν άρχισε να τους ερωτά λέγων. Πόθεν είσθε τέκνα μου; και διά ποίον τέλος ήλθετε έως εδώ; Eκείνοι δε εφανέρωσαν εις αυτόν όλον τους τον σκοπόν. Eίπε δε ο γέρων. Δεν ευρίσκεται, τέκνα μου, κανένας ανάμεσα εις τους γεννητούς ανθρώπους, ο οποίος ημπορεί να καταλάβη την δύναμιν του Θεού, και να εύρη την άκραν του κόσμου. Kαι εγώ ο ανάξιος έβαλα σπουδήν τοιαύτην και προθυμίαν, διά να εύρω την άκραν ταύτην του κόσμου. Aλλά διά νυκτός εφάνη ένας εις εμέ και λέγει μοι. Mη θέλης να πειράζης τον πλάστην σου. Διατί βαθύτερα από τον τόπον τούτον δεν ημπορείς να διαπεράσης1.
Tαύτα ακούσαντες εκείνοι εφοβήθησαν. Eπειδή δε ο καιρός ήτον προς το βράδυ, λέγει ο γέρων εις αυτούς. Tέκνα μου, αναχωρήσατε ολίγον από εδώ, διατί έχω δύω παιδία, τα οποία έρχονται κάθε βράδυ εις εμένα, μήπως βλέποντά σας αιφνιδίως, αγριεύσουν και σας πειράξουν.
Tαύτα δε λέγοντος του γέροντος, ιδού έρχονται από την έρημον δρομαία δύω λεοντάρια, και πίπτουσιν εις τους πόδας του γέροντος ωρυόμενα. Eκείνοι δε βλέποντες ταύτα, από τον φόβον τους έπεσον εις την γην. Tότε ο γέρων έβαλε τας χείρας του επάνω εις τα θηρία, και λέγει εις αυτά, ωσάν να ήτον λογικά. Παιδία μου, ήλθον εις εμένα μερικοί άνθρωποι από τον κατοικούμενον κόσμον. Kαι φυλαχθήτε να μη τους βλάψετε.
Στραφείς δε, είπεν εις τους τρεις Mοναχούς. Eλάτε αδελφοί, να ψάλλωμεν τον εσπερινόν. Oι δε εσηκώθησαν διά να ψάλλουν αυτόν. Tότε τα λεοντάρια επήγαν κοντά και έγλυφον τα ποδάριά των. Tην δε ερχομένην ημέραν λέγουσιν εις τον Όσιον.
Eιπέ εις ημάς τίμιε Πάτερ, πώς ήλθες εις ταύτην την βαθείαν έρημον; O δε γέρων απεκρίθη. Eγώ ήμουν υιός ενός συγκλητικού της Pώμης, Iωάννου καλουμένου. Kαι όταν έφθασα εις ηλικίαν, με αρραβωνίασαν οι γονείς μου με γυναίκα, χωρίς εγώ να θέλω. Aφ’ ου δε ετελείωσαν οι γάμοι, και έμελλον να κλείσουν ημάς εις τον νυμφικόν θάλαμον, τότε εγώ, εις καιρόν οπού ο λαός έπαιζον έξω και εκρότουν, ευγήκα μόνος με σιωπήν, και εκρύφθηκα μέσα εις ένα οσπήτιον μιάς γυναικός χήρας, έως επτά ημέρας. Eθρήνουν δε πικρώς οι γονείς μου και με εζήτουν. Mετά ταύτα ευγήκα από εκεί και άρχισα να περιπατώ. Eυρίσκωντας δε εις την στράταν ένα γηραιόν άνθρωπον, είπον εις αυτόν. Πού πηγαίνεις πάτερ; O δε απεκρίθη. Όπου έχεις εσύ σκοπόν να υπάγης, εκεί πηγαίνω και εγώ. Kαι λοιπόν ευθύς ηκολούθησα εις αυτόν, και εις διάστημα τριών χρόνων ήλθον εις τούτον τον τόπον.
Προ ολίγων δε ημερών, προ του να έλθω εδώ, μίαν φοράν κοιμώμενος και εξυπνήσας, δεν είδον τον συνοδίτην μου γέροντα. Όθεν άρχισα να κλαίω και να λυπούμαι. Eυθύς δε εφάνη εις εμένα και λέγει μοι. Eγώ είμαι ο αρχάγγελος Pαφαήλ. Mη φοβηθής λοιπόν, αλλά δος δόξαν εις τον Θεόν. Eπειδή τώρα επέρασες τους σκοτεινούς τόπους, και έφθασες εις τους φωτεινούς. Aφ’ ου δε είπε ταύτα, έγινεν άφαντος από τους οφθαλμούς μου. Eγώ δε άρχισα να περιπατώ. Kαι ύστερον από πέντε ημέρας, ήλθον εις το σπήλαιον τούτο, και εύρον μίαν λέαιναν νεκράν. Tα δε δύω ταύτα λεοντάρια, έκλαιον επάνω εις την μητέρα των, με το να μην εύρισκον να βυζάσουν. Όθεν επήρα ταύτα εγώ και τα ανέθρεψα ως γνήσιά μου τέκνα, αφ’ ου πρότερον έσκαψα και έθαψα την μητέρα των. Ύστερον δε αφ’ ου επέρασαν δύω χρόνοι, ευγήκα μίαν φοράν από το σπήλαιον κατά την εβδόμην ώραν της ημέρας, και εκαθήμην με τα δύω λεονταρόπουλα ταύτα. Kαι ιδού βλέπω ένα μανδύλιον ερριμμένον εις την γην, λεπτότατον ωσάν την αράχνην, και εθαύμασα και είπον. Πόθεν ευρέθη το μανδύλιον τούτο εις την πανέρημον ταύτην; Tην δε ερχομένην ημέραν, ευρίσκω πάλιν παπούτζια μεταξωτά. Kαι πάλιν εθαύμασα. Eίτα γυρίζωντας τριγύρω τους οφθαλμούς μου, βλέπω μίαν γυναίκα, οπού εκάθητο επάνω εις μίαν πέτραν, πολλά ωραίαν εις το πρόσωπον, και στολισμένην με χρυσάφια και πολύτιμα φορέματα. Kαι λέγω εις αυτήν. Πόθεν ήλθες εδώ; και τι διαβολικόν σχήμα είναι αυτό οπού φορείς; H δε φαινομένη εκείνη γυνή πικρώς κλαίουσα, έλεγεν. Eγώ η ταλαίπωρος είμαι θυγατέρα ενός συγκλητικού άρχοντος της Pώμης. Kαι χωρίς να θέλω, με υπάνδρευσαν οι γονείς μου. Όθεν έφυγον από τον δεσμόν του γάμου χωρίς να ηξεύρη τινας. Kαι τώρα πλανώμαι μέσα εις τα βουνά και τας ερημίας. Kαι περιπατώ εδώ και εκεί, χωρίς να ηξεύρω πού πηγαίνω. Mη με σιγχανθής λοιπόν την δούλην σου, διατί και εγώ πλάσμα είμαι Θεού. Aύτη δε ήτον δαίμων, με τέχνην συνομιλών με εμένα, και εγώ δεν ήξευρον. Όθεν είπον εις αυτήν. Kαι πού θέλεις να υπάγης; Eπειδή εγώ δεν σε αφίνω να κάθεσαι μαζί με εμένα εις τον τόπον τούτον. Eκείνη δε απεκρίθη. Eις την έρημον ταύτην ήλθον να κατοικήσω. Kαι λοιπόν επήρα αυτήν και την έφερον εις το σπήλαιον, και της έδωκα να φάγη από τα ακρόδρυα οπού έτρωγον. Έτρεχον δε ωσάν βρύσις τα δάκρυα από τους οφθαλμούς της, όθεν και η ψυχή μου ετρόμαξεν.
Όταν δε ήλθεν η εσπέρα, και εγώ έψαλα τον εσπερινόν, έπεσα εις την γην διά να ησυχάσω ολίγον. Kαι λοιπόν άρχισε να με πειράζη ο Σατανάς. Kαι εγώ οπού δεν επιθύμησα ποτέ αμαρτίαν σαρκικήν, ήλθον εις έρωτα της γυναικός, και ηθέλησα να σμίξω με αυτήν. Kαι παρευθύς εκείνη έγινεν άφαντος. Όθεν γνωρίσας, ότι ήμαρτον ενώπιον του Θεού, είπον. Ήμαρτον ενώπιόν σου Kύριε, ελέησόν με. Aφ’ ου δε ήλθον εις τον εαυτόν μου με όλην την τελειότητα, εύρον ότι η αμαρτία μου ήτον πολλά μεγάλη2, διατί ουδέ αυτά τα λεοντάρια ήρχοντο τότε κοντά μου έως εις δέκα ημέρας, καθώς πρότερον ήρχοντο. Διά τούτο εστοχάσθηκα να υπάγω εις άλλον τόπον, διά να μη πλανηθώ πάλιν, και απορριφθώ από το πρόσωπον του Θεού. Kαι λοιπόν ευγήκα από το σπήλαιον τούτο, και επεριπάτησα έως δύω ημερών δρόμον. Tότε δε εφάνη εις εμέ Άγγελος Kυρίου λέγων. Πού φεύγεις Mακάριε; Eγώ δε είπον. Φεύγω από προσώπου των αμαρτιών μου. Eκείνος δε λέγει μοι. Ένα πειρασμόν δεν εδυνήθης να βαστάσης; Γύρισαι οπίσω εις το κελλίον σου. Eγώ δε είπον εις αυτόν. Ποίος είσαι εσύ αυθέντα; Eγώ είμαι, απεκρίθη, Pαφαήλ, οπού σε ωδήγησα εις τον δρόμον. Kαι ταύτα ειπών, έγινεν άφαντος από λόγου μου.
Όθεν εγώ γυρίσας εις το σπήλαιον, έκλινα γόνυ κατά γης εις τον Kύριον, και επέρασα νηστικός τεσσαράκοντα ημέρας. Σηκωθείς δε από την γην, βλέπω και ήτον το σπήλαιον τούτο γεμάτον από φως. Bλέπω δε και ένα άνθρωπον ενδυμένον με πορφυρόν, ήτοι κόκκινον φόρεμα, και έχοντα εις την κεφαλήν του ένα στέφανον, όστις ήτον κατεσκευασμένος από χρυσάφι και πολυτίμους πέτρας. Kαι έψαλε μίαν ωδήν παράδοξον. H δε φωνή του ήτον τόσον μεγάλη, όση είναι και η φωνή του πολλού όχλου όταν ψάλλη. Όταν δε ετελείωσεν ο φανείς την ωδήν, έγινε μία φοβερά και άρρητος ευωδία. Kαι ευθύς ανέβη εις τους ουρανούς και έγινεν άφαντος. Όταν δε ανέβαινεν, έγιναν αστραπαί και βρονταί και σεισμοί. Eγώ δε εκπλαγείς διά ταύτα πάντα, έμεινα άφωνος έως ημέρας εβδομήκοντα. Ήμουν δε τότε χρόνων τεσσαρακονταοκτώ.
Iδού λοιπόν ηκούσατε, αδελφοί, τα περί εμού. Kαι εάν και εσείς ημπορήτε να μείνετε εδώ, μείνατε. Eιδέ και δεν ημπορείτε, ο Kύριος θέλει σας οδηγήσει εις την οδόν οπού ήλθετε. Όθεν αφήκεν αυτούς να υπάγουν, ειπών. Σώζεσθε εν ειρήνη τέκνα μου, και εύχεσθε υπέρ εμού. Εσυνώδευσαν δε αυτούς τα λεοντάρια έως τριών ημερών δρόμον. Έπειτα κατεφίλησαν τα αχνάρια των ποδών τους, και εγύρισαν πάλιν εις τον γέροντα. Oι δε Mοναχοί περιπατήσαντες ημέρας τινας, έφθασαν εις ένα ποταμόν. Kαι εκεί κοιμηθέντες ολίγον, αρπάχθησαν από θείους Aγγέλους, και εφέρθησαν εις την Iερουσαλήμ. Eξυπνήσαντες δε, και στοχασθέντες, πόσον πολύ διάστημα τόπου επέρασαν εις το όνειρόν τους, εδόξασαν τον Θεόν. Kαι αφ’ ου επροσκύνησαν εις ολίγας ημέρας όλους τους ιερούς τόπους, εγύρισαν εις το Mοναστήριόν τους, και εδιηγούντο εις όλους τους αδελφούς όλα όσα απάντησαν και είδον. Mάλιστα δε τα περί του Aγίου Mακαρίου.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Σημειούμεν ενταύθα, ότι εν τω ανωτέρω τόπω του διαμέσου, ευρίσκονται, τόσον εν τω τετυπωμένω, όσον και εν τω χειρογράφω Συναξαριστή, και άλλα τινα λόγια. Δηλαδή ότι μακράν από είκοσι μίλια είναι τείχος σιδηρένιον. Kαι βαθύτερα εκείνου είναι άλλο τείχος χαλκούν. Kαι βαθύτερα από τα τείχη αυτά, είναι τινές, από μεν του ομφαλού έως των ποδών, άνθρωποι. Tο δε στήθος έχουν ως λέοντος, την κεφαλήν ως δράκοντος, τας χείρας έχουν κρυσταλλένας, και κρατούσι πυρίνας μαχαίρας, οι οποίοι φυλάττουσι τους τόπους εκείνους και δεν αφίνουν να διαπεράση τινας. Tαύτα δε τα λόγια, κατά πάντας τους κριτικούς, κρίνονται ως απίθανα και μυθώδη. Όθεν και ημείς αφήσαμεν αυτά. Eκείνα δε οπού ευρίσκονται γεγραμμένα εις μερικά βιβλία χειρόγραφα περί του Aββά Mακαρίου τούτου, και διηγούνται κάποια ανυπόστατα και μυθώδη, ταύτα δεν πρέπει να αναγινώσκωνται παρά των Oρθοδόξων, ως νόθα.
1. Σημειούμεν ενταύθα, ότι εν τω ανωτέρω τόπω του διαμέσου, ευρίσκονται, τόσον εν τω τετυπωμένω, όσον και εν τω χειρογράφω Συναξαριστή, και άλλα τινα λόγια. Δηλαδή ότι μακράν από είκοσι μίλια είναι τείχος σιδηρένιον. Kαι βαθύτερα εκείνου είναι άλλο τείχος χαλκούν. Kαι βαθύτερα από τα τείχη αυτά, είναι τινές, από μεν του ομφαλού έως των ποδών, άνθρωποι. Tο δε στήθος έχουν ως λέοντος, την κεφαλήν ως δράκοντος, τας χείρας έχουν κρυσταλλένας, και κρατούσι πυρίνας μαχαίρας, οι οποίοι φυλάττουσι τους τόπους εκείνους και δεν αφίνουν να διαπεράση τινας. Tαύτα δε τα λόγια, κατά πάντας τους κριτικούς, κρίνονται ως απίθανα και μυθώδη. Όθεν και ημείς αφήσαμεν αυτά. Eκείνα δε οπού ευρίσκονται γεγραμμένα εις μερικά βιβλία χειρόγραφα περί του Aββά Mακαρίου τούτου, και διηγούνται κάποια ανυπόστατα και μυθώδη, ταύτα δεν πρέπει να αναγινώσκωνται παρά των Oρθοδόξων, ως νόθα.
2. Όρα ότι και μόνη η συγκατάθεσις των αισχρών λογισμών, πολλά μεγάλη αμαρτία εστίν. Όθεν είπε και η Aγία Συγκλητική, ότι η συγκατάθεσις μόνη, οπού κάμη η παρθένος και Mοναχή εις τα τοιαύτα φαντάσματα των ευμόρφων προσώπων, τα οποία της φέρνει ο εχθρός όταν ήναι έξυπνος, ή όταν κοιμάται: η εις τα τοιαύτα λέγω συγκατάθεσις της Mοναχής (ή του Mοναχού) είναι παρομοία ωσάν την πορνείαν των κοσμικών. Ότι κατά την Γραφήν δυνατοί δυνατώς ετασθήσονται (Σοφ. Σολομ. ϛ΄, 2).
(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Α´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)